Morgunblaðið - 24.02.2010, Síða 20

20 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 2010
✝ Anna MargrétElíasdóttir fædd-
ist á bænum Litla-
Holti í Saurbæ, Dala-
sýslu, 6. desember
1913. Hún lést á
heimili sínu á Hrafn-
istu í Hafnarfirði 12.
febrúar sl.
Foreldrar hennar
voru Elías Guð-
mundsson, bóndi í
Litla-Holti, f. í Sel-
vogsþingi, 13.4. 1884,
d. 16.3. 1969, og
Ragnheiður Guð-
mundsdóttir, húsmóðir, f. á Ein-
fætingsgili í Bitru, Strandasýslu,
24.3. 1893, d. 23.2. 1956. Systkini
Önnu Margrétar voru: Maríanna
Ingibjörg, f. 1916, d. 1991, og Jón
Ólafur, f. 1922, d. 1995.
Eiginmaður Önnu Margrétar
var Magnús I.S. Guðmundsson,
sjómaður og matsveinn, f. í Dýra-
firði, V-Ísafjarðarsýslu 23.8. 1909,
irtollvörður, f. 24.2. 1938, d. 9.3.
2008. Þeirra synir eru a) Magnús
Eðvald Kristjánsson fram-
kvæmdastjóri, f. 9.3. 1963, hans
kona er Jónína Kristjánsdóttir, f.
29.8. 1963. Þeirra börn eru Svan-
hvít Helga Magnúsdóttir, f. 5.7.
1992, og Alexander Eðvald Magn-
ússon, f. 13.12. 2000, b) Halldór
Kristjánsson verkefnisstjóri, f.
11.9. 1968, hans kona er Ingibjörg
Herta Magnúsdóttir, f. 8.5. 1965.
Þeirra börn eru Magnús Eðvald
Halldórsson, f. 26.6. 1996, og
Magnea Marín Halldórsdóttir, f.
24.9. 1998. 3) Elías Guðmundur
Magnússon, f. 21.6. 1951, d. 27.4.
1952. 4) Elín Guðmunda Magn-
úsdóttir, hárgreiðslumeistari og
framreiðslumaður, f. 23.4. 1953.
Hennar maður var Ágúst Vilhelm
Oddsson trésmiður, f. 3.4. 1945, d.
30.4. 1998. Þeirra sonur er Ragnar
Eggert Ágústsson tamningamað-
ur, f. 30.3. 1978. Hans börn með
fyrrverandi sambýliskonu sinni
Eygló Rut Sveinsdóttur, eru Ágúst
Einar Ragnarsson, f. 1.5. 2007, og
Bjarndís Rut Ragnarsdóttir, f.
10.9. 2008.
Útför Önnu Margrétar fer fram
frá Garðakirkju í dag, 24. febrúar
2010, og hefst athöfnin kl. 13.
d. 17.11. 1996. Þau
giftu sig á Akureyri
7.12. 1934. Þau eign-
uðust fjögur börn. 1)
Ragnar Stefán Magn-
ússon prentari, f.
11.9. 1936, hans kona
er Guðlaug P. Wíum
húsmóðir, f. 15.10.
1937. Þeirra börn, a)
Sigrún Ragnars-
dóttir, f. 7.7. 1963,
hennar sonur er Atli
Bent Þorsteinsson, f.
30.7. 1984, b) Þór
Ragnarsson, f. 9.7.
1964, d. 19.5. 1986, c) Magnús Páll
Ragnarsson varðstjóri, f. 22.11.
1968, hans kona er Guðrún Bjarn-
finnsdóttir, f. 3.11. 1964. Þeirra
dóttir er Þuríður Magnúsdóttir, f.
16.5. 1993, d) Stúlka, f. 7.6. 1972,
d. 9.6. 1972. 2) Svanhvít Magn-
úsdóttir húsmóðir og ljósmóðir, f.
16.2. 1941. Hennar maður var
Kristján Eðvald Halldórsson yf-
Í dag kveð ég tengdamóður mína,
Önnu Margréti Elíasdóttur, sem ég
hitti í fyrsta sinn í ársbyrjun 1955.
Mér leið strax vel í návist hennar.
Hún var manneskja sem bjó yfir
mikilli hugarró og þannig var hún
alla tíð. Á kveðjustund er margs að
minnast og margt ber að þakka.
