Morgunblaðið - 09.05.2009, Blaðsíða 36

36 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MAÍ 2009
 Fleiri minningargreinar um Jón
Hallsson bíða birtingar og munu
birtast í blaðinu næstu daga.
✝ Jón Hallsson,Silfrastöðum í
Skagafirði, fæddist í
Brekkukoti ytra í
Akrahreppi 13. júlí
1908. Hann lést 27.
apríl 2009. Foreldrar
hans voru Ólína Krist-
rún Jónasdóttir skáld-
kona, f. 8. apríl 1885,
d. 29. ágúst 1956 og
Hallur Þorvaldur
Jónsson, f. 29. ágúst
1875, d. 1. ágúst 1909.
Sonur Jóns og Ingi-
bjargar Andreu Jóns-
dóttur úr Dýrafirði, f. 23. janúar
1918, d. 24. júní 1993, síðar hús-
freyju að Fremri-Breiðadal í Önund-
arfirði, er Ólafur Íshólm, fyrrum
lögreglumaður á Selfossi, f. 1. ágúst
1939, kvæntur Katrínu Erlu Gunn-
laugsdóttir, f. í Vestmannaeyjum 8.
júní 1946. Börn þeirra eru: 1) Auður
Inga, maki Guðlaugur Stefánsson og
þau eiga þau tvö börn Anítu og Stef-
án Ragnar, 2) Ásdís Íshólm, maki
Ólafur Gunnar Pétursson, börn
ingar húsbænda sinna. Sinnti hann
þar venjulegum sveitastörfum á
vetrum en var mörg sumur í vega-
vinnu og við vörslu mæðiveikigirð-
inga lengi vel en átti jafnan einhvern
bústofn, kindur og hesta. Hann
keypti jörðina Ytra-kot en naut þess
ekki að byggja þar bú því árið 1954
féllu yfir jörðina stórkostlegar aur-
skriður sem eyðilögðu tún og rækt-
arlönd. 1961 hóf hann vinnu við brú-
arsmíði í brúarvinnuflokki Gísla
Gíslasonar og fékkst við það um 20
ára skeið. Hann hafði ánægju af
hestum og stundaði m.a. tamningar
og var oft komið til hans tryppum
sem voru erfið viðureignar og aðrir
jafnvel uppgefnir á. Jón var einn
þeirra sem ólust upp við fátækt í
æsku og fábreytt vinnubrögð en
upplifðu tæknibyltingu 20. ald-
arinnar. Hann sóttist ekki eftir veg-
tyllum í lífinu en vann sín störf af
eljusemi. Áhugi hans á landinu var
mikill og þekking ótrúleg. Hann átti
því láni að fagna að geta lesið bækur
fram á síðustu ár og var ótrúlega
fróður um ýmsa hluti og gang mála í
þjóðfélaginu.
Jón verður jarðsunginn frá Mikla-
bæjarkirkju í dag, 9. maí, og hefst
athöfnin kl. 14.
þeirra Andrea Katrín,
Ólafur Íshólm og
Andri Snær. 3) Dagný
Björk maki Gunnar
Bragi Þorsteinsson og
eru börn þeirra Þor-
steinn Freyr, Birkir
Óli og Erla Margrét.
4) Elfa Íshólm, maki
Halldór Halldórsson,
sonur þeirra Elfar
Ísak. 5) Harpa Íshólm,
maki hennar Gissur
Kolbeinsson.
Eftir lát Halls var
Ólína ýmist búandi
eða í húsmennsku á ýmsum bæjum í
Skagafirði og fylgdi Jón henni fram
að þeim tíma að hann fór að vinna
utan heimilis. Eftir að hafa dvalið á
ýmsum bæjum í Skagafirði fluttist
hann árið 1935 að Silfrastöðum og
átti þar heimili síðan. 1991 fluttist
hann á ellideild Sjúkrahúss Skag-
firðinga og naut þar bestu umönn-
unar og var þakklátur því góða fólki
sem þar starfaði. Á Silfrastöðum átti
hann sín bestu ár og naut þar virð-
Elsku afi.
