SunnudagsMogginn - 13.06.2010, Page 50

50 13. júní 2010
Lesbók
Þ
etta eru orðin átta ár. Það er langur tími,“ segir
breski hljómsveitarstjórinn Rumon Gamba
hugsi. „Þetta hefur verið einstakur tími, á
margan hátt. Fyrsta árið stjórnaði ég bara
tvennum tónleikum, enda var búið að leggja drög að
efnisskrá fyrir þann vetur, svo vinnan hófst í raun af al-
vöru árið eftir, 2003.
Vissulega hefur bankahrunið og fylgifiskar þess reynst
erfitt fyrir alla í hljómsveitinni síðustu misserin. Við
vorum með margar dásamlegar hugmyndir og verkefni
sem stefnt var að, en þurfti ýmist að hætta við eða
fresta. Og það átti að vera búið að flytja í Hörpu, nýja
tónlistarhúsið. En þrátt fyrir það,“ Gamba ypptir öxl-
um, „höfum við reynt að halda áfram að flytja vandaða
tónlist af sífellt meiri metnaði.
Það hefur verið verulega góð uppsveifla í hljómsveit-
inni, allan þennan tíma. Mér finnst hún hafa verið í
framför á hverju einasta ári.“
Ég hafði mælt mér mót við stjórnandann eftir æfingu
með Sinfóníuhljómsveitinni í vikunni, í tilefni þessara
tímamóta, að hann hverfur nú á braut eftir átta ár sem
aðalstjórnandi. Sólin skín fyrir utan Háskólabíó en við
sitjum í litlu herbergi undir sviðinu sem er aðstaða
stjórnandans; að ofan berast hljómar frá hluta hljóm-
sveitarinnar sem enn er að æfa.
Auk þess að vera aðalstjórnandi hér hefur Gamba víða
sveiflað tónsprotanum á liðnum árum. Hann hefur
reglulega stýrt hljómsveitum BBC og meðal annarra
hljómsveita sem hann hefur stjórnað má nefna
Münchner Philharmoniker, Orchestre National de
Belgique, Gautaborgarsinfóníuna, hljómsveit Bresku
óperunnar og Tókýósinfóníuna.
Auk þess að stjórna Sinfóníuhljómsveit Íslands á
fjölda tónleika hérlendis á þessum átta árum hefur hann
stjórnað henni í virtum sölum í Evrópu og Bandaríkj-
unum. Gamba er með samning við Chandos-útgáfufyr-
irtækið sem hefur gefið út hljóðritanir þar sem hann
stýrir hljómsveitinni, m.a. í upptökum á verkum tón-
skáldsins D’Indys. Hafa þær upptökur hlotið mikið lof
og meðal annars tilnefningu til Grammy-verðlauna.
En hann var að tala um framfarir hljómsveitarinnar.
Hvers konar framfarir?
„Framfarir í þá átt hvernig ég kýs að hljómsveitin
hljómi. Ég held að allir hljóðfærahóparnir hafi bætt sig.
Sérstaklega þó strengirnir. Mér finnst að strengjaleik-
ararnir leiki af mun meira sjálfstrausti – og öll hljóm-
sveitin virðist hafa meira sjálfstraust. Ég er mjög
ánægður með það. Hún hefur sinn karakter. En ég er
mjög hrifinn af víddinni í leik strengjasveitarinnar í
dag.“
Meira að segja í Háskólabíói?
Hann grettir sig þegar minnst er á heimkynni hljóm-
sveitarinnar í þessu kvikmyndahúsi sem margir segja
hafa hamlað listrænum þroska hennar.
„Já, meira að segja hér í húsinu,“ segir hann. „Við
höfum því miður þurft að leika í þessum óheppilega
hljómburði, en við gerum alltaf okkar besta.“
Hljómsveitin hljómar frábærlega
Gamba er stoltur af upptökunum sem hann hefur gert
með Sinfóníuhljómsveitinni fyrir Chandos og þær
hljóma vel þrátt fyrir að vera teknar upp í Háskólabíóí.
„Upptökumennirnir hjá Chandos hafa náð ótrúlega
góðum hljómburði út úr sal Háskólabíós.“ Gamba hlær
og hristir höfuðið. „Ég skil ekki hvernig þeir fara að
því,“ bætir hann við. „Hljómsveitin hljómar frábærlega
vel í þessum upptökum.
Upptökurnar hafa hlotið mikið og einróma lof. Það
hefur verið mjög hvetjandi, og það hefur verið ánægju-
legt hvernig hljómsveitin hefur unnið í þessum upp-
tökum. Ég er mjög stoltur af því hvað hljómsveitin er
orðin miklu fljótari en áður að byrja á nýju verki, að
hella sér í verkefnin á mánudagsmorgni. Það er talsverð
breyting frá því þegar ég kom hingað fyrst. Fyrsta æf-
ingin er orðin gríðarlega góð. Það þýðir líka að þegar við
förum í upptökur þá erum við betur undirbúin.“
Er mikilvægt fyrir sinfóníuhljómsveit að hafa tækifæri
til að hljóðrita og gefa efni út?
