SunnudagsMogginn - 22.11.2009, Qupperneq 16

V
arstu að senda sms?“ spyr trúðurinn Barbara
undrandi.
„Já,“ svarar stúlka á öðrum bekk, örlítið
hikandi.
„Þú veist að sýningin er byrjuð,“ heldur Barbara kurt-
eislega áfram.
„Já,“ viðurkennir stúlkan. Roðnar lítið eitt í vöngum.
„Var einhver að senda sms?“ Félagar Barböru, Úlfar og
Bella, spretta skyndilega fram á sviðið. Ein augu.
„Já, sæta stelpan á öðrum bekk,“ svarar Barbara.
„Hverjum varstu að senda sms?“ spyrja þau öll í kór.
Allra augu beinast að aumingja stúlkunni.
„Kennaranum mínum,“ svarar hún vandræðalega.
„Nuuuuú,“ segja trúðarnir einum rómi. „Það er allt í
lagi.“
Salurinn rifnar úr hlátri.
Við erum stödd á opinni æfingu á trúðleiknum Jesú litla
á Litla sviði Borgarleikhússins. Atriðið er ekki æft, stúlk-
an á öðrum bekk er bara gestur í salnum. Í trúðheimum
kallast útúrdúr af þessu tagi „lazzi“ og er angi af spuna-
hefðinni Commedia dell’arte.
Óáreiðanlegir leikarar
Trúðar eru ekki eins áreiðanlegir og aðrir leikarar, eins og
Benedikt Erlingsson leikstjóri hafði upplýst gesti á æfing-
unni um, og minnsta áreiti getur auðveldlega dregið þá út
úr handritinu. Fyrir vikið verða engar tvær sýningar á
Jesú litla eins. Ekki frekar en öðrum trúðleikjum. Enda
þótt það sé freistandi er samt ekki hægt að endurtaka
sms-atriðið, „lazzi“ gerist aðeins einu sinni. Guð má hins
vegar vita inn á hvaða brautir trúðarnir verða teymdir á
frumsýningunni í kvöld.
„Trúðar eru ákaflega einlægir leikarar og auðvelt að
trufla þá. Það er t.d. vonlaust fyrir trúð að leika með út-
varpið á. Athyglin væri öll á útvarpinu. Eða þar sem um-
ferð er þung,“ upplýsa Halldóra Geirharðsdóttir og Berg-
ur Þór Ingólfsson, fólkið á bak við Barböru og Úlfar. Þau
segjast ekki undir það búin að bregða út af handritinu á
hverri einustu sýningu en þau kunna það. „Kannski segj-
um við bara söguna eins og hún kemur fyrir í handritinu,
kannski víkjum við frá henni. Það er undir áhorfendum
komið.“
Um árið þótti það fréttnæmt þegar Kevin Spacey bað
áhorfendur á leiksýningu að slökkva á farsímum sínum.
Bergur segir trúða sjá þetta í öðru ljósi. „Leikhúsið er lif-
andi vettvangur. Áhorfendur eru hluti af leiknum, rétt
eins og dómarinn á fótboltavelli.“
Allt gert í kærleika
Þau Halldóra leggja áherslu á, að öll samskipti við gesti
verði á siðlegu nótunum. „Guð minn góður,“ segir Hall-
dóra. „Þetta verður allt gert í kærleika. Við megum ekki
vera dónaleg í eigin boði. Það er grundvallarmunur á
borgaralegri afskiptasemi og borgaralegri umhyggju.“
Bergur segir trúða ávallt fara eftir þremur grunnreglum
í mannlegum samskiptum: Að svara aldrei fyrr en búið er
að telja upp að þremur; að horfa alltaf á þann sem hefur
orðið og segja bara það sem er áríðandi.
Svei mér ef þetta líkist ekki vinnureglum blaðamanna!
Það er ekki bara athyglisbresturinn sem gerir samstarf
við trúða snúið. Að sögn Halldóru og Bergs kemur hver
og einn trúður með sína heimssýn inn í sýninguna og úti-
lokað er að fá þá til að flytja texta sem samræmist henni
ekki. „Þetta er endalaus togstreita. Þeir hafa líka mis-
munandi áherslur í túlkun. Það er enginn hægðarleikur
að semja leikrit fyrir trúð,“ segir Bergur.