Nú ertu farinn eftir langa og far-
sæla ævi. Hógværðin og lítillætið var
þitt aðalsmerki. Hestarnir og sveitin
þín, það var þitt líf. Allir sem nutu
nærveru þinnar og samvista hafa
örugglega orðið betri persónur.
Nú ertu kominn frameftir og
örugglega alsæll með það.
Morguninn sem þú kvaddir, elsku
afi, voru geislar morgunsólarinnar að
brjótast fram úr skýjunum og það
glampaði svo fallega á „Hnjúkinn“
þinn, þér til heiðurs. Og á þessi vísa
eftir langömmu því vel við.
Hæstur Drottinn himnum á,
heyr þá bæn og virtu,
lofaðu mér að leggja frá
landi í sólarbirtu.
(Ólína Jónasdóttir.)
Hvíl í friði, elsku afi.
Ásdís Íshólm.
Í dag kveð ég kæran afa minn sem
lést í hárri elli eftir nokkurra daga
veikindi. Það er ýmislegt sem fer í
gegnum hugann þegar ég rifja upp
þær stundir sem ég átti með afa. Bú-
setan gerði það að verkum að sam-
verustundirnar voru ekki margar en
þær voru góðar. Afi fylgdist vel með
fram á síðasta dag og honum fannst nú
ekki allt sniðugt sem maður tók sér
fyrir hendur eins og þegar við Gunnar
sigldum niður Jökulsá austari, þá sagði
hann bara „iss“. Hann þekkti hættur
árinnar frá blautu barnsbeini og fannst
þetta því glæfraför.
100 ára afmælisdagurinn hans, sl
sumar er dýrmætur í minningunni.
Dagurinn var ljúfur í alla staði, vinir
og ættingjar fögnuðu þessum merka
áfanga með afa sem fannst nú full-
mikið fyrir honum haft. Afi var lít-
illátur og ekki mikið fyrir það að láta
athyglina snúast um sig.
Ég er þakklát fyrir þessa síðustu
daga sem ég átti með afa, að halda í
höndina á honum, heyra sögur af hon-
um og horfa á fjöllin hans út um
gluggann. Það var táknrænt fyrir ást
afa á fjöllunum í Skagafirðinum að
þegar hann kvaddi skriðu fyrstu sól-
argeislar morgunsins á Mælifells-
hnjúkinn.
Hæstur Drottinn himnum á,
heyr þá bæn og virtu,
lofaðu mér að leggja frá
landi í sólarbirtu.
(Ólína Jónasdóttir.)
Ég kveð þig, afi minn, með vísu eft-
ir móður þína sem mér finnst eiga vel
við.
Takk fyrir allt og allt.
Þín
Dagný Björk.
Elsku langafi Jón.
Ég hlakkaði svo til að koma í 101 árs
afmælið þitt. Ég vildi að þú værir enn á
lífi. Við elskum þig mjög mikið en nú
líður þér betur. Nú ertu hættur að vera
veikur. Þegar ég heyrði að þú værir
dáinn fór ég alveg að hágráta. Mér
fannst svo þægilegt að halda í höndina
á þér. Langafa fannst gott að taka nef-
tóbak, það var uppáhaldið hans og hon-
um fannst gott að hitta okkur fjöl-
skylduna og langafabörnin þín og
strákinn þinn, hann Óla afa. Þú varst
einn af uppáhalds öfunum mínum.
Langafi Jón, ég sakna þín.
Kveðja
Þorsteinn Freyr.
Í þessum orðum skrifuðum er tæp
vika síðan Nonni kvaddi þennan
heim umkringdur ástvinum sínum er
höfðu setið við sæng hans í hartnær
viku. Nonni var tilbúinn að fara,
enda búinn að ná hærri aldri en flest-
um auðnast, en hann varð 100 ára
síðastliðið sumar. Það er samt aldrei
auðvelt að kveðja sína nánustu og
eins er það með Nonna sem átti
drjúgan hlut í lífi mínu og reyndist
mér og Hrefnu systur minni sem
hinn besti afi.
