SunnudagsMogginn - 13.06.2010, Síða 24

24 13. júní 2010
L
jósmynd var í fyrsta skipti tekin
í Eyjafirði í júlí 1858 að því best
er vitað, skv. rannsókn Harðar
Geirssonar, safnvarðar ljós-
myndadeildar Minjasafnsins á Akureyri.
Brautryðjandinn var Jón Chr. Stefánsson
(1892-1910) en hann mætti með mynda-
vélina á fjárkláðafund sem amtmaðurinn
hélt á Akureyri. Þessar fyrstu myndir
hafa ekki varðveist.
Jón var þriðji sérlærði ljósmyndarinn á
landinu en sá fyrsti sem notaði vot-
plötur. Hann stundaði nám í ljósmyndun
hjá W.F. Riberholt, í Rönne á Borgund-
arhólmi veturinn 1857-1858; lærði þar
skipasmíðar, photographi og húsa-
málun, eins og Hörður orðar það. Jón
var þekktastur Jón fyrir húsasmíði en
starfaði sem ljósmyndari á tveimur
skeiðum 1858-1860 og 1874-1880.
Hallgrímur Einarsson (1878-1948) er
einn þekktasti ljósmyndari bæjarins og
stofa hans varð uppeldisstöð fyrir ljós-
myndara á Norðurlandi. Þar lærðu
hvorki fleiri né færri en 19 nemar.
Myndir Hallgríms hafa víða birst og
nokkrar eru á sýningunni. Hann fór 16
ára gamall í nám hjá einum þekktasta
ljósmyndara Danmerkur, Christian
Christiansen. Námið var aðeins eitt ár og
lauk með ágætis vitnisburði. Vorið 1895
kom Hallgrímur aftur til Íslands og
stofnaði Ljósmyndastofu H. Einarssonar
á Seyðisfirði.
„Arfleifð ljósmynda Hallgríms er ekki
síst fjársjóður fyrir sögu Akureyrar og
tíðarandann sem ljósmyndarinn festi á
glerplötur sínar gegnum linsuna,“ segir
Hörður Geirsson, sem unnið hefur að
rannsókn vegna sýningarinnar í mörg ár.
Eyfirskur
fjársjóður
Í Minjasafninu á Akureyri gefur að líta verk 20
eyfirskra ljósmyndara frá 1858 til 1965. Von er á
bók í tengslum við verkefnið sem byggt er á
rannsóknum síðasta aldarfjórðunginn.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Tignarlegir á 100 ára afmæli ljósmyndarinnar
Vigfús Sigurgeirsson (1900-1984) lærði ljósmyndun hjá Hallgrími Einarssyni 1920 til 1923.
Hann rak ljósmyndastofu á Akureyri frá 1923 til 1927 ásamt Jóni Sigurðssyni. Þá stofnaði
hann eigin stofu og rak hana til 1935 þegar hann flutti til Reykjavíkur og opnaði ljósmynda-
stofu þar. Árin á Akureyri mótuðu hann sem ljósmyndara og á þeim tíma hélt hann einka- og
samsýningar í höfuðborgum allra Norðurlandanna, í Hamborg 1935 og á heimssýningunni í
New York 1939; sýndi í öll skiptin listrænar myndir úr náttúrunni. Hann átti allar myndinar í
fyrstu ljósmyndabók Íslendinga, sem gefin var út á Akureyri 1930, auk þess að eiga myndir
í bókinni Das unbekannte Island sem kom út 1935 í Þýskalandi. Vigfús var vinsæll og vel
þekktur ljósmyndari en líklega þekktastur sem opinber ljósmyndari forsetaembættisins til
margra ára. Fylgdi hann forsetanum og tók þátt í að móta ímynd forsetaembættisins. Mynd-
in að ofan, Íslenskir hestar, var sýnd á 100 ára afmælissýningu ljósmyndarinnar 1939 í
Kaupmannahöfn og var af Berlingske Tidende talin ein þeirra bestu á sýningunni.
Vigfús Sigurgeirsson/Þjóðminjasafn Íslands
Ljósmyndari fátæka alþýðufólksins
Guðrún Funch-Rasmussen (1890-1957) lærði ljósmyndun hjá Hallgrími Einarssyni 1910 til
1911 og vann hjá honum árið eftir. Eftir það rak hún ljósmyndastofu á Sauðárkróki áður en
hún fór til náms í Kaupmannahöfn 1913-1916. Við heimkomuna árið eftir opnaði Guðrún
ljósmyndastofu í Strandgötu 15 Akureyri, rak hana til 1920, þegar hún og maður hennar,
Lauritz Funch-Rasmussen, fóru aftur til Kaupmannahafnar. Þremur árum síðar fluttu þau til
Akureyrar á ný og Guðrún opnaði ljósmyndastofu í Gránufélagsgötu 21 og hana til 1957. Á
þeim árum sem Guðrún rak stofu sína var alvanalegt að ákveðnar stéttir ættu sinn ljós-
myndara. Hún var ljósmyndari fátæka alþýðufólksins á Akureyri og Oddeyri. Þetta má glögg-
lega sjá á fatnaði og útliti fólksins. Á myndinni eru Úndína og Jóhanna Árnadætur.
Guðrún Funch-Rasmussen/Minjasafnið á Akureyri