Þegar ég hugsa til baka og virði
fyrir mér á hvern hátt tengdamóðir
mín kom fram við aðra, bæði í vinnu
sinni á Hrafnistu í Reykjavík sem og
í einkalífinu þá er ég viss um að lög-
málið um tilgang lífsins hafi verið
henni meðfætt. Hún hafði fram að
færa einstæða gjöf eða sérstakar
gáfur til að gefa öðrum.
Þegar tengdaforeldrar mínir unnu
á Hrafnistu, Anna í borðsalnum og
Magnús í eldhúsinu þá stjórnuðu
þau spilakvöldum (félagsvist) fyrir
vistfólk þar. Þetta gerðu þau einnig
um skamma hríð á Hrafnistu í Hafn-
arfirði eftir að þau fluttu í nágrennið
við það heimili.
Anna talaði oft um bernskustöðv-
arnar. Saurbær í Dalasýslu var helg-
ur staður í hennar huga. Hefði hún,
innan við fermingu fengið einhverju
ráðið hefði hún ekki farið úr sveitinni
sinni.
Hún sagði nokkrum sinnum við
mig á síðustu vikunum sem hún lifði:
„Ég vil fara heim.“
Töfrar liðins tíma tendra forna glóð.
Tóna hrannir hrynja hellist geislaflóð.
Vorsins leifturlitir ljóma augum við.
Heyra má til heiða hundrað vatna nið.
Sindrar yfir sundum sólarlagsins glóð,
fuglar kveða’ og kvaka kvöldsins
vögguljóð
endurómur titrar innst við hjartastað:
Flytur kannski kvakið kveðju heimanað?
(Jón frá Ljárskógum.)
Blessuð sé minning tengdamóður
minnar. Hafi hún heila þökk fyrir
allt sem hún gerði fyrir mig.
Guðlaug P. Wíum.
Nú er hún amma mín dáin, 96 ára.
Mér finnst einhvern veginn að það
að sofna saddur lífdaga eigi við hana
og stöðugt fljúga fyrir orðin, „Nú
lætur þú herra þjón þinn í friði fara.“
Og svo sannarlega kvaddi hún
þannig, hægt og hljótt.
Hún lifði góðu lífi. Var til staðar
fyrir sitt fólk. Dugleg, drífandi, oft
ákveðin og langminnug. Örlát, hlý,
hófsöm, ekkert sérstaklega opin,
frekar prívat með sitt.
Þær sækja á mann minningarnar.
Sérstaklega hvað ég er í mikilli
þakkarskuld því hún veitti mér svo
margt. Alltaf var ég velkominn til
hennar og afa, alltaf var þar skjól
fyrir lítinn strák sem stundum var
svolítið ringlaður í sínum aðstæðum.
Hlýtt faðmlag, strokinn vangi, klapp
á koll. Alltaf var tími fyrir þann
stutta. Tími til að spila á spil, spjalla
um skólann, félagana og viðfangs-
efnin. Það var einatt sjálfsagt að
hjálpa til við ljóðagerð og hlusta á
lestur.
Maður fékk að fara með í Garða-
kirkju, fékk miða í bíó og að vera
með í eldhúsinu á Hrafnistu, ferðast
til Þingvalla í hjólhýsi og seinna bú-
staðinn. Svo voru það gjafirnar, ör-
lætið, Spur, appelsín og jólaboðin.
Ávallt fann maður fyrir miklum
áhuga á að heyra um hvað það sem
maður tók sér fyrir hendur, fylgjast
með, heimsækja drenginn í sveitina,
skoða aðstæður í eyjum, vera við út-
skrift úr háskólanum í Glasgow, að-
stoða við veisluna.
Fylgjast með fyrstu sporum okkar
Jollu, samgleðjast með fyrstu íbúð-
ina, fagna börnunum, fylgjast með í
erfiðleikum, vona og biðja og svo
fagna, þakka og gefa.
Við hverja heimsókn var okkur
fagnað og alltaf var tími. Gleðin yfir
langömmubörnunum var mikil,
væntumþykjan og umhyggjan.
Stundum voru fingraför barnanna á
glerinu á sófaborðinu jafnvel ekki
strokin af strax heldur látin vera
daginn svona eins og til að heim-
sóknin hefði verið framlengd. Gildin
í lífinu voru ljós. Fjölskyldan var for-
gangsmál.
Nú þegar ég sit hér einn í næt-
urkyrrðinni og hugsa um ömmu falla
tárin eitt af öðru á lyklaborðið. En
ég hugga mig við það að eins og allir
sem lifa munu deyja þá munu allir
sem deyja einnig lifa. Flestir sam-
ferðamenn hennar af sömu kynslóð
hafa þegar kvatt þetta líf. Amma
hefur á sinni vegferð þurft að kveðja
og sjá á eftir mörgum. Endurfund-
irnir síðustu daga hafa án efa verið
góðir.