Ég var svo einstaklega heppin að
Nonni bjó á Silfrastöðum, þegar ég
var að alast þar upp. Herbergið hans
var á annarri hæð og kallast enn
þann dag í dag Nonnaherbergi.
Þangað var gott fyrir okkur systurn-
ar að koma í heimsókn, því Nonni var
eindæma barngóður og ávallt tilbú-
inn að hafa ofan af fyrir okkur. Oft
tókum við í spil, framan af gjarnan
Ólsen Ólsen og Svarta Pétur en síðar
meir var tveggja manna vist það al-
vinsælasta og Nonni var alltaf boð-
inn og búinn í slaginn. Árstíðirnar
eiga einnig stóran hlut í minningum
mínum tengdum Nonna. Á sumrin
vann hann við brúarvinnu og var lítið
heima við. Ég fagnaði því alltaf heim-
komu hans í haustbyrjun, heimilis-
haldið var ekki samt án hans og
Nonnaherbergi tómlegt. Á vetrum
fórum við systur oft með honum að
gefa ánum suður á Gerði, en fjárhús-
in þar sá Nonni alfarið um. Það voru
alltaf notalegar ferðir fyrir litlar
stelpur, aldrei neinn asi á Nonna og
þar var líka ærin Sníkja, sem var sér-
lega gæf og kom alltaf á móti okkur
til að athuga hvort við hefðum með
brauðbita handa henni. Hún hafði
einmitt hlotið nafnið fyrir þær sakir.
Á vorin hjálpuðumst við Nonni oft að
við að reka féð úr túninu og stundum
rölti ég með honum meðfram girð-
ingunum með hamar og naglbít og
nokkra kengi í dollu, til að dytta að
þar sem þurfti. Hann var mikill
hestamaður á sínum yngri árum og
hafði átt marga gæðinga. Ég man
hins vegar best eftir Mósa, sem hefði
seint kallast gæðingur en var ágætis
barnahestur og nutum við systur og
önnur börn góðs af. Þegar Nonni var
rúmlega áttræður fluttist hann á
dvalarheimili aldraðra úti á Sauðár-
króki og fékk herbergi á sjúkradeild-
inni, ekki af því hann þyrfti á því að
halda, heldur vegna þess að þaðan
var útsýni yfir heimaslóðirnar
frammi í firði. Þar bjó hann í 18 ár og
ég þykist vita að Pálma, herbergis-
félaga hans síðustu 16-17 árin, þyki
ærið tómlegt þar núna.
Í nótt dreymdi mig Nonna. Það lá
svo ljómandi vel á honum, hann var að
vitja fólks og ég hugsaði með mér að
nú yrði hann að koma og heimsækja
okkur Karl Johan í Sørkedalen, úr því
hann væri orðinn svo sprækur að
hann væri farinn að drífa sig í heim-
sóknir. Og hver veit nema hann sé
einmitt að bralla í undirbúningi þeirr-
ar ferðar núna!
Syni hans Ólafi og fjölskyldu hans
vottum við Karl Johan okkar innileg-
ustu samúð, Nonna verður sárt sakn-
að af okkur öllum sem þekktum hann
og þótti vænt um hann. Ég vil svo
ljúka þessum fátæklega pistli með
vísu sem Ólína móðir Nonna orti um
drenginn sinn.
Hvar sem liggja leiðir þínar
ljós og gleði ertu mér.
Innstu hjartans óskir mínar
eru og verði í fylgd með þér.
Helga Fanney Jóhannesdóttir.
Góður granni og gott nágrenni
verður seint ofmetið eða þakkað sem
vert er. Jón Hallsson var einn þeirra
ágætu manna, sem ég átti að ná-
granna allt frá barnsaldri.
Jón missti föður sinn í bernsku og
ólst því upp með móður sinni Ólínu
skáldkonu Jónasdóttur. Það kom í
hennar hlut að leiða soninn til átaka við
lífið og veita þá leiðsögn sem til far-
sældar varð á komandi vegferð. Jón
tók ungur ástfóstri við Blönduhlíðina.
