Morgunblaðið - 24.02.2010, Síða 28

28 MenningFÓLK
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 2010
 Hann Skúli Þórðarson er ekki
bara mennskur heldur á hann auk-
inheldur ættir að rekja til hinna
stuðvænu og kaldhömruðu Vest-
fjarða. Skúli hefur löngum gutlað
við hljómlist, gaf m.a. út forláta
sólódisk hér endur fyrir löngu en í
kvöld kemur hann fram ásamt
hljómsveitinni Grjót. Fara tónleik-
arnir fram í Djúpinu, í kjallara
Veitingahússins Hornið við Hafn-
arstræti. Una Sveinbjarnardóttir
fiðluleikari mun leika eigin verk og
taka lagið með hljómsveitinni en
auk verka Unu Sveinbjarnardóttur
og Skúla Þórðarsonar verða lög
James Brown, Elmore James, Tom
Waits og Bo Diddley leikin m.a.
Skúli mennski ásamt
hljómsveitinni Grjót
Fólk
ÞORLEIFUR Örn Arnarsson leikstjóri, vinnur
nú að því að setja upp nýtt verk í Borgarleik-
húsinu. Leikritið, sem heitir Eilíf óhamingja,
skrifaði hann sjálfur í samvinnu við Andra
Snæ Magnason og er það sjálfstætt framhald
verksins Eilíf hamingja sem var sýnt 2007.
„Eilíf hamingja fjallaði um bankafólk að reyna
að bjarga ímyndinni, um tómleika tímabilsins,
hvernig allir unnu og unnu en þetta voru bara
peningar í pappírsheimi. Hugmyndin á bakvið
Eilíf óhamingja er að núna sé uppgjörið kom-
ið. Í uppganginum var allt í lagi að fara inn í
sig og leita að einhverjum gildum en svíkja
þau svo og selja; það var allt til sölu. Síðan
stendur þetta fólk eftir og botninn er dottinn
úr og allt í einu er ekkert í lagi að hafa krafs-
að svona inn í sig. Svo er líka verið að skoða
hysteríuna,“ segir Þorleifur og minnir á að
hvað sem kreppunni líði séum við ennþá að
ganga um með fartölvurnar okkar, drekkandi
latte.
Þorleifur er annars nýkominn heim, en hann
var ljúka við að frumsýna A Clockwork Or-
ange í Þýskalandi. Uppsetningin olli nokkru
fjaðrafoki og það gekk ekki áfallalaust að
koma verkinu á fjalirnar. Þegar það fréttist að
Þorleifur ætlaði ekkert að draga úr brjálæði
sögunnar íhugaði leikhússtjórinn að hætta við
sýninguna. Hún þótti gróf og ofbeldisfull og úr
varð að hún var bönnuð börnum yngri en 16
ára, sem Þorleifur var tilbúinn að samþykkja.
„Þetta gekk mjög vel,“ segir hann aðspurður
um viðtökurnar, „fólk var annað hvort ofsa-
lega hrifið eða alveg brjálað. Það hefði aldrei
komið til greina að gera þetta öðruvísi, en ég
hef séð uppsetningar þar sem sagan er gerð
meinlaus. Það sem ég vildi ná fram var þessi
tryllingur í Alex, þessi skilyrðislausa aðdáun á
brjálæðinu þar sem engin lög fá að standa,“
segir hann og segir jafnframt að uppsetningin
sé í raun ekki eins sjokkerandi og margir
vildu meina.
Á heimasíðu sinni hefur Þorleifur sjálfur
velt vöngum yfir þeim spurningum sem vakna
þegar viðfangsefni leikhússins er ofbeldi. Það
virðist vera mun meira tabú þar en til dæmis í
kvikmyndum og skemmst er að minnast þeirra
sterku viðbragða sem uppsetningin á Rústað
eftir Söruh Kane vakti hér heima. „Það er svo
mikill misskilningur að listin sé sterkari ef
hún hermir nákvæmlega eftir raunveruleik-
anum. Ég held að það sé ákveðið meinleysi í
því sem við sjáum í bíó þegar Leonardo DiCap-
rio lemur á einhverjum vondum gaur og tekur
af honum hausinn og það er hryllilega vel
gert. Af því að það er svo raunverulegt þá er
það svo mikið gervi. En í leikhúsinu þá stend-
ur fólk bara, líkami og sál, fimm metra frá
þér. Leikarinn þarf að standa inni í hlutverk-
inu og þetta verður svo sterk upplifun, hvat-
irnar standa svo berskjaldaðar.“
holmfridur@mbl.is
Ofbeldi, brjálæði og firring í leikhúsinu
Þorleifur Segir leikara til í Clockwork Orange.
