Organistablaðið - 01.01.1986, Page 17

ætluð eru söfnuðinum til söngs, sem er í raun forsenda þess að hægt sé að
tala um sálm.
Aðeins hluti af því efni sem verður til, verður sígilt.
Það er mjög erfitt að semja lag viö texta svo vel fari og hægt verði að
syngja hann í söfnuðinum. í sálmabókinni 1972 komu fram margir ágætir
nýir textar, en því miður voru lögin við marga þeirra ekki nógu góð, og því
verða viðkomandi sálmar aldrei sungnir. Þetta er alvarlegt mál, og sýnir hve
samspil lags og texta er mikilvægt. Texti og lag verða að falla saman. Eins
sýnir þetta nauðsyn þess aö prófa efni áður en það er gefið út í sálmabók.
Það er líka alveg óvíst fyrirfram hvaða sálmur kemur til með að njóta vin-
sælda og verða sunginn. Vegna þessa veröur að vera mikil gróska í sálma-
gerð til að eðlilegt viðhald og endurnýjun verði. Það er einungis brot af því
efni sem til verður sem söfnuðurinn gerir að sinni eign og vill nota. Stór hluti
efnis verður Iítiö sem ekkert notað. En þannig verður það að vera. Við getum
ekki ávallt útbúið perlur, en það tekst samt af og til, og þá er markinu náð.
Til athugunar fyrir organista.
Mig langar til að mælast til þess við kórstjóra eða organista aö þeir fari í
auknum mæli að gefa gaum að nýjum lögum við sálma, sem víða eru til og
má þar benda á Norðurlöndin. Þar hefur mikið verið unnið í þessum málum
á undanförnum árum og áratugum.
Gera þarf þá kröfu til organista að þeir geri kröfu til þeirra laga sem þeir
nota til að syngja í kirkju, að lögin þjóni þeim markmiðum sem sett eru. T.d.
skal lag sem allur söfnuöur syngur vera sönghæft og í tónhæð sem
almenningur ræður við. Á þessu hefur verið mikill misbrestur og allt of mikið
borið á því að organistar eða kórstjórar veldu lög sem einungis miðast við
kórinn en lítiö sem ekkert tillit tekið til hvort söfnuðurinn geti sungið viðkom-
andi sálm.
Dæmi um sálm sem er eiginlega ósyngjanlegur af söfnuði, er lag Þorkels
Sigurbjörnssonar við sálminn Heyr himnasmiður. Hins vegar er lag Þorkels
gullfallegt fyrir kór og hefur líka vakið verðuga eftirtekt.
Annað atriði er að lög passa ekki við hvaða texta sem er. Mikilvægt er að
velja lag sem hæfir textanum. Lag sem sungið er við föstusálm skal bera
með sér hver textinn er. Það er næsta ólíklegt að sama lag sé nothæft á
páskunum. Það gerist því miður allt of oft, að einhverju lagi er slengt á sálm
af því að nóturnar passa svona nokkurn veginn við atkvæðin.
En ef sagan er skoðuð er skiljanlegt að sama lagið sé notað um föstu, á
páskum og við öll hugsanleg tækifæri, því að við útgáfu sálmabóka og sálma-
söngsbóka á síðustu öld, og sem við notum enn, var það yfirlýst stefna að
fækka lögunum eins og kostur væri, þannig að söfnuðurinn og kórinn þyrftu
ORGANISTABLAÐIÐ 17