Tveir bæir urðu hans dvalarstaðir
hvað mest. Fyrst Úlfsstaðir og síðar
Silfrastaðir og við þann bæ var hann
lengst af kenndur. Fjölskyldum
beggja þessara bæja bast hann vin-
áttuböndum, þótt segja mætti að hann
væri sjálfs sín þar sem hann átti
snemma fé og hross sem hann hafði
með sér og hafði arð af auk þess sem
hann stundaði vegavinnu á vorin og
frameftir sumri. Þá var hann þessum
heimilum jafnan mikil stoð, einkum við
hirðingu að vetri, bæði um fé og hross.
Hann var afburða fjármaður sem
kallað var en það voru þeir sem eyddu
litlu heyi en komu fénu samt fram,
vænu og afurðagóðu. Mörg hin síðari
starfsár var hann við brúarvinnu hjá
vini sínum Gísla á Miðgrund. Jón var
hestamaður í þess orðs bestu merk-
ingu. Hann tamdi margan góðhestinn.
Honum var það gefið að laða fram
bestu kosti hestsins með næmi hugar
og handar, svo að oft var á að horfa
eins og hesturinn bæði vin sinn að
þiggja allt það besta sem hann hefði að
bjóða. Jón var dagfarsprúður á heimili
og tók því sem að höndum bar með
jafnaðargeði og æðruleysi. Börn sóttu
ætíð til hans og fundu fljótt hlýjan hug
og góðan skilning á kjörum sínum.
Hann var bókamaður og las mikið,
ljóðelskur og kunni ógrynni af vísum.
Jón kvæntist ekki en átti einn son,
Ólaf Íshólm, með ungri og gjörvilegri
konu vestfiskrar ættar, Ingibjörgu
Jónsdóttur, er dvaldi eitt sumar á
Silfrastöðum. Þeim var þó ekki ætlað
að telja saman dagana utan þetta eina
sumar. Sonur hans ólst því upp í fjar-
lægu héraði. Þrátt fyrir það varð
frændsemi þeirra feðga góð og glaður
var Nonni er hann sýndi mér myndir af
sonardætrunum, gullfallegum telpum.
Áratugum saman bjó Jón við illan sjúk-
dóm sykursýki og þurfti að sprauta sig
daglega. Aldrei heyrðist þó kvörtunar-
orð af hans munni. Æðruleysið brást
honum ekki frekar en endranær. Frá
1991 dvaldi hann á sjúkrahúsinu á
Króknum. Síðustu árin var hann orð-
inn sjónlítill og nær blindur er honum
barst hinsta kallið, hartnær hundrað
og eins árs. Andlegum kröftum hélt
hann að kalla til hinstu stundar. Með
Jóni Hallssyni er genginn góður vinur
og góður drengur. Hann hverfur nú
aftur heim í sveitina kæru þar sem
honum er búin hinsta hvíla við hlið
móður sinnar í hlýrri mold Blönduhlíð-
ar. Blessuð sé minning Jóns Hallsson-
ar. Syni hans og öllum þeim sem hann
var kær sendi ég samúðarkveðju.
Gunnar Oddsson.
Hver er tilgangurinn með því að
skrifa og birta minningargrein í dag-
blaði?
Að létta einhverju af sjálfum sér,
votta hinum látna virðingu og vænt-
umþykju?
Þannig fór mér þegar Jón Hallsson
kvaddi, ríflega 100 ára gamall.
Hvað einkenndi Nonna helst?
Einstök ljúfmennska og hógværð.
Hann sýndi öllu lífi virðingu, jafnt
mönnum og málleysingjum.
Var glöggur á menn og skepnur.
Hófsmaður til orðs og æðis.
Aldrei heyrði ég Nonna hallmæla
nokkrum manni og ekki man ég eftir
að hafa séð hann reiðast en skaplaus
var hann ekki og þegar hann hló setti
hann í herðarnar, skellti sér á lær og
veltist oft um af kátínu.
