Morgunblaðið - 06.04.2009, Blaðsíða 26

26 UmræðanBRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. APRÍL 2009
Í MOGGANUM 16. mars sl. birtist
áhugaverð grein eftir Margréti Fló-
venz þar sem hún útskýrir fyrir les-
endum hugtakið
„viðskiptavild“:
„Viðskiptavild
verður til þegar fé-
lag eða annar
rekstur er keyptur
hærra verði en
svarar til bókfærðs
eigin fjár hinnar
keyptu einingar.“
Taka má dæmi til
útskýringar. Mað-
ur kaupir fyrirtæki sem er með 100 kr.
í bókfærðu eigin fé á 150 kr. Við það
verður til viðskiptavild upp á 50 kr. í
bókhaldi. Í endurskoðun á bókhaldi
fyrirtækisins er síðan viðskiptavildin
annaðhvort afskrifuð á innan við 20 ár-
um eða hún er metin árlega.
En hver er hugmyndin með við-
skiptavild? Hún gæti verið sú að fyr-
irtækið sé ekki rétt verðlagt á hluta-
bréfamarkaði og að snjall
viðskiptajöfur sjái að eftir tiltölulega
skamman tíma hækki verðið í sam-
ræmi við eiginlegt verðmæti fyrirtæk-
isins. Ellegar gæti hún verið sú að
maður sjái tækifæri í rekstri fyrirtæk-
isins eða með því að sameina það öðru
fyrirtæki þannig að verð hlutabréfa
þess hækki í verði. Til að þessi hækk-
un á hlutabréfunum komi fram þarf
væntanlega að reka fyrirtækið í nokk-
ur ár, tvö eða fleiri til að hagnaður af
rekstrinum komi í ljós.
En það er til önnur jafn góð skýring
á því að maður kaupi fyrirtæki á yf-
irverði. Hann gæti einfaldlega verið
lélegur bisnessmaður, illa að sér, fljót-
fær og með litla þekkingu á mark-
aðnum. Þar koma útrásarvíkingarnir
til sögunnar. Þeir voru einatt snöggir
upp á lagið að kaupa fyrirtæki. Það
voru heldur engar vöflur á seljendum
fyrirtækjanna. Reyndir erlendir við-
skiptajöfrar hafa bent á að þegar selj-
andinn er fljótur að selja er hann
ánægður með verðið og því fljótur til
sölunnar. Það er mjög sennilegt að
þegar seljandinn er fljótur að selja er
kaupandinn að tapa með því að borga
yfirverð fyrir fyrirtækið. Hætt er við
að rekstur hins keypta fyrirtækis
standi ekki undir fjárfestingunni í
venjulegu árferði með meðalvöxtum
enda er öll kaupupphæðin tekin að
láni. Það fyndna í þessu er að það
verður til viðskiptavild í bókhaldi fyr-
irtækisins. Bókhalds- og endurskoð-
unarreglur hvetja menn með þessum
hætti til heimskulegra og lélegra fjár-
festinga. Þetta er bara eitt dæmi af
mörgum í rekstrar- og skattaum-
hverfi fyrirtækja sem ýta undir
ábyrgðarlausa hegðun og lélegan
rekstur.
Hvað gerir útrásarvíkingur þá?
Hann klippir fyrirtækið sundur, sam-
einar það öðrum fyrirtækjum, selur
áfram til annarra útrásarvíkinga.
Hann gerir svo að segja allt til að
komast hjá því að reka fyrirtækið
áfram óbreytt í einhver ár því þá
mundi koma reynsla á fjárfestinguna
og koma í ljós að hún var arfavitlaus.
Íslensku útrásarvíkingarnir bættu
um betur og skiptust á fyrirtækjum
eins og strákar á fótboltaspilum með
síhækkandi verðmiða á spilunum. Og
að sjálfsögðu með hærri viðskiptavild
í hvert sinn.
ÁRNI DAVÍÐSSON
líffræðingur.
Viðskiptavild er einn
af sökudólgunum
Frá Árna Davíðssyni:
Árni Davíðsson
ALLT frá því að ég útskrifaðist úr
hjúkrunarfræðinámi við Háskóla Ís-
lands fyrir rúmum 20 árum, hef ég
unnið við hjúkr-
un. Ég hef verið
stolt af starfinu
mínu, hvort sem
það hefur verið
hjúkrun á skurð-
lækningadeild, í
heimahúsum eða
á endurhæfing-
ardeild. Og ég
hef verið almenn-
ur hjúkr-
unarfræðingur,
deildarstjóri og framkvæmdastjóri.
