SunnudagsMogginn - 07.02.2010, Side 19

7. febrúar 2010 19
á um í skipulagi, og telur að þetta sé
blanda af agaleysi og spillingu.
„Við það bætist þessi ótti til dæmis hér í
miðborginni, sem sögð var í stöðugri
hnignun, við að segja nei við þá sem komu
með mikið fjármagn vegna þess að þeir
vildu byggja miklu meira en upphaflega
stóð til.“
Hjálmar segir að við gerð deiliskipulags
sé gætt faglegra og lýðræðislegra sjón-
armiða. Fyrst vinna fagaðilar sitt verk með
eins vönduðum hætti og kostur er og síðan
hafa íbúar, félagasamtök og allir sem eiga
hagsmuna að gæta rétt til að koma með
athugasemdir sem yfirvöldum ber að
svara.
„Þetta er örugglega besta leiðin til að
tryggja lýðræðisleg og fagleg sjónarmið.
Deiliskipulag er eins konar sáttargjörð
milli borgaryfirvalda, verktakans og íbú-
anna. Að verktakinn komist upp með það
tveimur þremur árum síðar að knýja fram
helmingi meira byggingarmagn og deili-
skipulagið þar með úr gildi fallið er mjög
slæmt og leiðir til lausungar. Það eru óbein
skilaboð um að þótt settar hafi verið reglur
viti menn að þeir komist upp með nánast
hvað sem er. Stjórnsýslan í sveitarfélög-
unum verður að geta tekist á við þetta.“
Cheerios-pakki við hlið eldspýtustokks
Hjálmar víkur máli sínu aftur að Höfða-
torgsreitnum og segir að verið geti góð og
gild rök fyrir því að reisa þar háhýsi og
turninn, sem þar er risinn, sé ekki ljótur
arkitektúr eins og sumir haldi fram.
„En þarna er byggt alveg ofan í gam-
algróið íbúahverfi, Túnin. Íbúum voru
kynntar fyrstu tillögurnar, sem gerðu ráð
fyrir miklu lægri byggð, og þeir sögðu við
mig að þeim hefði fundist þetta mikið, en
gert sér grein fyrir að það væri sennilega
óhjákvæmilegt. Síðan var þessu breytt á
mjög stuttum tíma og þá fannst þeim þetta
allt of mikið og bitna mikið á hverfinu.
Þarna kæmi risastór Cheerios-pakki við
hliðina á litlum eldspýtustokk, eins og
einn orðaði það, þannig hefði sér liðið í
sínu húsi. Þarna gerist það að verið er að
selja glæsilegar íbúðir og glæsilegt skrif-
stofuhúsnæði þar sem er mjög sólríkt og
stórkostlegt útsýni, en hinir þurfa að sitja í
skugganum. Stundum heyrist að þetta séu
svo miklir peningahagsmunir og það er út
af fyrir sig rétt og þetta eru miklir hags-
munir fyrir borgina og þá er borgin komin
í siðferðislega klemmu. Hún fær mikil
fasteignagjöld, miklar fasteignatekjur, en
getur maður sagt að minni hagsmunir eigi
alltaf að víkja fyrir meiri hagsmunum? Það
er ekki hægt að segja það. Þar með er verið
að segja að íbúar í Túnunum hafi alls engan
rétt og þetta er vandinn.
Það er engin einföld lausn en þetta sýnir
hvað þarf að vanda til verka þegar á að
koma með svona róttækar breytingar þar
sem er byggt þétt ofan í gamalgróna byggð
og auðvitað varð þetta til að af stað fóru
miklar samsæriskenningar meðal íbúa í
Túnunum um að borgaryfirvöld og bygg-
ingarverktakinn hefðu bundist bandalagi.
Það þótti síðan staðfest með leigusamningi
borgarinnar frá 2007 þar sem hún fer með
framkvæmdasvið og nokkur önnur svið
og leigir húsnæði fyrir þau af Eykt til
næstu 25 ára fyrir nokkra milljarða króna
án þess að eiga neitt í húsnæðinu að þeim
tíma loknum.
Svona andrúmsloft er ferlega slæmt og
þetta er óréttlátt. Ég fjallaði mikið um
þetta og tók viðtöl við íbúa þarna. Von-
brigðin voru gríðarleg. Ég þekki fólk sem
flutti í burtu. Borgaryfirvöld fullyrtu að
þetta myndi gera hverfið mjög nútímalegt
og glæsilegt og þeir, sem byggju þarna,
gætu bara verið ánægðir. Þar að auki lofaði
borgin, þáverandi meirihluti Sjálfstæð-
isflokks og Framsóknarflokks, að farið
yrði í miklar umbætur á Túnunum. Hins
vegar gerðist það að byrjað var að kaupa
upp hús vegna þess að af stað fóru hug-
myndir um að rífa allt hverfið og halda
áfram að reisa þarna háhýsi. Nú er staðan
sú að þau hús, sem voru keypt, eru til
leigu og hverfið er í ákveðinni niðurníðslu.