Nonni hefur verið traustur punktur
í lífi mínu allt frá því ég man eftir mér.
Hann var barngóður og börn
hændust að honum.
Minningin um Nonna, Sumarhús og
Silfrastaði verður ávallt sveipuð gleði,
yl og áhyggjuleysi bernskunnar.
Það var Nonni sem gaf mér fyrsta
lambið mitt, svarta gimbur.
Óafvitandi lærðum við krakkarnir
af honum, það þurfti ekki mörg orð.
Með honum, við sveitastörfin fyrir
norðan og hvernig Nonni bar sig til,
eins og honum einum var lagið. Maður
var bara með skilningarvitin galopin.
Að sjá hann nálgast og umgangast
skepnur, sérstaklega hross, var hrein
unun. Svo gætinn var hann, næstum
auðmjúkur og allt að því ósýnilegur,
þegar hann þurfti að nálgast stygga
skepnu.
Fínleg höndin, sem hann teygir
gætilega en ákveðið í átt að styggu
hrossi, um leið og hann fikrar sig nær,
hægt og hægt. Ég sé þessa hönd enn
fyrir mér, heyri lágværan gælutón
Nonna um leið og ég heyri, sé og finn
blaktandi, votar nasir og þanin augu
og eyru skepnunnar. Þetta var at-
höfn, ævintýri líkust. Nærstaddir
krakkar gættu þess að hreyfa hvorki
legg né lið og steinþögðu. Svona gerði
enginn eins og Nonni.
Margt barnið og unglingurinn í dag
hefði gott af því, að fá að vera návist-
um við mann eins og Jón Hallsson.
Á hestbaki var Nonni í essinu sínu,
hann og klárinn urðu eitt, hvort held-
ur hann sat ótaminn gæðing eða
brúkshest. Þá var minn maður frjáls-
legur og flottur.
Móðir hans, skáldkonan Ólína Jón-
asdóttir, missti bónda sinn eftir ekki
fullra tveggja ára hjúskap. Hallur
drukknaði í Héraðsvötnunum, þegar
hún var 24 ára gömul og Nonni rétt
ársamall. Ólína andaðist einnig á
Sjúkrahúsi Sauðárkróks, árið 1956.
Nú kveð ég Nonna með vísu eftir
móður hans:
Hæstur Drottinn himnum á,
heyr þá bæn og virtu,
lofaðu mér að leggja frá
landi í sólarbirtu.
Hann kvaddi hægt og hljótt, sadd-
ur lífdaga og sáttur við Guð og menn.
Með brottför hans lýkur einnig
hægt og hljótt kafla í lífi okkar Sum-
arhúsasystkina. Dýrmætum, ljúfum
kafla.
Blessuð sé minning Jóns Hallssonar
Guðrún Broddadóttir.
Norðurá dunar á eyrum, Álftalegg-
ur, Kúts Rauður og Steina Rauður,
Víðimýrar Rauður, jafnvel Hrollur og
Lurkur, Lýsingur og Stjarni. Yngri
krakkarnir halda sér í hnakknefið,
þau sem ekki ríða berbakt, rauðu
klárarnir skeiðfráir og stóru strák-
arnir montnir á eigin hestum. Leikn-
ir, grár eins og með vott af valbrá í
minningunni og Nonni ögn álútur í
hnakknum. Grónu bakkarnir þéttir
og harðir, en í grjótinu við ána glymja
skeifur. Það stirnir á Eyrarnar og
rauðgullin bjarmi um Eggjar og
Mælifellshnjúk.
Í þessu ljósi minnist ég Jóns Halls-
sonar, þarna eru hestar og börn, yfir
þeim vakir hann, leiðbeinir og temur.
