SunnudagsMogginn - 22.11.2009, Blaðsíða 31

22. nóvember 2009 31
M
argur verður af aurum api,“ segir í Hávamálum. Sagt var um Snorra Sturlu-
son að hann hefði „miklu meira fé en engi annarra á Íslandi“. Dró hann þó
undan „sitt fé“ er Jón murtur vildi kvænast. Og hafa fræðimenn bent á,
meðal annars í formála að Sturlungu í útgáfu Svarts á hvítu frá árinu 1988,
að ýmislegt bendi til þess að „Sturla Þórðarson hafi talið fégirni verða Snorra að falli“.
Þá er nefndur draumur Egils Halldórssonar á Borg, er Snorri flytur að Reykjaholti. Agli
birtist í svefni forfaðir hans og nafni Skalla-Grímsson og var mjög ófrýnilegur:
„Hann mælti: „Ætlar Snorri frændi vor í brott héðan?“
„Það er satt,“ segir Egill.
„Það gerir hann illa,“ segir draummaðurinn, „því að lítt hafa menn setið yfir hlut vorum
Mýramanna þá er oss tímgaðist og þurfti hann eigi ofsjónum yfir þessu landi að sjá.“
Egill kvað vísu:
Seggr sparir sverði að höggva.
Snjóhvítt er blóð líta.
Skæröld getum skýra.
Skarpr brandr fékk þar landa,
skarpr brandr fékk mér landa.“
Í formálanum segir að freistandi sé að „geta sér til að Sturla Þórðarson hafi sjálfur ort vís-
urnar inn í þessa drauma og færi sér þá í nyt til að láta skoðun sína á þróun mála í ljós. Hann
léti þá Egil birtast í draumi nafna síns til að sýna hvar skórinn kreppir að Snorra Sturlusyni:
„hann er fégjarn en ekki næg kempa til að verja auðæfi sín – og þar með völd, blóð hans er
„snjóhvítt ... að líta.““
Fall Snorra hefði mátt verða öðrum víti til varnaðar á síðari tímum. En einhverstaðar á
vegferð Íslendinga glutraðist niður lærdómur fyrri kynslóða. Styrmir Gunnarsson ræðir um
tengslin við fornsögurnar í Umsátrinu, sem kom út í liðinni viku, og vitnar í lýsingu dr.
Guðrúnar Nordals á íslensku samfélagi Sturlungaaldar, en hún skrifar í Skírni:
„Sturlungaöld varði aðeins í um fjörutíu ár. Segja má, að hún hafi hafist um 1220, þegar
Snorri Sturluson gerðist hirðmaður Noregskonungs, og að henni hafi lokið með því að ís-
lenskir höfðingjar samþykktu sáttmála við norskan konung á árunum 1262-64. En magn-
þrungnasti tíminn spannaði þó aðeins um 20 ár, frá um 1245, þegar Sturla Sighvatsson sneri
til Íslands með umboð Hákonar konungs til að vinna landið undir hann, og þar með undir
sig sjálfan, og til um 1255 þegar Gissur Þorvaldsson nær undirtökunum á nýjan leik eftir
Flugumýrarbrennu.
Á nokkurra áratuga tímabili virðist allt loga í illdeilum og bardögum á milli nokkurra
valdsmanna, ungra karlmanna, sem voru auk þess nánir frændur, mágar og jafnvel vinir.“
Í viðtalsbók Guðrúnar Guðlaugsdóttur við Jón Böðvarsson, sem kemur út í byrjun vik-
unnar, ræðir fræðaþulurinn síungi um skyldleika atburðanna á Sturlungaöld við „hrunið“ í
íslensku efnahagslífi. Og hann dregur athyglisverða ályktun:
„Ættartengsl og samhjálp eru horfnir þættir í umhverfi okkar en í stað hafa komið annars
konar tengsl: vináttubönd sem verða til í skólum eða félögum – og tengsl ýmiss konar hags-
muna eru augljós og sterk. Óhugsandi virðist sú ósk að mannkyn hljóti þá blessun að al-
mannahagsmunir og góðvilji komi í veg fyrir hatursþrunginn hugsunarhátt og rætist vonin
um frið á jörðu.“
Fégirni varð Snorra að falli
„Þetta var ekki ljósblátt klám. Þetta
voru ekki lengur tvær óklæddar kon-
ur að láta vel hvor að annarri og
kyssast á rúmi. Það var eitthvað
frumstætt við þetta núna, þetta
konu-á-konu ofbeldi, eins og að í
herberginu, fullu af skuggum,
væri Pegeen yfirskilvitlegt
sambland af töframanni,
loftfimleikamanni og dýri.“
Philip Roth sem tilnefndur er til verðlauna
fyrir verstu kynlífslýsingu ársins af Literary
Review.