Nú skilur leiðir um stund. Við
Jolla, Svanhvít og Alexander segjum
takk og bless við Önnu ömmu. Guð
blessi minningu hennar.
Magnús E. Kristjánsson.
Móðursystir okkar, Anna Margrét
Elíasdóttir, er látin hátt á tíræðis-
aldri. Anna var elst þriggja systkina,
næst henni í aldri var móðir okkar,
Maríanna Ingibjörg, og yngstur var
Jón Ólafur. Þau systkinin fæddust í
Dölunum þar sem foreldrar þeirra,
Ragnheiður Guðmundsdóttir og Elí-
as Guðmundsson, bjuggu, lengst á
Neðri-Brunná í Saurbæ. Árið 1925
brugðu þau búi og fluttu suður, fyrst
á Vatnsleysuströndina, en síðan í
Hafnarfjörð þar sem þau höfðu
byggt sér hús, Selvogsgötu 16.
Rannveig Löve lýsir heimili þeirra í
bók sinni Myndir úr hugskoti sem út
kom árið 2000. Rannveig dvaldi á
heimilinu í nokkrar vikur í æsku þar
sem hún fékk tilsögn í „kvenlegum
dyggðum“ eins og hún orðar það,
lærði m.a. að bródera og spila á org-
el. Hún lýsir kvöldvökum með ljóða-
lestri, sögum, orgelleik og söng og
áherslu húsmóðurinnar á vandaða
framkomu og borðsiði. Rannveig
þakkar henni sérstaklega fyrir að
hafa opnað sér heim bókmennta og
tónlistar. Að þessari arfleifð bjuggu
þau Anna og systkinin þegar þau
stofnuðu eigin heimili og könnumst
við systkinabörnin sannarlega við
ýmislegt sem þarna kemur fram.
Foreldrar Önnu skildu þegar
yngri systkinin voru unglingar.
Anna var þá gift Magnúsi Guð-
mundssyni. Anna og systkini hennar
voru alla tíð mjög náin og mikil sam-
skipti milli heimilanna. Við systkina-
börnin nutum þess í uppvextinum og
eigum margar góðar minningar sem
við dveljum oft við og njótum þess að
rifja upp þegar við komum saman.
Fyrsti bíllinn í stórfjölskyldunni var
í eigu þeirra Önnu og Magnúsar, for-
láta Lincoln-bifreið. Oft var þétt-
skipað í sæti þegar farið var í ferða-
lög um landið. Sérstaklega eru
berjaferðirnar eftirminnilegar þar
sem Ragnheiður amma og systurnar
Anna og Maríanna klæddust teinótt-
um ferðadrögtum með hárið bundið
upp með kömbum og klúta. Meðferð-
is voru stórir mjólkurbrúsar undir
berin.
Dalirnir og þá sérstaklega Saur-
bærinn var í hugum Önnu og systk-
ina hennar æskustöðvarnar og það
treysti enn frekar tengslin þangað
vestur að fimm móðursystur þeirra
bjuggu þar langt fram eftir öldinni.
Varla leið það sumar að ekki væru
farnar ferðir á þessar slóðir meðan
þeirra naut við. Anna fór sína síðustu
ferð í Dalina sumarið 2008. Það var
bæði fræðandi og skemmtilegt að
skoða með Önnu gömlu albúmin með
myndum af fólkinu fyrir vestan og
hlusta á sögur af skyldfólkinu, af
fyrsta kennaranum hennar, Jóhann-
esi úr Kötlum, og Steini Steinarr
sem bjó ungur í skjóli Steingríms og
Steinunnar, móðursystur Önnu. Hún
fór gjarnan með ljóð eftir þá og einn-
ig ljóð Stefáns frá Hvítadal sem var
uppeldisbróðir Ragnheiðar ömmu.
Þessum gömlu myndum sá Anna um
að komið var til vörslu í Skjalasafn
Dalasýslu.
Anna naut góðrar heilsu um æv-
ina. Hún sagði stundum að sér hefði
aldrei orðið misdægurt utan einu
sinni og það hefði verið í eina skiptið
sem hún tók inn lyf. Allt fram yfir ní-
rætt fór hún í daglegar gönguferðir
og naut þess að vera úti í náttúrunni.
Við systurnar þökkum Önnu
frænku ævilanga samfylgd.
Pétrún Pétursdóttir
og Elsa G. Jónsdóttir.
