Morgunblaðið - 17.02.2010, Blaðsíða 14

14 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. FEBRÚAR 2010
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„VIÐ horfum upp á að Íransstjórn,
erkiklerkurinn, forsetinn og þingið
eru að víkja fyrir öðru stjórnarfari
og að Íran er að færast í átt til ein-
ræðis þar sem herinn fer með völd,“
sagði Hillary Clinton, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, á málþingi Al
Jazeera í Katar í fyrradag.
Clinton fór einnig yfir stöðuna í
Íran á fundi með Saud Al Faisal, ut-
anríkisráðherra Sádi-Arabíu, þar
sem hún gaf til kynna að Íranar ættu
yfir höfði sér harðari refsiaðgerðir
vegna kjarnorkuáætlunar sinnar.
Yfirlýsingar
Clinton hafa vak-
ið athygli enda
hefur Obama
Bandaríkjaforseti
reynt að höfða til
lýðræðisafla í Ír-
an, en sú viðleitni
er talin hafa ýtt
undir háværar
kröfur um um-
bætur í kringum og eftir forseta-
kosningarnar í fyrrasumar.
Clinton lýsti yfir vonbrigðum með
skort á sáttaviðleitni Íransstjórnar
sem hefði ekki viljað heimila eftirlit
með því að kjarnorkuáætlunin væri
unnin í friðsamlegum tilgangi heldur
tilkynnt Alþjóðakjarnorkustofnunni
nýverið að hún hygðist byrja að
framleiða meira auðgað úran, en
með því færist stjórnin nær því að
geta smíðað kjarnavopn þvert á vilja
Bandaríkjastjórnar.
Ráðandi afl í írönsku samfélagi
Clinton lýsti jafnframt yfir þung-
um áhyggjum af þróuninni í írönsk-
um stjórnmálum, með þeim orðum
að sífellt stærri hluti íransks sam-
félags, efnahagslífið jafnt sem varn-
argeirinn, væri kominn undir stjórn
Byltingarvarðarins, sem væri þar
með orðið að einskonar ríki í ríkinu.
Clinton boðar hertar
aðgerðir gegn Íran
Gefur í skyn að nálgun Obama forseta hafi ekki borið árangur
Hermenn
100.000
Sjóherinn 20.000
Landgönguliðar 5.000
Virkar sveitir
300.000
Basij-sveitirnar
Allt að 1 milljón manna
tilbúnir í aðgerðirStjórnar
HERSTYRKUR ÍRANA
Herinn
350.000
Samtals 545.000
Sjóherinn 18.000
Flugherinn 52.000
Sveitir Byltingar-
varðarins
125.000
VIÐSKIPTAHAGSMUNDIR
Umsvifamiklir í olíu-, gas- og
hergagnaiðnaðinum. Koma
einnig að samgöngum- og
verklegum framkvæmdum.
Taldir fara fyrir neðanjarðar-
hagkerfi með svartamarkaðs-
vörur sem er smyglað til
Írans.
Bandaríkjastjórn telur að Íran sé að þróast út í einræðisríki þar sem
herinn fer með völdin og að Byltingarvörðurinn sé að koma í stað
ÍRANSKI BYLTINGARVÖRÐURINN
Heimildir: GlobalSecurity.org, The Military Balance, Rand Corp.
Qods-sveitirnar eru sérsveitir sem
beitt er í aðgerðum utan landsins.
Þjálfa erlendar byltingarsveitir.
Stjórnar eldflaugakerfi Írana og
hefur gegnt lykilhlutverki í að hanna
þróuð eldflaugakerfi.
Shahab-3-
eldflaug
Ali Khamenei
erkiklerkur
Komið á fót eftir
íslömsku
byltinguna árið
1979 til að vernda
valdhafana fyrir
innri og ytri ógnum
og til að viðhalda
gildum
byltingarinnar.
Vörðurinn heyrir
undir trúarlegan og
veraldlegan
leiðtoga Írans, Ali
Khamenei
erkiklerk.
