Morgunblaðið - 26.05.2009, Blaðsíða 14

Morgunblaðið - 26.05.2009, Blaðsíða 14
14 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 2009 Sjávarútvegur Eftir Orra Pál Ormarsson orri@mbl.is Sæmd er hverri þjóð að eiga sægarpa enn. Ekki var að spauga með þá Útnesjamenn. Sagt hefur það verið um Suðurnesjamenn, fast þeir sóttu sjóinn og sækja hann enn. F lestir Íslendingar þekkja þetta kvæði eft- ir Ólínu Andrésdóttur. Ef marka má orð við- mælenda Morg- unblaðsins á Suðurnesjum gæti nið- urlag þess verið í uppnámi nái fyrningarhugmyndir stjórnvalda á aflaheimildum fram að ganga. Eiríkur Tómasson fram- kvæmdastjóri Þorbjarnar hf. í Grindavík segir fyrningarleiðina farna að skaða sjávarútveginn nú þegar, því að um leið og stefnan sé mörkuð af ríkisstjórninni komi áhrif- in fram. Það dragi sig allir inn í skel. „Þessi leið er ógnun við tilveru þeirra sem eru í atvinnugreininni. Það eru nánast allir búnir að kaupa þær veiðiheimildir sem þeir hafa til ráðstöfunnar. Það var gert í sam- ræmi við lög frá Alþingi. Hæstirétt- ur hefur dæmt í málum sem varða þessi lög og hefur það styrkt stöðu þeirra. Fyrningarleið er ríkisvæðing og ríkissósíalismi. Sú leið hefur aldr- ei verið til farsældar.“ Hann segir Þorbjörn hf. hafa keypt allar sínar heimildir og meira til. Bæði með beinum kaupum og með yfirtöku á fyrirtækjum. „Við hættum hins vegar að kaupa þegar verðið fór yfir 1.500 kr. á þorskinum, þá var ekki lengur hægt að rökstyðja kaup. Þannig er farið um flesta í at- vinnugreininni. En eins og í svo mörgu öðru, þá tóku við spákaup- menn, sem seldu sín í milli til að hækka verðið.“ Eiríkur segir Þorbjörn hf. hafa haft 21.000 þorskígildi árið 2006, en sé nú með tæp 15.000 þíg. vegna nið- urskurðar. Fyrirtækið hefur tapað um 5.700 þíg. í tilflutning í byggða- kvóta og til smábáta. „Það er búið að taka um 2.000 þíg. meira en það sem við áttum árið 1995. Það er erfitt að sætta sig við að það sem við höfum keypt sé tekið af okkur. Það er einn- ig sárt að sjá á bak því sem við höfð- um unnið okkur inn með langri sögu útgerðar og sjósóknar í sama byggð- arlaginu.“ Ætt Eiríks á hundraða ára óslitna sögu sjósóknar og útgerðar frá Grindavík og segir hann það ekkert einsdæmi á Íslandi. „Ég tel að við eigum jafnríka kröfu til að stunda okkar atvinnuveg áfram án svipt- ingar réttinda eins og bændurnir sem hafa keypt sínar jarðir og aðrir atvinnurekendur sem hafa byggt upp sín fyrirtæki. Það hafa allar jarðir á Íslandi skipt um eigendur frá landnámsöld oftar en einu sinni. Það sama er að gerast með nýting- arréttinn á fiskveiðiauðlindinni. Bara nokkur hundruð árum seinna.“ Eiríki þykja hugmyndir stjórn- valda um strandveiðar yfir sum- artímann misráðnar. „Þetta hefur verið reynt nokkrum sinnum áður og alltaf leitt til misklíðar. Ég veit um aðila sem hafa selt sig þrisvar út úr þessum kerfum. Nú fá þeir tækifæri til að reyna einu sinni enn. Það er verið að senda röng skilaboð með þessu.“ Sjálfur er Eiríkur andvígur byggðakvóta en þar sem ýmsir í út- gerð hafi verið leiddir út í að treysta á hann sé ósanngjarnt að taka hann af þeim og færa einhverjum öðrum. „Það verður engin atvinnubót í þess- um strandveiðum, vinna verður flutt frá einum til annars.