„Það er grundvallaratriði. Í samtímanum er það mjög
mikilvægt til kynningar, geisladiskarnir eru fáanlegir á
markaði og fólk hvar sem er getur heyrt hvað hljóm-
sveitin er góð. Hvert sem ég fer í heiminum til að stjórna
mætir fólk með diskana til að fá mig til að árita og spyr
um þessa góðu sveit. Sinfóníuhljómsveitir meta það
mjög mikils að hafa útgáfusamninga, það er litið á það
sem mikilvæga leið til að kynna sig á hinum alþjóðlega
vettvangi. Útgáfa sem þessar og tónleikaferðir til ann-
arra landa kynna hljómsveitina og það er mikilvægt fyr-
ir hana og metnað hljóðfæraleikaranna. Enda höfum við
fengið boð um að koma fram í frábærum tónleikahúsum
– fram að hruni …“
Sinfóníuhljómsveitin var haustið 2008 á leiðinni til
Japans í tónleikaferð undir stjórn Petris Sakaris, þar sem
átti að leika allar sjö sinfóníur Síbelíusar. Hætt var við
ferðina á síðustu stundu og Gamba segir alla þessa at-
burði hafa verið afskaplega niðurdrepandi fyrir hljóm-
sveitina. „En þá var ákveðið að bjóða upp á ókeypis tón-
leika hér í húsinu og leika alla efnisskrána sem var æfð
fyrir Japansferðina. Hljómsveitin lék frábærlega og
þetta voru mjög mikilvægir tónleikar fyrir hana. Þá held
ég að hljómsveitin hafi fundið fyrir gríðarlega miklum
stuðningi utan úr samfélaginu; ég tel að það hafi verið
lykilatriði í að Íslendingar áttuðu sig endanlega á því
hvað þeir eiga mikinn fjársjóð í Sinfóníuhljómsveitinni.
Alveg síðan þá hefur aðsókn að tónleikum verið mjög
góð. Fólk hefur áttað sig á því að það þarf ekki að fara til
Lundúna eða Berlínar til að hlýða á góða tónlist flutta á
framúrskarandi hátt. Hljómsveitin er hér á staðnum.
Þetta fólk leikur alltaf með hjartanu, af ástríðu, sem er
ekki alltaf raunin með sinfóníuhljómsveitir heimsins.
Þau gefa alltaf hundrað prósent af sér og þess vegna
þykir mér frábært og hvetjandi að vinna með þeim.“
Allir spenntir og vonirnar miklar
Gamba er að láta af störfum hér sem aðalstjórnandi en
segist spenntur fyrir að koma reglulega hingað að
stjórna; hann vonast til að stjórna hljómsveitinni fljót-
lega eftir að hún flytur í Hörpu, nýja tónlistarhúsið.
„Það verður áhugavert. Það er alltaf erfitt fyrir
hljómsveitir að flytja í nýjan tónleika- og æfingasal. All-
ir eru spenntir og vonirnar miklar en það mun taka tíma
að aðlagast nýjum aðstæðum. En ég er mjög spenntur að
fá að stjórna hljómsveitinni í þessum sal. Ef salurinn
lukkast vel hef ég fulla trú á því að hljómsveitin nái að
þroskast á næsta stig, bæti sig enn frekar.“
Gamba er þegar tekinn við stjórnartaumum hjá
hljómsveit Norrbotten-óperunnar í Norður-Svíþjóð.
„Þetta er óperuhús, tónleikasalur, ballettkompaní,
sjónlistir, allt undir einu þaki. Ég stýri hljómsveit húss-
ins,“ segir hann. „Ég stýrði henni í vetur sem leið og
það var frábær reynsla. Þetta er annars konar vinna en
hér og erfitt að bera það saman. Hljómsveitin í Svíþjóð
er minni og meiri áhersla á húsið sem heild og starfsem-
ina. Hljómsveitin leikur í óperu- og ballettsýningum og
ferðast líka um Norður-Svíþjóð. Þetta er mjög áhuga-
vert starf, og salurinn hefur frábæran hljómburð …“
Augun leita upp, úr kjallara Háskólabíós, í átt að salnum
þar sem var hannaður fyrir kvikmyndir en ekki lifandi
tónlist. Næst þegar Gamba stýrir Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands á tónleikum verður hún þó kannski flutt og að-
stæður orðnar aðrar en síðustu átta ár.
Tónlist
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Þetta fólk leikur
alltaf með hjartanu
Í vikunni stjórnaði Rumon Gamba Sinfóníuhljómsveit Íslands í
síðasta skipti sem aðalstjórnandi og listrænn stjórnandi sveit-
arinnar en hann hefur gegnt þeirri stöðu frá árinu 2002. Gamba
telur hljómsveitina hafa verið í framför allan þennan tíma. Hann
tekur nú við stöðu aðalhljómsveitarstjóra í Svíþjóð.
’
Fólk hefur áttað sig á því að það
þarf ekki að fara til Lundúna
eða Berlínar til að hlýða á góða
tónlist flutta á framúrskarandi hátt.
Hljómsveitin er hér á staðnum.