Nærfærinn við menn og skepnur, tób-
akið lagt í digra línu áður en það er
dregið rösklega upp í Alvíð, víðari nös-
ina. Og krakkar fengu korn ef um var
beðið. Í öðrum félagsskap gat gutlað á
fleyg. Nonni var ekki einungis á hest-
baki sjálfum sér og öðrum til skemmt-
unar, hestar voru nauðsynjagripir, til
smalamennsku og ferðalaga, og í
heyönnum þar sem þeim var beitt fyr-
ir borð og tæki. Líka í fyrirdrátt, þar
sem riðið var með annan netsendann
fyrir ofan hylinn og síðan aftur yfir að
neðanverðu. Fyrir þeim veiðum fór
jafnan Jóhann bóndi á Silfrastöðum,
frændi hans. Stundum var dregið fyr-
ir í Héraðsvötnunum, þar sem Hallur
faðir Nonna drukknaði frá honum.
Það var fyrir hundrað árum. Þá voru
margar ár óbrúaðar á Íslandi.
Tíminn er hraðfleygur, og hvert
okkar lifir sína Íslandssögu. Íslands-
saga Nonna var mestan part í Skaga-
firði þar sem Símon Dalaskáld ljóðaði
á hann barn. Hann ólst upp með móð-
ur sinni í torfbæjum, þegar skagfirsk-
ir höfðingjar áttu jarðir í öðrum sveit-
um og hann var sendur unglingur
austur í Öxnadal að sækja landskuld-
ina, fé sem rekið var vestur yfir heiði.
Og reiddi uppgefinn hrút á hnakknef-
inu niður í Norðurárdal. Hann var
hesta- og fjármaður á Silfrastöðum í
áratugi, en þegar liðið var á tuttug-
ustu öldina og vélarnar ruddust í hey-
skapinn, gerðist hann brúarsmiður og
strjáluðust þá nokkuð samverustund-
ir. En þeim stundum fylgdi alltaf til-
hlökkun og æskukennd. Fyrir þær
allar er þakkað og fyrir vináttu við
Sumarhúsafólk fyrr og síðar.
Broddi Broddason.
Það var föst venja okkar systkina
Sigurgeirs Snæbjörnssonar (sem nú
er látinn) að koma við hjá Nonna vini
okkar, sem átti síðustu árin heima á
öldrunardeild Sjúkrahúss Sauðár-
króks. Þar leið honum vel – hann tók
þátt í starfi aldraðra og spilaði til
dæmis „bossía“ alltaf þegar það var á
dagskrá, nema síðast. Vinur hans
hringdi til mín og sagði að Nonni hefði
ekki mætt og ætti hann eftir að heim-
sækja hann og vita hvað væri að. En
kallið var komið. Blessaður Nonni var
að kveðja.
Við systkinin vorum búin að tala
lengi um að fara norður þegar Nonni
yrði 100 ára. Því miður auðnaðist
Geira bróður ekki að vera með þar.
Við Geiri vorum svo lánsöm að
kynnast Nonna er við vorum börn í
sveit á Úlfsstöðum í Blönduhlíð, hjá
öðlingshjónunum Ingibjörgu og Jó-
hanni sem urðu eins og „sumar-for-
eldrar okkar“. Nonni vann eitthvað
hjá þeim og varð vinur okkar. Betri
vin gátu börn ekki eignast. Nonni tók
okkur oft á hestbak.
Ég mætti í 100 ára afmælið – og
þvílík upplifun! Sonur Jóns var þar að
halda föður sínum stórveislu, með eig-
inkonu sinni og fimm dætrum þeirra
hjóna og ótal barnabörn og barna-
barnabörn og vinir voru þar, Það var
svo gaman að sjá þessa stóru, fallegu
fjölskyldu samankomna.
Nonni átti yndislega móður sem
öllum á Króknum þótti vænt um,
Ólínu Jónasdóttur skáldkonu. Hún
varð fyrir þeirri miklu sorg að missa
föður Nonna, er hann var smábarn.
Hann drukknaði.
Ég gleðst yfir því að afkomendur
Nonna eru svona margir og glæsilegir.
Guð blessi minningu Nonna, Jóns
Hallssonar, og verndi og blessi niðja
hans. Með samúðarkveðjum,
Gígja Snæbjarnardóttir.
Jón Hallsson