Í heilögu trúðboði
Trúðboð Halldóru og Bergs á Íslandi hefur staðið í hálfan
annan áratug. Barbara og Úlfar urðu til í tengslum við
spunasýningu í Nemendaleikhúsinu. Lengi var við
ramman reip að draga. „Það er lítil sem engin hefð fyrir
trúðleikjum á Íslandi og áhuginn á þessu formi leikhúss-
ins hefur satt best að segja ekki verið mikill,“ segir Bergur
og Halldóra bætir við að þau hafi eigi að síður haldið
áfram að vinna með karakterana og koma fram við hin
ýmsu tækifæri, svo sem í Kaffileikhúsinu sáluga, á árshá-
tíðum og öðrum uppákomum.
Draumurinn var alltaf að setja upp fullgildan trúðleik í
Borgarleikhúsinu og hann varð að veruleika fyrir tveimur
árum þegar sýningin Dauðasyndirnar, frjálsleg túlkun á
guðdómlegum gamanleik Dantes, var sett á svið.
Skemmst er frá því að segja að sýningin sló í gegn og hef-
ur nú verið tekin upp aftur. Ekki nóg með það, hún hefur
getið af sér tvær aðrar sýningar, Bláa gullið, þar sem allt
aðrir trúðar eru í sviðsljósinu, og Jesús litla.
„Við erum vonandi búin að brjóta ísinn og hefja trúð-
inn til vegs og virðingar,“ segir Bergur og Halldóra bætir
við að stungið hafi verið á gömlu þjóðarkýli. „Áratugum
saman hefur þjóðin haldið að trúðar séu eins og þeir birt-
ust okkur í Sirkus Billys Smarts. Það voru nú meiri fígúr-
urnar, ég hafði bullandi fordóma gagnvart þeim sjálf,“
viðurkennir hún.
Skyldari hirðfíflinu
Þau segja leikhústrúðinn eiga meira skylt við hirðfífl en
uppleggið er Commedia dell’arte. „Trúðameistari okkar,
Mario Gonzáles, opnaði fyrir okkur nýjan heim í Nem-
endaleikhúsinu á sínum tíma og lagði grunn að öllu sem
við höfum gert sem leikarar síðan. Þá er ég að tala um
sviðsvitund, samtöl og tengingu við áhorfendur. Gildir þá
einu hvort verkið er af alvarlegum eða gamansömum
toga,“ segir Bergur.
Halldóra og Bergur skrifa handritið að Jesú litla ásamt
Benedikt leikstjóra og Kristjönu Stefánsdóttur, tónlistar-
stjóra, sem einnig þreytir frumraun sína á leiksviði í sýn-
ingunni. Svo sem nafnið gefur til kynna ráðast þau ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur, lagt er út af sjálfu jóla-
guðspjallinu. Barbara og Úlfar hafa raunar gengið lengi
með frelsaranum en Jesúbarninu skaut endrum og sinn-
um upp kollinum í spunasýningu þeirra í Nemendaleik-
húsinu um árið.
„Úlfar lagði hart að okkur að flytja jólaguðspjallið
núna. Hann er mikið jólabarn. Hann heldur líka mikið
upp á Hamlet,“ segir Bergur og hér með staðfestist að það
örlar á shakespearskum tilþrifum í sýningunni.
Fegurðin og grimmdin
Halldóra segir Berg fundvísari á söguefni, henni sé nokk
sama hvar borið sé niður svo lengi sem efnið kemur við
Trúðu á
trúðinn
Trúðboð Halldóru Geirharðsdóttur og Bergs Þórs Ingólfs-
sonar hefur staðið í hálfan annan áratug. Hliðarsjálf
þeirra, Barbara og Úlfar, áttu lengi erfitt uppdráttar enda
engin hefð fyrir trúðleik á Íslandi, en nú eru þau komin á
flug, svo sem glæný sýning, Jesús litli, sem frumsýnd verð-
ur í Borgarleikhúsinu í kvöld, laugardagskvöld, staðfestir.
Leikhús
Orri Páll Ormarsson
orri@mbl.is
Kostulegt þríeyki. Barbara,
Bella og Úlfar. Halldóra Geir-
harðsdóttir, Kristjana Stef-
ánsdóttir og Bergur Þór Ing-
ólfsson í hlutverkum sínum í
Jesú litla í Borgarleikhúsinu.
16 22. nóvember 2009