Morgunblaðið - 16.02.2010, Side 21

Umræðan 21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 2010
DUGLAUS stjórn-
völd og máttlaust Al-
þingi auka enn á
óhamingju landsins.
Það er átakanlegt að
horfa upp á dugleysi
stjórnvalda þegar
kemur að því að verja
hagsmuni landsins á
erlendum vettvangi
eða aðstoða skuldug
heimili og fyrirtæki.
Taktur hrunadansins var að vísu
byrjaður löngu fyrir fall bankanna
og aðgerðarleysi þáverandi rík-
isstjórnar í aðdraganda hrunsins,
þrátt fyrir fulla vitneskju um hvert
stefndi, er sífellt betur að koma í
ljós. Í ringulreiðinni eftir fall bank-
anna varð ráðaleysi ríkisstjórn-
arinnar algjört vegna þeirra þögg-
unar sem hún var sek um í
aðdraganda hrunsins. Í miklum flýti
og með samþykki Alþingis (Þskj.
189 — 161. mál. 2008) varð til sam-
komulag við AGS sem tryggði ítök
erlendra ríkisstjórna á
stjórn landsins. Þessi
stórkostlegu mistök
stjórnvalda og Alþingis
sköpuðu Bretum og
Hollendingum það
þvingunartól, sem AGS
er, fyrir samningi um
Icesave.
Icesave og AGS
Fólk verður að átta
sig á því að viðurkenn-
ing á skuldbindingum
Icesave var frá upphafi
forsenda fyrir samningnum við
AGS. Í viljayfirlýsingar ríkisstjórn-
arinnar um fyrirgreiðslu frá AGS
frá 15. nóvember 2008 segir m.a.:
…„Ísland hefur heitið því að virða
skuldbindingar á grundvelli inn-
stæðutrygginga-kerfisins gagnvart
öllum tryggðum innlánshöfum.
Þetta byggist á þeim skilningi að
unnt verði að forfjármagna þessar
kröfur fyrir tilstyrk viðkomandi er-
lendra ríkja og að jafnt Ísland sem
þessi ríki séu staðráðin í að efna til
viðræðna á næstu dögum með það
að markmiði að ná samkomulagi um
nánari skilmála vegna þessarar for-
fjármögnunar…“
Hér var Ísland strax komið í
þvingunarskrúfu Breta og Hollend-
inga. Þessi yfirlýsing, þrátt fyrir að
íslensk stjórnvöld bæru ekki ábyrgð
á skuldbindingum Tryggingarsjóðs
innistæðueigenda, sýnir dugleysi
stjórnvalda við að verja hagsmuni
þjóðarinnar. Hún var líka gegn anda
sem fram kom í yfirlýsingu Íslands
og ESB um málið í hinum svo-
nefndu Brusselviðmiðunum.
Einleikur fjármálaráðherra
Þessi yfirlýsing til AGS var ekki
ígildi samnings. Hún batt ekki
hendur nýrrar ríkisstjórnar, sem
gat í ljósi brottfarar þeirrar fyrri
tekið upp bæði samkomulagið við
AGS svo og Icesave-málið á pólitísk-
um og lagalegum grunni við ESB.
Það kom því á óvart hvernig nú-
verandi stjórnvöld, undir forystu
fjármálaráðherra, ákváðu að halda
áfram með bæði þessi mál. Vilji
Samfylkingarinnar var eflaust að
draga ESB að samkomulagi um Ice-
save, þetta viðhorf speglast í yfirlýs-
ingu fyrrverandi formanns Samfylk-
ingarinnar fyrir stuttu, í orðum
núverandi forsætisráðherra í Kast-
ljósi um að betra hefði verið að hafa
reyndan erlendan samningamann í
forsvari fyrir hönd Íslands og nú
síðast í grein Kristrúnar Heim-
isdóttur í Fréttablaðinu 6. febrúar
sl. Ákvörðun fjármálaráðherra um
að skipa einkavinanefnd til að ganga
til samninga við Breta og Hollend-
inga hefur eflaust verið til að forð-
ast þessi tengsl við ESB af flokks-
pólitískum ástæðum. Ganga átti
hratt til verka. Þjóðinni var tilkynnt
um „glæsilega niðurstöðu“. Þegar
málið dróst varð það að „besta
samningi“ sem völ var á. Fjár-
málaráðherra heimilaði undirritun
samningsins í skyndingu án sam-
ráðs við Alþingi. Þjóðin þekkir
framhaldið. Málið hefur verið keyrt
áfram af mikilli hörku og stjórnin
haldið fram hagsmunum Breta og
Hollendinga fremur en hagsmunum
þjóðarinnar. Nú hefur forseti lands-
ins sett stjórnina út í horn og vísað
málinu til þjóðarinnar.