Hillary Clinton
FRÉTTASKÝRING
Eftir Karl Blöndal
kbl@mbl.is
EVRÓPUSAMBANDIÐ þrýstir nú
á grísk stjórnvöld um að grípa til
harkalegra aðgerða til að draga úr
fjárlagahallanum og grynnka á
skuldum ríkisins. Olli Rehn, sem fer
með efnahagsmál í framkvæmda-
stjórn Evrópusambandsins, sagði í
gær að fulltrúar framkvæmda-
stjórnarinnar, Seðlabanka Evrópu
og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins myndu
fara til Grikklands á næstu dögum
til að kanna hvernig grískum stjórn-
völdum gengi að standa við þau fyr-
irheit, sem þegar hefðu verið gefin.
Verði niðurstaðan sú að þær að-
gerðir dugi ekki til verður lagt að
stjórnvöldum í Aþenu að grípa til
þeirra aðgerða, sem mælt er fyrir
um í áætluninni, sem fjármálaráð-
herrar aðildarríkja Evrópusam-
bandsins undirrituðu í gær.
Aðgerðir stjórnvalda hafa mætt
harðri andstöðu heima fyrir og
þrýstingur ESB er illa séður.
Starfsmenn tollyfirvalda og fjár-
málaráðuneytisins brugðust við
kveðju fjármálaráðherranna með
því að blása til þriggja daga verk-
falls. Ekki eru nema nokkrir dagar
síðan þúsundir manna lögðu niður
vinnu í tvo sólarhringa til að mót-
mæla niðurskurði. Forsvarsmenn
grískra stéttarfélaga hafa varað við
því að allt sé á suðupunkti í sam-
félaginu.
George Papandreou, forsætisráð-
herra Grikklands, var í Moskvu í
gær til að ræða við rússneska ráða-
menn. Hann á vandasamt verk fyrir
höndum. Meðal aðgerða til að koma
böndum á ríkisfjárhaginn er fryst-
ing launa opinberra starfsmanna,
hækkun eftirlaunaaldurs og stöðvun
bónusgreiðslna til sumra rík-
isstarfsmanna. Fjárlagahallinn er
nú 12,7% af vergri þjóðarfram-
leiðslu, en viðmiðið á evrusvæðinu
er 3%. Grikkir hafa skuldbundið sig
til að minnka þetta hlutfall um fjög-
ur prósentustig miðað við þjóð-
arframleiðslu á þessu ári. Í raun
hefur Evrópusambandið tekið for-
ræði af gríska ríkinu í fjármálum og
yfirlýsing fjármálaráðherranna í
gær ber því vitni.
Anders Borg, fjármálaráðherra
Svíþjóðar, hefur lýst yfir því að
Grikkir verði að ganga mun lengra
ætli þeir sér að ná settu marki. Án
metnaðarfyllri aðgerða muni árásir
alþjóðlegra fjármálafyrirtækja á
Grikkland sem hafa leitt til þess að
evran hefur lækkað gagnvart
Bandaríkjadollaranum halda áfram.
Borg hvatti einnig til aukins eftirlits
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Jean-Claude Juncker, formaður
þeirra sextán ríkja, sem eru með
evruna, og forsætisráðherra Lúx-
emborgar, sagði að hvatning Borgs
væri fráleit og að baki henni væru
„engilsaxneskar raddir“ sem væru
fjandsamlegar hinni sameiginlegu
mynt, evrunni.
Juncker sagði að verið væri að
undirbúa aðgerðir til að styrkja evr-
una og hefur lýst yfir því að „fjár-
málamörkuðunum skjátlist hrap-
allega haldi þeir að þeir geti
eyðilagt Grikkland“. „Ef Kalifornía
ætti við endurfjármögnunarvanda
að stríða færu Bandaríkjamenn ekki
til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins,“ sagði
Juncker. Evrópskir leiðtogar sögðu
í liðinni viku að Grikkjum yrði
hjálpað, en ekki hvernig.