Íbúarnir, sem áður fannst frábært að vera
þarna því að það er skjólríkt og sólríkt og
heilmikil lífsgæði þótt arkitektúrinn sé
kannski ekki merkilegur, sitja eftir í
hverfi, sem þeim finnst hafa verið eyði-
lagt. Verðmætin hafa minnkað og erfitt er
að selja húsin. Þarna hefur verið gengið
mjög freklega á hagsmuni þessara íbúa.“
Hjálmar segir að þessir íbúar séu í vanda
staddir en það sé skylda borgarinnar að
standa við það sem var lofað. Bæta þurfi
aðgengi og fegra hverfið með einhverjum
hætti.
Leiðarljósið sem hvarf
„Þetta er dæmi um hugmynd, sem upp-
runalega var góð – þétting byggðarinnar –
en endar á því að við taka blind öfl sem
valta yfir allt og alla og keyra þetta í kaf.
Nú er þessi stóri turn að minnsta kosti að
einhverju leyti tómur og mér er mjög til
efs að hinir turnarnir verði byggðir, að
minnsta kosti ekki á næstunni. Þessu
mótmæltu íbúarnir og minnihlutinn
harðlega á sínum tíma og bentu á að þetta
væri allt of mikið en það var ekki hlustað á
það. Ég hef kallað þetta skipulag auðn-
arinnar. Það er líka táknrænt að turninn er
svo hár að hann skyggir á vitann á Sjó-
mannaskólanum þannig að sjófarendur sjá
ekki lengur réttu leiðina. Ljósið, sem átti
að vísa mönnum rétta leið, hvarf og það er
nákvæmlega það sem gerðist.“
Hjálmar segir að fleiri dæmi séu um slík
skipulagsslys. Björgólfi Guðmundssyni og
Portusi hafi til dæmis verið afhent allt
skipulagsvald við austurbakka hafn-
arinnar. Þar hafi þeir ekki aðeins ætlað að
gera tónleika- og ráðstefnumiðstöð, held-
ur líka höfuðstöðvar Landsbankans, al-
þjóðlega fjármálamiðstöð, hótel og jafnvel
listaháskóla.
„Díllinn var sá að þeir myndu reisa æð-
islegt tónleikahús en fengju þá allt svæðið
og gætu skipulagt það,“ segir hann. „Höf-
uðstöðvar Landsbankans áttu vægast sagt
að vera geggjaðar. Þær áttu að standa beint
fyrir framan Arnarhól. Húsið hannaði
Bjarke Ingels sem er einn af spútn-
ikarkitektum heimsins í dag. Það er úr
gleri, níu hæðir, sem áttu að mynda eins
konar stafn, sem vísaði norður. Stafninn
er greinileg tilvísun í einhvers konar vík-
ingaskip. Aðalinngangurinn átti að vísa á
móti Arnarhóli og átti líka að vera eins
konar svið. Menn sáu þá fyrir sér að í
þessu skjóli bankans gætu Íslendingar
haldið þjóðhátíð. Ekki bara Þjóðleikhúsið,
Ríkisútvarpið og Listasafn Íslands áttu að
vera í boði Landsbankans, heldur líka
þjóðhátíðin. Á mynd á heimasíðu Ingels, Morgunblaðið/Golli
’
Samfylkingin verður að fara í gegnum það af hverju
hún sem flokkur jafnðarmanna og félagshyggju
gerði sér ekki betur grein fyrir hvers konar hætta lá
í þessu valdi, sem peningamenn og auðmenn fengu í sam-
félaginu. Samfylkingin verður að vera trúverðug, annars
á hún engan séns og ég vil meðal annars virka í þessa átt. ’
Morguninn eftir kem ég þarna tiltölulega snemma
og þá er búið að mála á mig feitt, kolbikasvart Hit-
lersskegg og niður yfir varirnar láku einhverjir
geðveikistaumar. Ég neita ekki að ég fékk sjokk þegar ég
sá þetta en sé mest eftir að hafa farið á taugum, þurrkað
skeggið af í stað þess að hlaupa heim og ná í myndavél.