Þeim fækkar nú óðum sem hófu
störf í upphafi kreppuáranna milli
1930 og 40. Það er hinsvegar ljóst að
þeim sem þá voru komnir til starfa,
finnst barlómur nútímamannsins
heldur hjáróma. Sú bylting lífshátta
sem þetta fólk hefur lifað verður í
augum nútímamannsins næsta
óraunveruleg, svo hörð var lífsbar-
átta þeirra tíma. Anna Elíasdóttir
lifði þessa byltingu. Hún kynntist
henni upphaflega í íslenskri sveit
eins og hún gerðist þjóðlegust og
síðar í útgerðarbæ, einnig sjó-
mennsku í gegnum föður og eigin-
mann. Þetta er hið dæmigerða lífs-
hlaup kynsystra hennar á sama
aldri. Anna var elst barna þeirra
Anna Margrét
Elíasdóttir
SÁ SÉRSTÆÐI at-
burður, er forseti Ís-
lands neitaði að und-
irrita ný Icesave-lög og
vísa þeim í þjóð-
aratkvæðagreiðslu,
kom mörgum á óvart,
sérstaklega vegna þess
að lögin fjölluðu um
milliríkjasamning og
aukin útgjöld þjóð-
arbúsins, þannig að
einsýnt var að hæstvirtir kjósendur
myndu örugglega hafna lögunum.
Það verður einnig að líta til þess að
stjórnarandstaðan var öll á móti,
Indefence-hópurinn safnaði tuga þús-
unda lista kjósenda, sem skoruðu á
forsetann að hafna lögunum. Neit-
unarvald forseta sem er stjórn-
arskrárbundið hefur aldrei verið út-
fært nánar og augljóst er að Alþingi
hefur álitið að þetta ákvæði væri bara
upp á punt.
Sem dæmi má taka að ennþá óma
öskrin í Matthíasi Bjarnasyni, fv. ráð-
herra, þegar frú Vigdís Finn-
bogadóttir dró í nokkrar klukku-
stundir að undirrita lög á flugfreyjur
því dagurinn var kvennadagur. Fjöl-
miðlalögin voru strax dregin til baka
er forseti neitaði að staðfesta þau og
áður óþekkt samstaða myndaðist á
Alþingi til að hægt væri að koma í veg
fyrir að Icesave-lögin færu í þjóð-
aratkvæðagreiðslu.Þegar litið er hve
illa Alþingi bregst við neitunarvaldi
forseta og hversu illa Icesave-lögin
hentuðu til þjóðaratkvæðagreiðslu, er
ekki úr vegi að reyna að túlka neitun
forseta og rökstyðja það.
Mín túlkun er sú að forsetinn sé að
benda á að tími sé kominn til að
breyta stjórnskipun Íslands, sem sé
nýtt lýðveldi. Stjórnskipan getur
aldrei orðið fullkomin og aldrei verð-
ur hægt að tryggja að asni klyfjaður
gulli verði ekki fremstur meðal jafn-
ingja. Mín hugmynd að nýrri stjórn-
skipan er sú að forseti verði þjóðkjör-
inn eins og nú, en að viðbættum
varaforseta. Forsetinn skipi ráðherra
sem þurfa viðurkenningu þingsins.
Landið verði eitt kjördæmi og alþing-
ismönnum fækkað í 31 og hafi aðeins
löggjafarvald í sínum verkahring t.d.
frumvörp sem koma frá forseta.
Staða dómskerfisins verði einnig end-
urmetin.
Ekki þarf að láta sér detta það í
hug að Alþingi geti verið nytsamlegt
við samningu nýrrar stjórnarskrár.
Nefnd til endurskoðunar stjórn-
arskrárinnar hefur verið starfandi
eins lengi og elstu menn muna, án
þess að þaðan heyrist hósti né stuna,
því verður að kjósa stjórnlagaþing
sérstaklega. Stjórnlagaþing verður
að styðjast við netskoðanakannanir,
þannig að þjóðin verði með í ráðum
um nýjar hugmyndir. Ísland er komið
inn í hringiðu alþjóðavæðingar og
ekki verður snúið til baka, því þarf að
velja öðruvísi til forystu en áður hefur
verið gert og má því til sönnunar
spyrja hve margir stjórnvitringar
voru í hópi þeirra 27 nýju þingmanna
er síðast voru kjörnir.