ESB þrýstir á
Grikki um
niðurskurð
Eiga að hemja fjárlagahalla og skuldir
Fjármálaráðherrar 27 aðildarríkja
Evrópusambandsins undirrituðu
í gær áætlun, sem miðar að því
að knýja Grikki til að undirbúa
frekari aðgerðir til að rétta af
þjóðarbúið fyrir 16. mars.
Í HNOTSKURN
»Paul Krugman, nóbels-hagfræðingur, segir í New
York Times að „evruklúðrið“
sé ekki vegna óábyrgs ríkis-
rekstrar heldur hroka emb-
ættismanna, sem tóku upp
evru er það var óraunhæft.
»Grikkir hafi vissulega ver-ið óábyrgir, en ógöngur
þeirra skipti aðeins máli þar
sem þær bitni á öðrum ríkjum.
Hinn raunverulegi vandi sé
ósveigjanleiki evrunnar.
NEMENDUR Mangueira-sambaskólans njóta augna-
bliksins þar sem þeir fylgjast með vegfarendum á kjöt-
kveðjuhátíðinni í Ríó, einhverri mestu hátíð veraldar.
Sambaskólar há harða hildi um hylli áhorfenda og er
hver með sérútbúinn vagn með sérstöku þema. Eins og
sjá má gleymist allt annað um stund í litadýrðinni.
DANSINN DUNAR Í RÍÓ
Reuters
HLÝNUN jarðar frá árinu 1995 er
á mörkum þess að vera marktæk
sem vitnisburður um loftslagsbreyt-
ingar af mannavöldum, jafnframt
því sem henni svipar til þriggja hlý-
indaskeiða á síðustu 150 árum.
Þetta kemur fram í svari Phil
Jones, stjórnanda loftslagsdeildar
háskólans í Austur-Anglíu (CRU),
við fyrirspurn breska útvarpsins,
BBC, sem nálgast má á vefnum.
Jones kvaðst aðspurður telja að
ekki væri tölfræðilega marktækur
munur á hlýskeiðunum 1860-1880,
1910-1940 og 1975-1988, með þeim
fyrirvara þó að gögn um hitafar á
fyrsta skeiðinu væru ekki jafn ýtar-
leg og á síðari skeiðum. Þá væri
hlýskeiðið árin
1860-1880 aðeins
21 ár.
Jones var enn-
fremur spurður
hvort hann væri
sammála þeirri
fullyrðingu að frá
árinu 1995 hefði
ekki orðið mark-
tæk hækkun á
hitastigi jarðar.
Ytri breytur gætu haft áhrif
Svaraði Jones því þá til að út-
reikningar hans bentu til að hlýn-
unin væri um 0,12 gráður á Celsíus
á áratug. Sú hlýnun hefði tölfræði-
lega þýðingu en félli þó ekki í svo-
nefndan 95% flokk, þar sem full-
vissa um breytu er talin mikil.
Spurður hvort náttúrulegar
breytur kunni að hafa haft áhrif á
þróun hitafars á árunum 1975 til
1998 benti Jones á að tvö stór eld-
gos, í eldfjöllunum El Chichon 1982
og Pinatubo 1991, ættu að hafa leitt
til kólnunar [með því að dreifa ögn-
um úr jarðefni sem endurvarpa
sólargeislum út í geim]. Hvað áhrif
sólarvirkni snerti hefði hún verið
því sem næst stöðug yfir tímabilið.
Hann kvaðst þó 100% viss um að
loftslag hefði hlýnað og að vísbend-
ingar væru um að hlýnun frá sjötta
áratugnum væri af mannavöldum.
Óvissa um hlýnun
 Stjórnandi loftslagsdeildar háskólans í Austur-Anglíu segir
hitastig jarðarinnar hafa hækkað ómarktækt frá 1995
Phil Jones