SunnudagsMogginn - 07.02.2010, Side 22

22 7. febrúar 2010
Sunnudagsmogginn var á vettvangi þegar Clint
Eastwood, Matt Damon og Morgan Freeman sátu
fyrir svörum á blaðamannafundi í London á dög-
unum en tveir þeir síðarnefndu eru tilnefndir til
Óskarsverðlauna fyrir leik sinn í Invictus.
Andrés Magnússon
aði Dirty Harry sjálfur: „Talking too loud
for you, kid?“ (Tala ég of hátt fyrir þig,
væni?).
Eftir að hlátrasköllunum linnti var spurt
hvort Mandela hefði séð myndina? „Já,“
svaraði Freeman. Og hver voru viðbrögð
hans? „Hann brosti mikið og kinkaði kolli.
Þegar kom að fyrstu senunni með honum
hallaði hann sér yfir að mér og sagði mér
að hann þekkti leikarann! En mín tilfinn-
ing var sú að hann skammaðist sín ekki
fyrir hana.“
„Já og hann hallaði sér aftur að honum
og sagði að náunginn sem léki Pienaar væri
algerlega frábær,“ skýtur Damon inn í.
Damon bætti við að hann hefði dvalist
mikið með François Pienaar til þess að
setja sig betur inn í hlutverkið. „Það sakar
aldrei að hafa sérfræðinga til þess að leið-
beina sér um hlutverk, en í þessu tilviki
hafði ég manninn sjálfan mér til fulltingis.
Það létti mér starfið mikið. Svo hafði ég
líka gaman af að fá að umgangast hann
þarna á heimavelli. Það vita það ekki allir,
en í Suður-Afríku er François eins og Elv-
is!“
Pienaar var einnig á blaðamannafund-
inum og eftir að Damon kynnti hann fór
hann nokkrum orðum samstarfið við þre-
menningana. Fyrst og fremst vildi hann
þó undirstrika hversu vel tækist í mynd-
inni að fanga andrúmsloftið í Suður-
Afríku á þessum tíma og sagði hann að sér
hefði oft fundist hann vera að horfa á eigin
minningar frekar en kvikmynd. „Myndin
var tekin upp á raunverulegum vettvangi
atburðanna og er svo ekta og tilfinn-
ingarík að ég táraðist við að horfa á hana,“
sagði Pienaar og bætti svo við með blik í
auga: „Já, það var allt eins, nema kannski
eitt“ og gaut augum til Damon.
Matt Damon henti athugasemdina á
lofti. „Þegar Clint bauð mér hlutverkið og
ég fór að kynna mér það hnaut ég strax
um stóran mun á okkur François. Ég er
svona meðalmaður, en François er fjall af
manni. Clint sagði mér að hann skyldi hafa
M
organ Freeman fékk fyrstu
spurninguna, hvort hlut-
verk Mandela hefði ekki
verið honum erfitt, hann
hefði lengi beðið þess að leika hann. Svarið
var stutt og laggott: „Nei.“ Freeman, hef-
ur áður unnið með Eastwood og sagði að
það væru forréttindi, hann hlakkaði til að
vinna með honum aftur. Svo bætti hann
glettinn við að því miður gæti hann ekki
sagt hið sama um Matt Damon. „Okkur
semur ekki. Hann er montinn, heldur að
hann sé snoppufríður og það allt.“
Damon tók stríðninni vel og sagði það
heiður að fá að vinna með Freeman.
„Mandela valdi hann sjálfur í hlutverk sitt,
svo það vissu allir að fyrr eða síðar kæmi
að því að Morgan léki Mandela. Ég var
bara heppinn að það var laust hlutverk
fyrir mig þegar hann lét verða af því.“
Clint Eastwood var spurður hvers vegna
hann héldi áfram að gera stórmyndir, ár
eftir ár, þegar hann væri kominn á þann
aldur þegar flestir reyndu að eiga náðugri
daga. „Ég hafði raunar gert ráð fyrir því að
vera sestur í helgan stein, en það ræður
enginn lífsins för. Mér finnst ennþá gaman
að vinna og ég get tekist á hendur meira
krefjandi verkefni en áður. Ég er reyndari,
veit meira og bar gæfu til þess að velja mér
starfsvettvang sem veitir mér mikið. Ég
held þess vegna bara áfram að vinna þar til
einhver kýlir mig kaldan og segir mér að
fara heim.“
Stærri á hvíta tjaldinu
En nú hefur Eastwood nokkrum sinnum
sagst vera hættur að leika. Er það end-
anlegt? „Nei, það er ekkert gefið. Ef það
bjóðast góð hlutverk, sem hæfa aldri mín-
um, þá má það vel vera. En líkurnar
minnka með tímanum.“ Þegar hér var
komið við sögu á blaðamannafundinum
hafði einhverra tæknilegra vandkvæða
orðið vart við hljóðnema Eastwoods, svo
hljóðmaður skaust til hans og færði hljóð-
nemann eilítið frá honum. Við það vakn-
áhyggjur af því og leysa málið í tökum.