Í öllum þessum störfum hefur
mér fundist menntun mín og
reynsla koma að miklu gagni og ég
hef haft það á tilfinningunni að ég
sé eitt af þeim fjölmörgu hjólum
sem eru nauðsynleg til að veita þá
frábæru heilbrigðisþjónustu sem ég
held að við Íslendingar séum flest
sammála um að við viljum að sé
veitt í okkar samfélagi. Því Íslend-
ingar vilja alltaf aðeins það besta.
Á hátíðarstundum þreytast
stjórnmálamenn seint á að mæra
okkar fína árangur í heilbrigð-
isþjónustu, t.d. að ungbarnadauði er
hér sjaldgæfari en í nágrannalönd-
unum, góður árangur hefur náðst í
meðferð bráðra hjartasjúkdóma og
mörgum geðsjúkum hefur verið
hjálpað til að lifa innihaldsríku lífi.
Með þetta í huga, þá verð ég allt-
af dálítið hugsi þegar umræðan
snýst í átt að peningahliðinni. Þrátt
fyrir makalausan uppgang og svo-
kallað góðæri síðustu ára hefur
stöðugt verið hamrað á því að heil-
brigðiskerfið á Íslandi sé allt of
dýrt og þar verði að spara. Þannig
var staðan þegar fjármálakerfið
hrundi síðastliðið haust og þá höfðu
flestar heilbrigðisstofnanir hert
sultarólina til hins ýtrasta árum
saman. Og nú á enn að skera. Hug-
myndir eru um að draga úr með-
göngueftirliti, sameina bráðadeildir,
leggja niður göngudeildarþjónustu
geðsjúkra á Norðurlandi, breyta
legudeildum í dagdeildir og fleira
og fleira. Nú virðist sem sagt vera
hægt að horfa framhjá þeim góða
árangri sem hefur náðst með ötulu
starfi fjölmargra faghópa í heil-
brigðisþjónustunni og „spara“. „Það
á ekki að skerða þjónustuna“
hljómar í eyrum okkar. Hvað þýðir
þetta? Hefur þá engin þjónusta ver-
ið veitt á þeim deildum sem til
stendur að leggja niður?
Víst er að flestir vilja vera sem
mest heima en ekki á sjúkrahúsum,
en ég velti því fyrir mér hvort inn-
viðir heilsugæslu og félagsþjónustu
hafi verið styrktir með tilliti til þess
að taka við því aukna álagi sem
hlýtur að verða þar þegar veiku
fólki fjölgar í heimahúsum. Eða á
að treysta á að fjölskyldur og aðrir
aðstandendur sjúklinga leysi málin?
Hefur einhverjum dottið í hug að
margvísleg sérhæfing sem er til
staðar hjá því starfsfólki sem hefur
reyndar veitt þjónustu á ýmsum
deildum sem nú á að loka, sé ein-
hvers virði? Í allri umræðunni
finnst mér oft gleymast að horfa til
þess virðisauka sem verður af því
að sjúkur einstaklingur nær heilsu
og getur snúið aftur til starfs eða
náms í staðinn fyrir að missa heils-
una. Víst kostar þjónusta peninga,
en hvað kostar heilsutap? Og stóra
spurningin í mínum huga er, hvern-
ig þarf árferðið að vera til að hægt
sé að sjá af peningum í heilbrigð-
isþjónustu?
JÓNÍNA
SIGURGEIRSDÓTTIR,
sérfræðingur í endurhæfingar-
hjúkrun, Reykjalundi.
Hvers virði er heilbrigðisþjónusta?
Frá Jónínu Sigurgeirsdóttur
Jónína
Sigurgeirsdóttir
ÍSLENSKA þjóðin lifir nú erfiða
tíma. Upplausn og atvinnuleysi eru
sár örlög 18.000 Íslendinga og fjöl-
skyldna þeirra.
Nú reynir á íslensk stjórnvöld að
standa vörð um hagsmuni lands og
þjóðar og láta íslenskt atvinnulíf
hafa forgang þegar hægt er að velja
um leiðir.
Á Akranesi hefir afkastamikil og
vel rekin sementsverksmiðja starfað
í meira en hálfa öld. Hún hefir verið
burðarás í atvinnulífi og skapað að
jafnaði um og yfir 100 störf.
Nú gæti svo farið að endi yrði
bundinn á framleiðslu á íslensku
sementi á Akranesi og við tæki
dönsk einokun á þessari mikilvægu
framleiðslu byggingariðnaðarins.
Voru forfeður okkar annars ekki
búnir að fá nóg af verslunareinokun
danskra konunga, þegar við lá Brim-
arhólsvist ef keypt var myglað mjöl
af öðrum en einkaleyfi hafði frá kon-
ungsvaldinu?
