Morgunblaðið - 04.01.2010, Qupperneq 6

6 | MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Svanhvíti Ljósbjörgu
svanhvit@mbl.is
Þ
að er ekki ýkja langt síðan gervi-
tennur voru þrifnar með sápu og
vatni en það er önnur saga í dag
því þrífa þarf gervitennur með þar
til gerðum efnum og kremum. Íris Bryndís
Guðnadóttir, klínískur tannsmíðameistari og
tanntæknir, segir minna um að fólk sé með
gervitennur nú orðið en samt sé ótrúlega
mikið um það. „Margt fullorðið fólk hafði
ekki tækifæri til að fara til tannlæknis þeg-
ar það var lítið og fólk missti því tennurnar
af ýmsum ástæðum, munnhirðu, lausum
tönnum, tannlæknar voru ekki til staðar og
svo framvegis. Samt er ég líka að smíða
upp í yngra fólk, til dæmis fólk á aldrinum
20-30 ára,“ segir Íris Bryndís sem smíðar
heilgóma og parta. „Það er mjög algengt
hjá eldra fólki að fá heilgóma en það sem
skiptir máli þar er að heilgómar séu það vel
gerðir að það sjáist ekki að þetta séu gervi-
tennur.“
Mikilvægt að tennurnar passi
Íris Bryndís talar um að klínískir tann-
smiðir leggi sig fram við bein og persónuleg
samskipti við viðskiptavinina sem er mun
auðveldara þegar tannsmiðir eru í sambandi
við þann sem þeir vinna fyrir. „Áður voru
það tannlæknar sem tóku mót af við-
skiptavinunum og mátuðu tennurnar í þá en
nú getur fólk farið beint til tannsmíðameist-
ara. Þannig hefur klínískur tannsmiður kost
á að vera í beinu sambandi við viðskiptavin-
inn og getur þar með uppfyllt þær kröfur
að láta tennurnar líta vel út og eins getur
viðskiptavinurinn haft heilmikið um það að
segja sjálfur hvernig hann vill líta út. Þetta
er þá gert í sameiningu sem er mjög mikil-
vægt,“ segir Íris Bryndís og bætir við að
klínískir tannsmiðir hafi ákveðna tækni til
að sjá á andlitsfallinu hvernig tennur voru
upphaflega hjá þeim sem hafa misst þær.
„Þannig er hægt að finna réttu týpuna fyrir
viðkomandi en það er úr mörgum týpum af
tönnum að velja. Þótt þetta sé alltaf sama
handverkið þá eru engir tveir eins þannig
að það er mikilvægt að tennurnar falli vel
að og fari vel upp í munninum þannig að
viðkomanda líði vel með þær, líti vel út og
brosi fallega. Hins vegar þurfa gervitennur
ekkert endilega að vera mjög hvítar heldur
eru þær bara á litinn eins og viðkomandi
óskar sér að hafa þær. Þær geta þess vegna
verið tóbaksgular og reyndar höfum við
tennurnar oft þannig til að gæta samræmis
á milli efri og neðri góms.“
Gervitennur eru feimnismál
Spurð hvort fólki finnist skammarlegt að
vera með gervitennur segir Íris Bryndís að
því miður finnist sumum það enn vera
skammarlegt. „Það er vegna þess að það er
ekki talað nægilega mikið um gervitennur
og þá er þetta feimnismál. Svo er fólk oft
með illa passandi tennur allt of lengi því
gervitennur endast ekki endalaust. Gervi-
tennur þarf að endurnýja á 6-10 ára fresti
og eins er gott að fóðra þær á þriggja ára
fresti. Þegar gervitennur eru fóðraðar þá er
skipt um plastið, sett nýtt mót á tennurnar
og þá passa þær upp á nýtt. Þetta er nauð-
synlegt vegna þess að tannholdið rýrnar og
tennurnar fara að losna. Þegar tennurnar
fara að losna þá skrölta þær og rýra góm-
inn ennþá hraðar.“
Alls ekki tannkrem
