Morgunblaðið - 12.07.2009, Blaðsíða 17

Nám 17
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. JÚLÍ 2009
Eftir Ingvar Örn Ingvarsson
ingvarorn@mbl.is
Í
einum af lokaköflum Brennu-Njáls
sögu segir frá því er kveðið er upp um
manngjöld fyrir Njál og Bergþóru og
átti að bæta Njál þrennum mann-
gjöldum en Bergþóru tvennum en
Snorri goði fór fyrir dómnum. Hvað manngjöld í
Brennu-Njáls sögu og miskabætur í Venesúela
eiga sameiginlegt getur verið mörgum á huldu
en Mayra Alejandra Gonzales Olivarez er hins-
vegar með það á hreinu og sér hún talsverðan
samhljóm með þessu tvennu eins og kom í ljós í
BA-ritgerð hennar í íslensku fyrir erlenda stúd-
enta sem hún kláraði nú á dögunum.
Ást og lögfræði
Það var ástin sem færði Mayru til Íslands en
hún kynntist eiginmanni sínum, Sigurjóni
Fjeldsted vélaverkfræðing á Spáni þar sem hún
lagði stund á meistaranám í lögfræði og í stað
þess að fara tilbaka til heimalandsins Venesúela
kom Mayra með kærastanum til Íslands í sum-
arfrí og sneri ekki aftur. Mayra starfaði svo
á leikskóla og eftir um tvö ár langaði
Mayru að læra að tala íslensku bet-
ur og skrifa hana rétt og því varð
úr að hún fór í íslensku í Há-
skóla Íslands. „Mér finnst ég
læra svo mikið,“ segir
Mayra með mikilli
áherslu. „Ég er til dæm-
is búin að lesa bókina
Íslenskur aðall og við vorum að keyra hringinn í
kringum landið og keyrðum við sömu leið og
skrifað var um í bókinni. Núna skil ég hvað ég
er búin að læra mikið um Ísland í íslenskunám-
inu. Ég hef ekki bara lært um bókamennta-
fræði, menningu og Íslendingasögur heldur svo
margt annað og það hjálpar að vera með og vita
hvað er í gangi og hvað er að gerast svo maður
komist betur inn í samfélagið. Þegar ég fór
hringinn sá ég hvað það er gaman að þekkja
staðina og söguna. Mér finnst þetta því mjög
skemmtilegt nám en það er erfitt stundum.
Laxdæla finnst mér til dæmis mjög erfið en
Njálssaga er mitt uppáhald.“
Mayra segir það góða leið til að læra íslensku
að fara í háskólann. „Kennararnir eru góðir, þú
lærir bókmenntafræði, setningafræði og margt
fleira og vinnur ýmisleg verkefni. Við gerðum til
dæmis leikrit byggt á Þrymskviðu. En ég fór í
háskólann fyrst og fremst til að læra íslensku en
líka svo ég passaði betur inn í íslenska menn-
ingu og þekkti hana betur,“ segir Mayra og
nefnir að henni finnist mikilvægt að vita hluti
eins og hvaðan götuheitin koma og að hún vilji
hafa betri skilning á því sem er að gerast í
sjónvarpi, blöðum og almennt í
mannlífinu.
Það má því segja að
djúpur áhugi Mayru á
íslenskri menningu
hafi ýtt henni út í ís-
lenskunám eftir
lögfræðinámið.
En hvernig
datt Mayru í
hug að
spyrða saman þessa tvo heima í rannsókn á
manngjöldum. „Það sem ég skoðaði voru mann-
gjöld í Brennu-Njáls sögu og voru það tengslin
á milli manngjalda á Íslandi á þessum tíma og
miskabóta í Venesúela nútímans sem höfðuðu til
mín. Þetta hljómar dálítið furðulega þar sem ég
er að bera saman nútímamál og eitthvað sem
gerðist fyrir löngu,“ segir Mayra en kannski má
einmitt finna kveikjuna í djúpum áhuga hennar
annarsvegar á Íslandi en hinsvegar í bakgrunni
hennar í lögfræði.
Nýtt sjónarhorn
„Þegar ég byrja að lesa Brennu-Njáls sögu sé
ég hvernig þetta tengist því sem ég lærði í
Venesúela, sérstaklega manngjöldin. Af hverju
er verið að borga þessar bætur? spyr maður sig.