Áhrif á þjóðarhag
Niðurstaða þess fordæmalausa
samnings sem Alþingi samþykkti og
forseti landsins hefur vísað til þjóð-
arinnar til samþykktar eða synj-
unar, hljóðar upp á 500 milljarða
(með vöxtum.) Skuld sem þjóðin á
að taka á sig og greiða á árunum
2016 til 2024.
Núvirði þessarar upphæðar sam-
svarar: framlögum til Landspítalans
í 15 ár eða framlögum til Háskóla
Íslands í 50 ár eða framlögum til
aldraðra í 50 ár eða öllum tekju-
skatti í 4 ár.
Stjórnvöld hafa reynt að blekkja
almenning með margvíslegum
hætti, leynt upplýsingum og gert lít-
ið úr alvarleika þessa stórhættulega
samnings fyrir þjóðina. Skuldir
þjóðarbúsins eru miklar fyrir, m.a.
vegna lána Seðlabankans til fjár-
málafyrirtækja sem nú eru töpuð.
Það styður ekki efnahagslegt sjálf-
stæði landsins að samþykkja um-
deilanlegar skuldir sem þjóðin aldr-
ei tók og ber ekki ábyrgð á.
Eðlilegra væri að ríkisstjórnin berð-
ist fyrir pólitískum og lagalegum
stuðningi við málið á erlendum vett-
vangi.
Þjóðin felli ríkisábyrgð
Með því að hafna ríkisábyrgð á
Icesave vísar þjóðin málinu aftur til
stjórnvalda um betri lausn. Þetta
tækifæri sem þjóðin fær til að segja
vilja sinn í mikilvægu máli sem
snertir hagsmuni hennar, getur haft
mikla þýðingu fyrir lýðræði á Ís-
landi. Þjóðin áttar sig á því að hún
getur haft síðasta orðið um hags-
muni sína, en ekki flokkshagsmunir
eða pólitísk þröngsýni einstakra
ráðherra. Knýja þarf fram breyt-
ingar á kosningarfyrirkomulagi með
áherslu á auknu beinu lýðræði al-
mennings til aðhalds fram-
kvæmdavaldinu.
Óhamingja landsins
Eftir Sigurbjörn
Svavarsson » Þessi fordæmalausa
ríkisábyrgð sem Al-
þingi samþykkti og for-
seti landsins hefur vísað
til þjóðarinnar, hljóðar
upp á 500 milljarða (með
vöxtum.)
Sigurbjörn Svavarsson
Höfundur er rekstrarfræðingur og er
í stjórn Samtaka fullveldissinna.
Í KVÖLD-
FRÉTTUM Rík-
isútvarpsins laug-
ardaginn 30. janúar var
greint frá því að stjórn-
arráðið hefði á seinni
hluta ársins 2009 keypt
ráðgjöf og þjónustu frá
ákveðnu fyrirtæki
(Capacent) fyrir 35
milljónir króna „í það
minnsta“ eins og kom-
ist var að orði í fréttinni. Það var ekki
alveg ljóst hvað var fréttnæmt við
þetta. Voru þetta óeðlilega mikil við-
skipti eða óeðlilega lítil viðskipti?
Eða var fréttin sú að þarna var skipt
við einkaaðila? Þetta er álíka há upp-
hæð og stærstu fyrirtæki landsins
greiða á mánuði fyrir ráðgjafaþjón-
ustu, a.m.k. þar sem undirritaður
þekkir til. Hver er hin raunverulega
frétt, ef hún var þá einhver?
Hér á landi sinna fleiri þúsund
manns nauðsynlegri sérfræðiþjón-
ustu í fögum eins og tölvunarfræði,
rekstrarráðgjöf, lögfræði, endur-
skoðun, verkfræði, arkitektúr, aug-
lýsingum, þýðingum, ráðningum og
þannig mætti lengi telja bæði við
einkageirann og opinberar stofnanir.