Nú er svo komið að banki í eigu ís-
lensku þjóðarinnar getur ráðið ör-
lögum Sementsverksmiðjunnar með
því að láta fyrirtæki í eigu og umsjá
bankans halda áfram að kaupa inn-
flutt danskt sement í stað þess ís-
lenska. Umræddur steypuframleið-
andi notar danska sementið en ekki
það íslenska, en steypustöð þessi er
næstumfangsmesta fyrirtæki lands-
ins á þessu sviði.
Ef íslensk stjórnvöld sofa hér á
verðinum gæti auðveldlega svo farið
á samdráttartímum í byggingariðn-
aði, að Sementsverksmiðjan á Akra-
nesi neyddist til að loka og hætta
framleiðslu. Meira en 100 fjöl-
skyldur myndu þá missa fyrirvinn-
una – og dönsk einokun á sementi
yrði hlutskipti íslensku þjóðarinnar.
GUÐNI ÞÓRÐARSON
er Borgfirðingur.
Banki í eigu þjóðar
getur tryggt 100 störf
Frá Guðna Þórðarsyni
LÆKKA vexti, afskrifa eins mikið og
hægt er af skuldum og lækka þannig
greiðslubyrði heimilanna eru m.a.
þau vandamál, sem stjórnvöld standa
andspænis. Hinn stóri undirliggjandi
vandi er m.a.verðtryggingin og hin
handónýta krónumynt, sem valda
stærstum hluta verðbólgunnar.
Þessar sífelldu umræður fyrrv. og
núverandi ríkisstjórna um óskil-
greinda greiðsluaðlögun eru eins og
óútfylltur víxill, það veit enginn hver
upphæðin er né hvaðan fjármunir
eiga að koma. Um 40 þúsund heimili
skulda hærri upphæðir en eignastaða
þeirra er og hundruð heimila bætast
við þann skuldalista mánaðarlega.
Ég tel að miða ætti núverandi
verðtryggingu íbúðalána við 1. júlí
2007 og hafa hana óbreytta frá þeim
tímamótum og greiða lántakendum
afturvirkan mismun.
Verðtryggingin verði síðan afnum-
in að fullu í tveimur áföngum frá 1.
janúar 2010. Þessi leið mun vera
þrátt fyrir allt sú hagkvæmasta út úr
þeim efnahagslegu ógöngum sem
þjóðin hefur ratað í og gæti jafnframt
greitt götu okkar um að sækja um
inngöngu í ESB. Tillagan er einföld
og auðskilin í framkvæmd og því laus
við allar flóknar reikningskúnstir.
Tillaga Framsóknarflokksins um
20% flatan niðurskurð skulda er ekki
ein og sér nothæf, skapar of mikinn
ójöfnuð og aðstöðumun lántakenda.
Hugmyndir Samfylkingarinnar um
að skera niður skuldahala íbúða-
lánahafa eftir fimm ár eru ónothæfar,
enda þótt öllum væri gert að greiða
samningsbundnar afborganir og
vexti á umræddu tímabili. Ég vona að
löggjafarþingið skoði vel þessa tillögu
mína, sem er hvort tveggja í senn,
fjárhagslega hagstæðust fyrir rík-
issjóð og íbúðalántakendur.
KRISTJÁN PÉTURSSON,
fyrrv. deildarstjóri.
Tillaga um lausn á
verðtryggingu húsnæðislána
Frá Kristjáni Péturssyni
Ég bara spyr hvort laun og eftirlaun
séu í raun ekki það sama, vegna þess
að svo virðist ekki vera. Hér á eftir
reyni ég að út-
skýra hvað ég á
við með ofan-
greindri spurn-
ingu.
Elli- og/eða ör-
orkulífeyrisþegar
mega frá og með
1. janúar 2009
hafa 109.600 kr. í
laun á mánuði án
þess að það skerði
tekjutrygginguna sem er óskert
93.809 kr. á mánuði.
En greiðslur úr lífeyrissjóðum
skerða tekjutrygginguna svo um
munar. Hér er dæmi um slíkt: Ellilíf-
eyrir úr lífeyrissjóði 49.196 kr. sem
kemur út þannig að tekjutryggingin
verður 74.560 kr. Og er því lækkunin
19.249 kr. í þessu tilfelli.
Því spyr ég, ætti ekki að setja sama
þak á lífeyrisgreiðslur og eru á laun-
um, þannig að lífeyrisgreiðslur skerði
ekki tekjutrygginguna fyrr en sú
greiðsla er kominn í sömu upphæð og
launin sem mega vera 109.600 kr?
Launatekjur uppá kr. 109.600
skerða ekki tekjutrygginguna.
Lífeyrisgreiðslur uppá kr. 109.600
ættu ekki að skerða tekjutrygg-
inguna.
Réttlætiskrafa, er það ekki á
hreinu?
SVEINN ÞORSTEINSSON,
húsasmiður.
Eru laun og eftirlaun
í raun ekki það sama?