Mörg lög sem sett hafa verið af
þingkjörnum rík-
isstjórnum hafa ekki
verið skynsamleg, verst
var þó þegar ein-
staklingum eða fyr-
irtækjum var leyft að
veðsetja óveiddan fisk í
sjó, þótt viðurkennt
væri að sjávarauðlindin
væri í eigu þjóðarinnar.
Líkur eru fyrir því að
enginn beinn arður sé af
fiskveiðum, því allt sem
afgangs verður rennur
til erlendra fjármálafyrirtækja í
formi vaxtagreiðslna. Það má einnig
áætla að auður sægreifanna vegna
sölu á 90/100 hlutum af auðlindinni
hafi brunnið upp í hlutabréfafallinu.
Upphaf hrunsins má rekja til einka-
væðingar ríkisbankanna, þegar ráð-
herrum fannst ljúft að láta ljúga að
sér um þýska leppa og stóra sjóði frá
St. Pétursborg, en skipulögðu jafn-
framt krosslán ríkisbankanna til að
fjármagna kaup á sjálfum sér. Ekki
má gleyma ránvíkingunum sem
keyptu 27% í Fjárfestingabanka at-
vinnulífsins með fulltingi Íslands-
banka og með það að markmiði að yf-
irtaka Íslandsbanka.
Þótt mikið væri varað við þeirri
peningahyggju sem réð fyrir landinu
máttu þingkjörnir ráðherrar sín lítils
því útrásarvíkingarnir báru 5-30 kúl-
ur í einu til að troða í friðarpípu ráð-
herrana og þegar mikið lá við vegna
Icesave kom höfundurinn sjálfur af
hinni tæru snilld og tróð sjálfur 25
kúlum í friðarpípu forsætisráðherra.
Friðarpípukúlurnar virkuðu so vel að
Seðlabankinn dauðsigraði sjálfan sig
með lánum til óráðsíumanna, svo not-
uð séu orð bankastjórans sjálfs er
hann vaknaði á grúfu í hrúgunni. En
hvað um það veðsetning ófæddra
barna er ekkert merkilegri en veð-
setning óveidds fisks í sjó. Er núver-
andi ríkisstjórn var mynduð var
stjórnarsáttmálinn einfaldur. Sækja
um aðild að ESB og stoppa stóriðju
og orkuframkvæmdir. Byrjað var á
aðildarumsókn, þrátt fyrir að þjóðin
hefði ekki efni á slíku og fjár-
málakreppan gæti verið fyrsti nagl-
inn í líkkistu ESB í núverandi mynd.
Efnt var til þverpólitískrar umræðu
um Icesave, en þær umræður líktust
umræðum Bakkabræðra: „Gísli Ei-
ríkur Helgi, faðir vor kallar á kútinn“.
Þegar forsætisráðherra Sjálfstæð-
isflokksins kvaddi í sjónvarpi, bað
hann Guð að blessa Ísland og ber að
þakka honum það, en við Íslendingar
verðum líka að hafa það í huga að Guð
hjálpar þeim sem hjálpa sér sjálfir og
því þurfum við að finna okkur nýtt og
betra stjórnskipulag.
Ný stjórnskipan
Eftir Elías
Kristjánsson
Elías Kristjánsson
» Stjórnskipan getur
aldrei orðið full-
komin og aldrei verður
hægt að tryggja að asni
klyfjaður gulli verði
ekki fremstur meðal
jafningja.
Höfundur er forstjóri.
MORGUNBLAÐIÐ birtir alla
útgáfudaga aðsendar umræðu-
greinar frá lesendum. Blaðið áskil-
ur sér rétt til að hafna greinum,
stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í um-
ræðunni, í bréfum til blaðsins eða á
vefnum mbl.is. Blaðið birtir ekki
greinar, sem eru skrifaðar fyrst og
fremst til að kynna starfsemi ein-
stakra stofnana, fyrirtækja eða
samtaka eða til að kynna viðburði,
svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðs-
ins. Formið er undir liðnum
„Senda inn efni“ ofarlega á forsíðu
mbl.is. Einnig er hægt að slá inn
slóðina www.mbl.is/sendagrein
Ekki er lengur tekið við grein-
um sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er not-
að þarf notandinn að nýskrá sig
inn í kerfið, en næst þegar kerfið
er notað er nóg að slá inn netfang
og lykilorð og er þá notandasvæðið
virkt.
Ekki er hægt að senda inn
lengri grein en sem nemur þeirri
hámarkslengd sem gefin er upp
fyrir hvern efnisþátt en boðið er
upp á birtingu lengri greina á vefn-
um.
Nánari upplýsingar gefur
starfsfólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greina