„Hah! Luuletko että minä
olen joku juoruämmä!“
Björk Guðmundsdóttir á heima-
síðu sinni um það uppátæki
sitt að semja lag fyrir finnska
kvikmynd um múmínálfana.
„Ég geng venjulega um
íbúðina mína með
kassagítarinn strengdan
á mig og glamra svo þangað til eitt-
hvað kemur.“
Ívar Bjarklind tónlistarmaður sem var að senda frá
sér nýja plötu, Tíu fingur og tær.
„Við vorum í miðjum húsafram-
kvæmdum er þetta var og þar
sem við sátum á biðstofu
dómarans sökkti Þórður sér
niður í húsatímarit af svo
miklum áhuga að hann ætl-
aði varla að nást inn á skrif-
stofu til dómarans.“
Bryndís Halla Gylfadóttir um
brúðkaup þeirra Þórðar Magn-
ússonar.
„Peningar sem liggja
í hlutabréfum koma
og fara og hafa ekki
skipt mig feikimiklu
máli í mínu lífi.“
Kári Stefánsson, fráfarandi
stjórnarformaður Íslenskrar
erfðagreiningar.
Ummæli vikunnar
irvörum sínum eins og fætur toguðu. Og nú þegar
forsetinn fær málið aftur er það statt með eftirfar-
andi hætti: Fyrirvararnir að engu orðnir. Þing-
flokkarnir sem að málinu standa eru nú aðeins
tveir af fimm í stað fjögurra af fimm eins og áður
var. Málið sem samþykkt var með „afgerandi
hætti“ mun væntanlega rétt skríða í gegnum Al-
þingi.
Áhyggjur Sigurðar Líndals
Og við hefur bæst síðan síðast að einn virtasti lög-
spekingur landsins, Sigurður Líndal prófessor,
telur bersýnilega að lög um ríkisábyrgð reyni svo
mjög á þanþol sjálfrar stjórnarskrár landsins að
þau megi ekki samþykkja nema áður hafi farið
fram vönduð úttekt á þeirri alvarlegu stöðu.
Bréfritari var og er þeirrar skoðunar að forseti
eigi ekki að beita neitunarvaldi sínu.Vilji menn þó
gera undantekningu frá þeirri meginreglu, verði
neyð að kalla á eða stórkostlegir hagsmunir að
vera í húfi. Eftir yfirlýsingu forsetans frá 2. sept-
ember 2009 og það sem síðan hefur gerst er staðan
einföld. Staðfesti forsetinn lögin er hann ósam-
mála ofangreindum sjónarmiðum um neyð og
stórkostlega hagsmuni og heldur sig við að hinu
einstæða undanþáguákvæði stjórnarskrárinnar
megi aðeins beita ef sérstakir skjólstæðingar eða
útrásarvíkingar eiga í hlut, svo ekki sé talað um
þegar hvorir tveggja eru til staðar.
Síðasta tækifærið til að sættast við þjóðina?
Á síðari helmingi forsetatíðar sinnar þáði Ólafur
Ragnar sæti í farrými fjársafnara og fjarlægðist
þjóð sína á flughraða eftir það. Þrátt fyrir að hann
hafi nýlega muldrað nokkur iðrunarorð vegna
framgöngu sinnar er ekkert sem enn bendir til
þess að þau orð hafi komið frá hjartanu. Því eru
ekki miklar líkur á að forsetinn muni standa með
þjóðinni nú þegar hann fær væntanlega síðasta
tækifærið á ferlinum til þess að gera það.
Morgunblaðið/Ómar
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykja-
vík.
Stofnað 1913
Útgefandi: Ós ar Magnússon
Ritstjórar: Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal