Morgunblaðið - 17.11.2009, Blaðsíða 16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 2009
Eftir Kristínu Heiðu Kristinsdóttur
khk@mbl.is
Nú þegar fengitíminn nálg-ast þurfa sauðfjárbænd-ur þessa lands að veltafyrir sér hvaða sæð-
ingahrúta þeir ætla að nota á fé sitt
til kynbóta. Ný hrútaskrá kom út í
gær en hennar er ævinlega beðið
með mikilli eftirvæntingu. „Eftir-
væntingin felst fyrst og fremst í því
hvaða nýju hrútar eru í boði hjá sæð-
ingastöðvunum og eins er spennandi
að sjá nýjar tölur um aðra hrúta,
hvernig lömbin undan þeim hafa
komið út, frjósemi þeirra og fleira,“
segir Guðmundur Jóhannesson rit-
stjóri skrárinnar. Hann segir um
25.000 ær vera sæddar árlega, sem
eru um 5% af öllu fé í landinu.
„Vissulega eru sumir hrútar vin-
sælli en aðrir, sumir þeirra eru alltaf
upppantaðir og ekki fá allir bændur
allt það sæði sem þeir vilja. Þeir eig-
inleikar hrútanna sem eru eftirsótt-
astir eru kjötgæðaeiginleikarnir.
Hrútar sem gefa kjötmestu lömbin
með minnstu fituna, sem og bestu
flokkun sláturlamba, eru vinsæl-
astir. Það er í takt við kröfur mark-
aðarins.“
Hrútasæði sent til Noregs
Guðmundur segir að nú bjóði sæð-
ingastöðvarnar upp á tvo drauma-
hrúta, þá Raft og Kveik frá til-
raunabúinu á Hesti í Borgarfirði.
„Þeir gefa góð lömb og eins eru dæt-
ur þeirra mjólkurlagnar og frjósam-
ar. Hægt er að stóla á að hrútarnir
frá Hesti séu alltaf vinsælir enda
hafa afkvæmarannsóknir verið
stundaðar þar í fimmtíu ár. Fram-
farir eru örar og því endurnýjast
sæðingahrútarnir mjög hratt. Við
höldum í þá hrúta sem eru góðir ær-
feður, því í ræktun er ekki nóg að
hrúturinn sé góður, ærin þarf að
vera það líka.“
Þegar hrútur er dæmdur fær
hann einkunn fyrir læri, malir, bak,
háls og herðar, bringu, útlög, fót-
stöðu, ull og haus. Þeir fá ekki stig
fyrir geðslag og fríðleika eins og
tíðkast í hrossaræktinni, enda er til-
gangur ræktunar þeirra ekki að
gera þá að sýningargripum, þó
vissulega séu hrútasýningar við-
hafðar, en þá er meira um að þuklað
sé á byggingu þeirra en að horft sé
til fegurðar á velli.
Þegar flett er í gegnum hrúta-
skrána vekur athygli að sumir hrút-
ar hafa svokallað Þokugen. „Þoku-
nafnið kemur til af því að það tókst
að einangra mikilvirkan frjósem-
iserfðavísi sem rakinn var til kind-
arinnar Þoku. Ær sem eru með
Þokugen eru fleirlembdar.“
En hvað verður um sérkenni ís-
lenska sauðfjárkynsins, er ekki
hætta á að þau tapist niður þegar
einblínt er nánast einvörðungu á
kjötgæðin í ræktuninni? „Eitt af
hlutverkum sæðingastöðva er að við-
halda sérkennum og því pössum við
vel upp á að bjóða upp á mislita sæð-
ingarhrúta, í öllum litum, við erum
líka með kollótt fé og núna erum við
með ferhyrndan hrút á sæðingastöð-
inni. Eins erum við með for-
ystuhrúta, til að vernda þá sérstöku
eiginleika sem slíkt fé býr yfir.
Vissulega er ekki þörf fyrir for-
ystufé í dag eins og var hér áður
þegar vetrarbeit var algeng, en
fjöldi bænda er með eina til tvær for-
ystuær sér til gamans. Forystufé er
sérlega vitrar kindur og þær leiða
hópinn. Til eru sögur af forystuk-
indum sem fundu á sér veðurskipti
og þær fóru ekki út ef vont veður var
í aðsigi og leiddu hópinn heim áður
en veðrið skall á. Hjörðin virðist æv-
inlega fylgja forystuánni, hún
treysta algerlega á þennan for-
ingja.“ Guðmundur bætir við þeirri
ánægjulegu frétt um gjaldeyr-
issköpun sæðingastöðvanna að nú
sendi þær hrútasæði til Noregs í
fyrsta sinn, en sæði hefur verið sent
til Bandaríkjanna í rúm tíu ár.
Góður hrútur þarf að
hafa margt til að bera
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Vörpulegir Það verður nóg að gera hjá þessum hrútum á næstu misserum
eins og öðrum hrútum landsins en þeir koma lítið að uppeldi afkvæmanna.
Í HNOTSKURN
»Að hámarki er hægt að nárúmlega 2000 sæð-
isskömmtum úr hverjum hrút
yfir fengitímann.
»Sæðistakan fer yfirleittfram um klukkan fimm að
morgni og sæðið er komið í
dreifingu um allt land til swæð-
ingarmanna um hádegisbil.
»Það fer vaxandi að bændursjái sjálfir um að sæða sitt
fé og sumir þeirra taka að sér
að sæða fyrir nágranna sína, en
hægt er að fara á námskeið í
sæðingum.
„ÞETTA var rosalega gaman. Hingað mættu fjölmarg-
ir pabbar á öllum aldri með dætur sínar og þeir stóðu
sig með mikilli prýði,“ segir Edda Björk Kristjánsdóttir
hárgreiðslumeistari en hún og Daði Hendricusson
héldu námskeið um helgina á hárgreiðslustofunni
Kompaníinu í Turninum þar sem þau kenndu feðrum
hinar ýmsu aðferðir við að flétta hár dætranna. „Hefð-
in hefur verið sú að mömmurnar sjá um hárið á stelp-
unum og því verða pabbarnir stundum bjargarlausir í
þessum málum þegar konan bregður sér að heiman.
Þörfin fyrir þessa þjónustu er því fyrir hendi,“ segir El-
ísabet og bætir við að dæturnar hafi verið mjög kröfu-
harðar, einn pabbinn þurfti að endurtaka fléttuna mjög
oft áður en dóttir hans varð ánægð. khk@mbl.is
Pabbar og afar læra að flétta dæturnar
– meira fyrir áskrifendur
Fáðu þér áskrift á
mbl.is/askrift
JÓLABLAÐIÐ
Morgunblaðið gefur út stór-
glæsilegt jólablað föstudaginn
27. nóvember 2009
Í jólablaðinu í ár komum við víða við, heimsækjum
fjölda fólks og verðum með fullt af spennandi efni fyrir
alla aldurshópa.
Jólablaðið er flottasta sérblaðið sem Mogginn gefur
út og er eitt af vinsælustu blöðum lesenda.
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan 12
mánudaginn 23. nóvember.
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
Meðal efnis verður :
Uppáhalds jólauppskriftirnar.
Uppskriftir að ýmsu góðgæti til að borða á aðventu og
jólum.
Villibráð.
Hefðbundnir jólaréttir og jólamatur.
Smákökur.
Eftirréttir.
Jólakonfekt.
Grænmetisréttir og einnig réttir fyrir þá sem hafa
hollustuna í huga þegar jólin ganga í garð.
Jólasiðir og jólamatur í útlöndum
Jólabjór og vínin.
Gjafapakkningar.
Tónlistarviðburðir, söfn, kirkjur á aðventu og í kringum
jólahátíðina.
Kertaskreytingar, þar á meðal jólakerti.
Heimagerð jólakort.
Jólaföndur.
Jólabækur og jólatónlist.
Jólaundirbúningur með börnunum.
Margar skemmtilegar greinar sem tengjast þessari
hátíð ljóss og friðar.
Ásamt fullt af öðru spennandi efni.