Íris Bryndís leggur líka áherslu á að
nauðsynlegt sé að hirða gervitennur mjög
vel en vitanlega eigi bæði tannlausir og
tenntir að hirða tennurnar sínar vel. „Það
stuðlar að góðri sjálfsvirðingu en auk þess
er meiri hætta á að fá alls kyns munn-
sjúkdóma ef maður hirðir ekki um gervi-
tennur, til að mynda sveppasýkingu, slím-
húðarbólgur og fleira. Fólk án gervitanna
getur líka fengið þessa sjúkdóma en það er
mikið sjaldgæfara. Hins vegar má alls ekki
nota tannkrem á gervitennur því í tann-
kremi er slípimassi sem rispar plastið í
gervitönnunum. Þá er notuð sérstök sápa
og hreinsiefni sem eru sérstaklega fram-
leidd fyrir gervitennur. Tennurnar eru þá
teknar út úr munninum og burstaðar að ut-
an og innan. Það er líka gott að vera með
mjúkan bursta til að bursta líka yfir slím-
húðina í gómnum og á tungunni en það örv-
ar blóðrásina auk þess að styrkja slímhúð-
ina og halda henni hreinni.“
Morgunblaðið/RAX
Íris Bryndís Guðnadóttir: „Þótt þetta sé alltaf sama handverkið þá er enginn eins þannig að það er mikilvægt að
tennurnar falli vel að og fari vel upp í munninum þannig að viðkomandi líði vel með þær, líti vel út og brosi fallega.“
Gervitennur Það eru notuð sérstök hreinsiefni til að þrífa gervitennur því það má alls ekki nota
tannkrem á þær þar sem í tannkremi er slípimassi sem rispar plast í gervitönnum.
Gervitennur
eru ekki
þvegnar með
sápu lengur
Það er nauðsynlegt að endurnýja gervitennur á
6-10 ára fresti því tannholdið rýrnar með ár-
unum og tennurnar losna. Eins þarf að kaupa
sérstök hreinsiefni til að halda tönnunum hrein-
um því það má alls ekki nota tannkrem.
» Gervitennur þarf að
endurnýja á 6-10 ára
fresti og eins er gott að fóðra
þær á þriggja ára fresti.
Vatn er líkamanum afar mikilvægt og flestir hafa
margoft heyrt hversu mikið á að drekka af vatni á
dag. Þótt við fáum alltaf eitthvert vatn úr þeim mat
sem við borðum þá er nauðsynlegt að drekka um tvo
lítra af vatni utan þess, eða um 8 stór vatnsglös á dag.
Til að auðvelda sér það er þægilegt að eiga alltaf
flösku eða fallega karöflu í ísskápnum. Þannig er vatn-
ið alltaf kalt og frískandi en mörgum finnst mun betra
að drekka kalt vatn en vatn sem er volgt eða beint úr
krananum. Eins er sniðugt að venja sig á eitt vatnsglas
áður en farið er að sofa og annað fyrst á morgnana.
Það er talið vera heilnæmt að byrja daginn á þann hátt
og auk þess er þá eitthvað komið í magann áður en
ráðist er á morgunmatinn. Þegar farið er í ræktina má
ekki gleyma vatnsbrúsanum til að væta kverkarnar
reglulega en passa sig samt að drekka ekki of mikið
því þá getur fólki orðið bumbult. Vatnið er sérstaklega
mikilvægt í ræktinni því þá þarf líkaminn svo mjög á
vökva að halda því verið er að reyna á líkamann.
Frískandi Mikilvægt er að
drekka nóg af vatni yfir daginn.
Kverkarnar vættarKRAFTGANGA Í
ÖSKJUHLÍÐ
• Frískt loft eykur ferskleika
• Útivera eykur þol
Hæfileg hreyfing léttir lífið
Alhliða líkamsþjálfun jafn fyrir byrjendur sem lengra komna.
Vetrarstarfsemin hefst mánudaginn 11. janúar nk.
Sjá tímatöflu á kraftganga.is
Skráning og fyrirspurnir sendist á netfangið
kraftganga@kraftganga.is eða í síma 899 8199.
Frekari upplýsingar á
www.kraftganga.is