Árdís - 01.01.1936, Page 51

49
þess aö glæða þekkingu fólks á eðlislögun og byggingu mannlegs
líkama; skýra fyrir því orsakir veikinda og sjúkdóma og kennn
því að forðast þá og byggja upp sem bezt og styrkja þau öfl sem
nauðsynlegust eru til varðveizlu heilsu og hreysti, þannig er fólki
kent um nytsemi ljóss og lofts, skaðsemi sýktra tanna, verndun
augnanna o. s. frv. Einnig eru þá kendar h'kamsæfingar sem
mjög eru heilsustyrkjandi, séu þær skynsamlega um hönd hafðar.
Nothæf sálarfræði í skólum er tiltölulega ný grein; hafa þau
vísindi orðið til þess að ibarninu er meiri gaumur gefinn en áður var,
tillit er tekið í öllum efnum til hinna ýmsu hæfileika og sálariegra
sérkenna; eftir því er komist sem nákvæmast hvar og í hverju
barninu sé ábótavant og reynt að ráða bót á því. Þetta á við i
öllum deildum skólanna að nokkru leyti en lang helzt og aðallega
í fyrstu deildum. Er hér um stórmerkilegt atriði að ræða sem
lilýtur að leiða til mikilla umbóta.
Það var ítalskur kvenlæknir, dr. Marie Montessori, sem öðrum
fremur beitti þessari aðferð með góðum árangri. Hafði liún sýnt
framúrskarandi snild í því að eiga við vansköpuð og farlama börn;
aðferð þá sem hún notaði við þau viðhafði hún síðar í ungbarna-
skóium (kindergarden) ; gjörbreytti hún með því allri aðferö sem
þar hafði tíðkast áður, og bygði aðferð sína á þeirri hugmynd aö
börnin lærðu af reynslunni — lærðu það sem þau áttu að gera
með því að reyna að gera það. Margir fetuðu í fótspor hennar og
er þessi aðferð nú notuð víða með hinum bezta árangri. Aðal
erfiðleikinn við það að fylgja aðferð hennar, er sá að stundum
verður tæplega dregin lína milli frjálsræðis og stjórnleysis. Oft
er þessari aðferð einnig fundið það til foráttu að hún leiöi af sér
léttúð og leikfýsi, óhlýðni og skort á reglusemi. En hins vegar er
benni talið til gildis að hún skapi sjálfstæði og áræði sem ekki
"æti átt sér stað á annan hátt.
Enda þótt framfarir í stjórnmálum og vísindum hafi lxaft stór-
kostleg áhrif á mentamálin og skóiana. þá hefir annað afl látið
•'bærilega til sfn taka á síðari árum — það er peningavaldið. A
frumbýlings árunum í Vesturheimi var skólahérað stofnað og
skólahús bygt í hverri einustu bygð begar frumbyggjarnir höfðu
komið sér á laggirnar. Eitt fyrsta framfaraspor hvers héraðs vo-
bað að bvgiria skólahús og ráða kennara. En gallinn var sá að við
þa,ð var látið sitia. Það var ekki einungis talið fyrsta sporið. heldur
einnig það síðasta. í stað þess að hér væri um verk að ræða sem
breyta ætti á ýmsan hátt. þá var numið staðar og sama leiðin
gengin upp aftur og aftur.
Þegar háskólarnir voru stofnaðir var stórt spor stigið á leið
montamálanna, en þeir gátu aðeins orðið fáum að notum og verðn
okki hér til umræðu. Það eru einungis alþýðuskólar og miðskólar
sem eg minnist á.
Nú hefir kreppan þrengt að skólunum og leitt það af sér að