Frá Sveini Þorsteinssyni
Sveinn
Þorsteinsson
NÚVERANDI heimskreppa or-
sakast ekki af peningaskorti heldur
af því að skortur er á lántakendum
sem líklega geta endurgreitt lán
sín síðar. Helsta einkenni hennar
er að launafólk og opinberir aðilar
skulda miklu meira en þeir geta
nokkurn tíma endurgreitt og að
alltof stór hluti tekna fer í vaxta-
og skuldagreiðslur.
Nær samfellt þensluskeið síð-
ustu áratuga á rætur sínar annars
vegar í stækkun heimsmarkaðarins
með innkomu gömlu komm-
únistaríkjanna og hins vegar í
falskri eftirspurn með stöðugt auk-
inni skuldsetningu heimila og hins
opinbera. Með skuldsetningu neyt-
enda hefur tekist að skapa ört vax-
andi vaxtagróða farveg og viðhalda
þar með hringrás hagkerfisins.
Aukin skuldsetning neytenda veld-
ur sífellt aukinni ávöxtun peninga
sem á sér ekki uppruna í fram-
leiðslunni. Á sama tíma hafa þessir
peningar einnig fundið sér tíma-
bundna ávöxtun í spákaupmennsku
og glórulausri hækkun hlutabréfa,
þar sem kaupverð tekur ekki mið
af arðgreiðslum heldur væntingum
um hækkun á söluverði bréfanna
og spádómanna. Þessar papp-
írsbólur hafa svo haldið uppi vaxta-
stigi sem er í engu samræmi við
raunverulega arðsemi í framleiðsl-
unni.
Vaxtaokið hefur hvergi verið
meira síðustu tvo áratugi en á Ís-
landi. Nú eru heildarskuldir í okk-
ar samfélagi um þrefaldar þjóð-
artekjur og ca áttfaldar tekjur
launafólks í landinu. Vextir og
verðbætur á þessu ári verða líklega
40–50% af þjóðartekjum, þrefaldar
ráðstöfunartekjur launafólks eða
tvöfaldar ráðstöfunartekjur rík-
isins. Til samanburðar má nefna að
fyrir 30 árum voru engir raunvext-
ir í okkar samfélagi og eini mað-
urinn sem innheimti jákvæða vexti
var settur í fangelsi fyrir okur.
Helsta vandamál Íslands í dag er
vaxtaokið. Langmikilvægasta verk-
efni íslenskra stjórnvalda er að
lækka vexti. Arðsemi í landinu er
nánast engin en vaxtakostnaður
600-700 milljarðar. Þar sem vaxta-
tekjur eru í eðli sínu hlutdeild í
arði framleiðslunnar þá sér hver
maður að ástandið er glórulaust.
Meirihluti ráðstöfunartekna heim-
ilanna, öll framlegð fyrirtækja og
þriðjungur ríkistekna fer í skuldir
og vexti. Þó svo hluti vaxtatekna
fari vissulega í neyslu þá er alveg
augljóst að innanlandsmarkaður er
að hrynja til grunna, kaupgeta í
landinu er að hverfa.
Raunvextir þurfa að fara í 0%
hið bráðasta og samfélagið þarf
neikvæða vexti um langt skeið ef
við eigum að lifa þetta af sem
markaðssamfélag.
SIGURÐUR GUNNARSSON,
hagsagnfræðingur, Seyðisfirði.
Auræði
Frá Sigurði Gunnarssyni
FLOGIÐ hefur fyrir síðustu daga
að starfsfólki banka og sparisjóða
hafi verið uppálagt að gera
viðskiptamönnum sínum útgreiðslu
á viðbótarlífeyrissparnaði eins erf-
iða og kostur er og tína hvaðeina
það til er geti orðið til þess að við-
skiptamenn geti ekki tekið út
viðbótarlífeyrissparnað sinn.
Það er ástæða til að árétta loforð
ríkisstjórnarinnar um sparnað
þennan og enn meiri ástæða til að
þeir hinir sömu árétti við banka og
sparisjóði að greiða upphæðir þess-
ar refjalaust út þó ekki væri nema
vegna þess að hætt er við að spar-
fjáreigendum geti dottið í hug að
eiga hér síðasta orðið að öðrum
kosti.
Það þarf engum orðum um það
að fara að öllu eru takmörk sett og
ég held að hér sé komið að þeim
punkti að svo fari sem fáa óraði
fyrir að kannist bankar og spari-
sjóðir ekki við viðskiptavini sína til
margra ára þá muni þeir og ekki
kannast frekar við lánastofnanir
þessar.
GUÐNI BJÖRGÓLFSSON,
Þórshöfn.
Viðbótarlífeyrissparnaður – Nei takk
Frá Guðna Björgólfssyni