“ Að þjóðnýta gelda kú Pétur Hafsteinn Pálsson, fram- kvæmdastjóri Vísis hf. í Grindavík, segir fyrningu aflaheimilda og tíma- bundna skerðingu tvennt ólíkt. „Missi útgerðarfélög heimildir tíma- bundið er hægt að bregðast við því með hagræðingu eða með því að semja við lánardrottna. Við fyrningu lokast allar dyr frá fyrsta degi. Menn eru dæmdir úr leik. Öll lang- tímahugsun hverfur og menn fara að umgangast fyrirtæki sín öðruvísi en áður. Við gerum út fimm skip og gætum þess að hafa jafnvægi milli tegunda. Fyrningin myndi þýða að 25% heimilda færu af einu skipi þeg- ar á fyrsta ári og 50% yrðu farin eftir tvö ár. Þar með yrði skipinu lagt.“ Pétri þykir harkalega vegið að at- vinnugrein sem á umliðnum árum hafi gengið gegnum blóðugan nið- urskurð og innbyrðis baráttu milli manna, fyrirtækja og staða til að laga flotann að ráðlögðum afla að beiðni alþingismanna. „Síðan standa menn á hliðarlínunni og þjófkenna okkur enda þótt við höfum aldrei gert annað en fara að lögum sem þessir sömu menn settu.“ Vísir rekur vinnslustöðvar á fjór- um stöðum, á Þingeyri, Djúpavogi og Húsavík, auk Grindavíkur. Pétur segir fyrirsjáanlegt að ekki verði hægt að mata allar þessar stöðvar. „Vinnslan hefur gengið vel hjá okkur og við getað dreift henni eftir mörk- uðum, salt, ferskt, fryst, með því að sérhæfa hvert hús. Hvar eigum við að loka? Bjargráðin eru engin.“ Vísir hefur fjárfest í fyrirtækjum í Þýskalandi og Kanada á umliðnum árum en Pétur óttast að nú geti sú starfsemi líka verið í uppnámi. „Það gæti lokast fljótt fyrir alla banka- þjónustu.“ Að áliti Péturs er markmiðið með fyrningunni tvíþætt; að skattleggja greinina meira og skipta út mönn- um. „Því miður velja stjórnvöld verstu leiðina að eigin markmiðum, þ.e. að láta embættismannakerfið eyðileggja fyrirtækin fyrst. Til að ná markmiðunum tveimur ættu þeir frekar að hirða hlutabréfin og af- henda nýliðum og senda svo reiking fyrir skattinum á starfhæf fyr- irtækin. Með þeim hætti er reyndar verið að drepa niður hið óbókfærða afl í sjávarútvegi sem er þekkingin og krafturinn í fólkinu. Er það virki- lega betra fyrir þjóðina? Að mínu viti er verið að þjóðnýta gelda kú með þessari aðferð.“ Hann segir skuldir útvegsins vissulega miklar en fyrirtækin hafi burði til að borga þær hratt niður. „Skuldirnar eru annars vegar til- komnar vegna kaupa á aflaheim- ildum og hins vegar vegna fjárfest- inga í skipum og húsakosti á allra síðustu árum. Það þýðir að lítið þarf að endurnýja á næstunni.“ Pétur bindur vonir við að skyn- semin verði „bullinu“ yfirsterkari. Horfið verði frá fyrningunni. Eigi að síður er hann ekki bjartsýnn. „Mér Sæmd er hverri þjóð að eig Morgunblaðið/RAX Vonbrigði „Mér sýnist stjórnarflokkarnir vera að mála sig út í horn í þessu máli og ekki verði aftur snúið,“ segir útgerðarmaður um fyrningarleiðina. „Það er með ólíkindum óábyrgt hjá stjórnvöld- um að ráðast á helsta atvinnuveg landsins með þessum hætti. Það er verið að drepa niður alla drift í greininni,“ segir útgerðarmaður á Suðurnesjum um fyrn- ingaráform ríkis- stjórnarinnar. Þau áform mælast illa fyrir meðal útgerðarmanna þar um slóðir. Skaði Eiríkur Tómasson. Dyr lokast Pétur Hafsteinn Pálsson. Firra Stefán Kristjánsson.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.