Í miskabótum í Venesúela er líka borgað þegar
einhver deyr og þetta er fyrsta tengingin sem
ég man eftir. Ég var ekki viss samt með þessi
manngjöld af hverju var verið að borga, hvað
var verið að bæta. Í Venesúela til dæmis er
ólöglegt að meta líf en samt er í einkamálarétti í
Venesúela hægt að fá bætur til handa fjölskyld-
unni og eru þær misháar eftir því við hvað við-
komandi vann og hvernig lífi hann lifði. Til
dæmis getur fjölskylda misst þann sem fram-
fleytir henni í vinnuslysi, það er þá enginn til að
borga skólagöngu fyrir krakkana eða neitt ann-
að. Fyrirtækið sem maðurinn vann hjá verður
þá að borga bætur til fjölskyldunnar,“ segir
Mayra en það er í raun líka verið að bæta til-
finningalegt tjón sem þannig séð ætti að vera
óháð starfi þess sem lést. „Í Brennu-Njáls sögu
eru mörg manngjöld ákveðin, einnig fyrir
þræla. Í þeim tilvikum vaknar aftur sú spurning
hvað nákvæmlega sé verið að bæta; líklega ekki
fyrir tilfinningalegt tjón húsbónda hans. Flestar
bæturnar eru þó fyrir frjálsa menn og í þeim til-
vikum er samlíkingin við Venesúela ekki svo
fjarlæg.“
Mayra nefnir að fyrir nokkrum árum hafi fólk
dáið í götumótmælum í Venesúela en fólk var
skotið úti á götu af hermönnum ríkisstjórn-
arinnar. Mál var höfðað fyrir erlendum dómstóli
og fjölskyldunum voru dæmdar bætur. Hugo
Chaves, forseti Venesúela, nýtti sér þetta mál
að sögn Mayru til að ná til þessa fjölda sem lenti
í þessu máli. Fjölskyldur sem fengu ekki bæt-
urnar á sínum tíma, af því að þær voru ekki með
í málsókninni, fengu þær að lokum.
„Það er ólöglegt að meta líf til fjár í Vene-
súela og þess vegna á dómari að meta bæturnar
í hvert skipti fyrir sig. Manngjöld í Brennu-
Njáls sögu eru svipuð því þar er eins og verið sé
að borga fyrir líf þegar í raun er verið að borga
fyrir fráfall eða missi. Það er annað sem er
merkilegt í þessu, að þegar metið er hvernig á
að borga fyrir lífið, hver á að fá hvað, þá er not-
ast við matslista, t.d. átti viðkomandi foreldra,
eiginkonu eða eiginmann, börn og svo fram-
vegis og það er svipaður listi notaður í Grágás
og í Venesúela. Munurinn er sá að í listanum í
Venesúela er bara tekið fram hverjir fá bæt-
urnar en í Grágás er einnig tekið fram hversu
há upphæðin á að vera, og svo eru þrælar ekki á
listanum í Venesúela.
Lög á þessu sviði í Grágás og lögin í Vene-
súela eru mjög svipuð hvað þetta varðar og telja
upp hvað hver liður er mikils metinn. Fólki
finnst þetta dálítið furðulegt enda þúsund ár á
milli. Fólk vill hinsvegar alltaf það sama.
Ástandið breytist kannski og tíminn er annar,
fólk er kannski ekki með þræla en fólk vill samt
fá þessar bætur og það breytist ekki. Það hefur
verið mikið talað um þetta í Venesúela því þetta
hefur verið gert og fyrir þessu er löng rétt-
arvenja en fólk spyr sig samt hvernig sé hægt
að meta líf. Fjölskyldan bíður tilfinningatjón
þegar einhver deyr óvænt, annaðhvort af slys-
förum eða er drepinn,“ segir Mayra. Það er ein-
mitt tilfinningatjónið sem virðist vera grund-
völlurinn fyrir matinu að sögn Mayru enda eru
góðir menn í Brennu-Njáls sögu sem og í Vene-
súela bættir eins og slæmir og því eru bæturnar
ekki byggðar á einstaklingnum sem lést, heldur
fremur á tilfinningalegu tjóni þeirra sem þá
missa. Þar skipta hlutir eins og virðingarstig
fjölskyldunnar líka máli.
Vill læra meira
Mayra hyggur svo á MA-nám í spænsku og
kennsluréttindi í framhaldi af því svo hún geti
kennt spænsku á Íslandi. Lögfræðinni hefur
hún heldur ekki gleymt og er hún alltaf ein-
hvers staðar á sveimi í kollinum. Mayra mælir
hinsvegar eindregið með því að fólk fari í ís-
lensku í háskólanum til þess að læra íslensku.
Til að geta unnið við lögfræðina þá verður mað-
ur fyrst að geta talað, skilið og skrifað ís-
lensku, segir Mayra og er tungumálið því lyk-
illinn að því að geta nýtt sér aðra menntun
tilhlýðilega. Þegar því skrefi er náð, þá má
skoða framtíðina, segir Mayra.
Manngjöld í þúsund ár
Sjónarhorn Mayra Alejandra Gonzales
Olivarez frá Venesúela elti ástina til Ís-
lands og fór í íslenskunám til að kynn-
ast betur landi og þjóð. Hún skrifaði
BA-ritgerð þar og nýtti sér óvenjulegt
sjónarhorn sitt á manngjöld í Brennu-
Njáls sögu og í Venesúela.
‘‘ÞAÐ ER ÓLÖGLEGT AÐ METALÍF TIL FJÁR Í VENESÚELA OGÞESS VEGNA Á DÓMARI AÐMETA BÆTURNAR Í HVERT
SKIPTI FYRIR SIG. MANN-
GJÖLD Í BRENNU-NJÁLS SÖGU
ERU SVIPUÐ ÞVÍ ÞAR ER EINS
OG VERIÐ SÉ AÐ BORGA FYRIR
LÍF ÞEGAR Í RAUN ER VERIÐ AÐ
BORGA FYRIR FRÁFALL EÐA
MISSI.
Morgunblaðið/Heiddi
Útsalan hefst á morgun
mánudaginn 13. júlí
30-50% afsláttur
v/Laugalæk • sími 553 3755