Þegar ég svo hringdi bjöllunni hjá François
í fyrsta skipti nokkrum mánuðum síðar
opnaði hann dyrnar og leit svo niður til
mín, en ég heilsaði honum með afsökun
um að ég væri stærri á hvíta tjaldinu. Hann
fór að skellihlæja, faðmaði mig og bauð
mér inn. Við höfum verið vinir síðan.“
Trúir á ameríska drauminn
Hefnd og makleg málagjöld hafa verið
leiðarstef Eastwood nánast allan hans fer-
il, en nú snýr hann við blaðinu og fjallar
um fyrirgefninguna. Ber að lesa eitthvað í
það?
„Þú ættir að sjá Invictus II,“ grípur Matt
Damon fram í.
„Nei, Dirty Harry hefði aldrei fyrirgefið
á þennan hátt, þess vegna er Nelson Man-
dela betri manneskja en hann,“ svarar
Eastwood. „En þeir fengust líka við ólík
verkefni. Mandela þurfti á öllum að halda
til þess að byggja þjóðina upp. Líka þeim,
sem höfðu verið svarnir óvinir hans.“
Trúir hann enn á ameríska drauminn?
„Já, ég geri það,“ svarar Eastwood. Amer-
íski draumurinn er enn til staðar fyrir þá
sem vilja höndla hann. Það er mikill kraft-
ur og frumkvæði í bandarísku þjóðinni
enn, hennar helsti styrkur.“
Þrenningunni var óskað til hamingju
með verðlaunatilnefningar myndarinnar
og spurð hvaða gildi slík verðlaun hefðu.
„Verðlaun eru eina ástæðan fyrir því að
menn búa til bíómyndir,“ svarar Matt Da-
mon án þess að bregða svip. „Ég veit að ég
tala fyrir munn okkar allra um það. En án
alls gamans, þá skipta verðlaun máli fyrir
kvikmyndir. Þau geta beinlínis skipt
sköpum um hvort mynd skilar tekjum eða
tapi. Þess vegna skipta þau máli. Ef mynd
er meðal þeirra fimm bíómynda, sem eru
tilnefndar til Óskarverðlauna, þýðir það
að miðasalan eykst um 50 milljónir dala.
Það munar um minna.“
Damon bætir við: „Ég held samt að við
höfum allir dregist að þessu verkefni
vegna þess að sagan er bæði sönn og sann-
arlega upplífgandi. Ef einhverjum hand-
ritshöfundi hefði dottið í hug að skálda
þetta hugsa ég að flestir hefðu haldið sig
fjarri og sagt nei, þetta gæti aldrei gerst.
En það gerðist í raun og veru og það er
saga, sem er vert að segja aftur. Ekki að-
eins tókst þessu ruðningsliði dásamlega
vel upp, það sem kom fyrir Suður-Afríku
á þessum sex vikum heimsmeist-
arakeppninnar var einstakt.“
Það ræður enginn lífsins för
Ljósmynd/Keith Bernstein
Eastwood, Freeman
og Damon við tökur
á Invictus.
Á síðustu áratugum liðinnar aldar beindust
augu heimsins mjög að Suður-Afríku, spenn-
an í samskiptum kynþáttanna þar náði nýju
hámarki og fjölmiðlar heims bjuggust við
blóðugri borgarastyrjöld þá og þegar, styrjöld
sem varla gat lyktað með öðru en útrýmingu
hvíta minnihlutans og margföldu mannfalli
svarta meirihlutans.
Til allrar hamingju lét hún á sér standa, en
það má einkum þakka tveimur mönnum,
þeim Nelson Mandela og Frederik Willem de
Klerk. Þeim auðnaðist að semja um hvernig
binda mætti enda á apartheid, aðskiln-
aðarstefnuna illræmdu, koma á lýðræði í
landinu og afstýra blóðsúthellingum. Það
tókst og fyrir það fengu þeir Mandela og de
Klerk friðarverðlaun Nóbels.
Það var fyrir réttum 20 árum, hinn 11.
desember 1990, sem Mandela var sleppt úr
fangelsi eftir 27 ára prísund, liðlega 71 árs
að aldri. Við tóku samningaviðræður um af-
nám aðskilnaðarstefnunnar, sem var aflögð
í allnokkrum skrefum næstu ár, en mesta
breytingin varð í kosningunum 1994 þegar
Afríska þjóðarráðið fékk 63% atkvæða, náði
meirihluta í þinginu og Mandela varð forseti.
Þá fyrst hófst vandi Mandela. Þó hann
væri forseti var vald hans ekki óskorað, við
landinu blasti margþættur vandi, en viða-
mesta og erfiðasta verkefnið fólst þó örugg-
lega í því hvernig sameina mætti hina marg-
klofnu þjóð og halda friðinn. Hvernig mætti
sefa ótta hvítra gagnvart vonum svartra.
Um það fjallar Invictus.
Sögusviðið