Þetta eru fyrirtæki sem hafa byggt
upp þekkingu, þróað lausnir, ráðið og
þjálfað dýra sérfræðinga, komið sér
upp húsnæði og fullkomnum tölvu-
kerfum, sérhæft sig enn frekar á fjöl-
breyttum sviðum ráðgjafarþjónustu
til þess að bjóða framúrskarandi
lausnir í harðri samkeppni við inn-
lenda jafnt sem erlenda
aðila. Þetta eru jafnt
stór sem smá fyrirtæki
sem eiga það sameig-
inlegt að byggja á hug-
viti okkar Íslendinga og
við getum með stolti
nefnt þekkingariðnað.
Sú skoðun virðist út-
breidd á Íslandi að
kaup fyrirtækja og
stofnana á utanaðkom-
andi sérfræðiráðgjöf
séu kostnaður sem beri
að forðast í lengstu lög.
Þegar harðnar í ári sé jafnvel betra
fyrir fyrirtæki og sérstaklega op-
inberar stofnanir að koma sér upp
starfskröftum innanhúss frekar en
að kaupa vinnu utanaðkomandi sér-
fræðings. Staðreyndin er hins vegar
sú að kaup á sérfræðiþjónustu geta
falið í sér gríðarlega mikinn sparnað
fyrir fyrirtæki og stofnanir.
Í viðamikilli skýrslu Viðskiptaráðs
um fjármál hins opinbera sem hægt
er að nálgast á heimasíðu ráðsins má
sjá að starfsmönnum í opinberri
stjórnsýslu fjölgaði um 55% frá 2001
til 2008. Á sama tíma fjölgaði störf-
um í einkageiranum um 12%. Getur
verið að neikvætt viðhorf gagnvart
kaupum á utanaðkomandi sér-
fræðiráðgjöf eigi einhvern þátt í
þessari þróun? Það væri athyglisvert
ef fréttamenn gerðu sér far um að
kanna það. Einnig væri athyglisvert
ef fréttamenn könnuðu hvort
stærstu opinberu aðilarnir hefðu
dregið jafnmikið úr kostnaði við
mannahald og þeir hafa dregið úr
kaupum á sérfræðiþjónustu í kjölfar
hrunsins. Ég leyfi mér að fullyrða að
svo er ekki.
Í þessu liggur kannski ansi stór
frétt. Að vegna þess að hið opinbera
hefur farið þá leið að vernda „eigin“
störf á kostnað dýrra starfa í þekk-
ingariðnaðinum, sem mörg hver
krefjast mikillar sérhæfingar, þá er-
um við að missa öflugt og gott fólk úr
landi. Skv. opinberum gögnum fluttu
7900 manns fyrstu 9 mánuði ársins
2009 frá landinu, þar af 4000 íslensk-
ir ríkisborgarar. Ég óttast að þarna
sé á ferðinni raunverulegur þekking-
arflótti sem til lengri tíma litið verð-
ur ansi dýru verði keyptur. Það væri
fréttnæmt að sjá greiningu á því
hvort eitthvert samhengi sé á milli
þess og þess hvernig hið opinbera
sker niður sinn kostnað. Og það væri
enn frekar fréttnæmt ef hið opinbera
reyndi að vernda störf í þekking-
ariðnaðinum með því að skera jafn
niður í eigin umsvifum og gert er í
kaupum á utanaðkomandi sér-
fræðiþjónustu.
Ekkifrétt um aðkeypta
sérfræðiþjónustu
Eftir Tómas Má
Sigurðsson » Sú skoðun virðist út-
breidd á Íslandi að
kaup fyrirtækja og
stofnana á utanaðkom-
andi sérfræðiráðgjöf
séu kostnaður sem beri
að forðast í lengstu lög.
Tómas Már Sigurðsson
Höfundur er formaður
Viðskiptaráðs Íslands.
einfalt & ódýrt!
Saltkjöt og baunir...
Krónu saltk
jöt ódýrt398kr.kg
...túkall!
45% FYRIRTÆKJA
ÞURFA AÐ FÆKKA STARFSFÓLKI VEGNA
SKATTABREYTINGA STJÓRNVALDA
Samkvæmt könnun meðal forsvarsmanna íslenskra fyrirtækja
Nánar á Viðskiptaþingi 2010 - Er framtíð fyrir íslenskt atvinnulíf?
Skráning og nánari upplýsingar á www.vi.is og í síma 510-7100
MIÐVIKUDAGINN 17. FEBRÚAR