 Að bössa eða búkka, það er stóra
spurningin hjá netverjum í dag, þó
að sumir geri hvorugt og tísti bara.
Hér er að sjálfsögðu verið að vísa í
Fésbókina, útgáfu Google af slíku,
„Buzz“ og Twitter. Spurningar um
einkalíf notenda, og það hvort verið
sé að ráðast inn á þeirra helgustu
svæði og jafnvel nýta sér eru á
sama tíma að verða æ algengari.
Einn Fésbókarnotandi sem hefur
sagt upp reikningi sínum hafði
þetta um málið að segja:
„Mér finnst alltaf meir og meir
eins og Facebook sé námafyrirtæki
sem grefur sig dýpra og dýpra inn í
hegðunarmynstur okkar og selur
auglýsendum gullmolana sem af
okkur hrynja. Þegar öllu er á botn-
inn hvolft eru það auglýsendur sem
borga – fyrir aðgang að okkur! Við
erum vörurnar!“ Er það svo að
George gamli Orwell hafi haft rétt
fyrir sér í einu og öllu. Eða er þetta
ys og þys út af engu?
„Fésbókin hún étur
litlu börnin sín …“
 Hinn skeleggi rýnir og farand-
fræðimaður Haukur Már Helgason
ritar nú reglulega pistla á kvik-
myndamiðilinn Iceland Cinema
Now, sem ritstýrt er af Ásgrími
Sverrissyni. Haukur sótti sextug-
ustu kvikmyndahátíðina í Berlín
sem lauk nú á sunnudaginn og
skrifar langan og ítarlegan pistil
um þá ferð sína. Haukur er af skóla
vinstri-gáfumanna og sá útgangs-
punktur litar eðlilega sýn hans á
hlutina. Heilt yfir segist hann
ánægður með hátíðina, þó að þýskir
séu allt of hallir undir markaðs-
hyggju að amerískum hætti. Vinn-
ingsmyndin er frá Ísrael og Haukur
sendir henni jafnframt pillu og seg-
ir hana forðast meðvitað það sem
ekki má tala um – hörmungarnar í
Palestínu.
Haukur Már í djúp-
köfun á Berlinale
Eftir Helga Snæ Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
KVIKMYNDAFYRIRTÆKIÐ Ice-
landic Cowboys hefur orðið sér úti um
rétt á því að endurgera fyrir íslenskan
markað fjölda sjónvarpsþátta, með
samningi við belgíska fyrirtækið BGo-
odMedia. Heimir Jónasson er stofn-
andi og framkvæmdastjóri Icelandic
Cowboys.
Sem dæmi um þætti sem Icelandic
Cowboys hefur eignast endurgerð-
arrétt á eru The Cube, Cash Cab og
Undercover Boss. Sá síðastnefndi
(mætti þýða titilinn sem Forstjóri í
leynum) var frumsýndur fyrir
skömmu í Bandaríkjunum og er með
mest áhorf allra raunveruleikaþátta-
raða frá upphafi, að sögn Heimis. Í
þættinum segir af forstjóra og æðstu
stjórnendum fyrirtækis sem þykjast
vera starfsmenn lægra settir og fá
þannig að kynnast hinum „óæðri“
verkum, m.a. að þrífa klósett.
Lærdómsríkt
En hvað þýðir það að Icelandic
Cowboys hafi orðið sér út um þennan
rétt til framleiðslu á tilteknum sjón-
varpsþáttum, á því sem kallað er í
bransanum „formöt“?
„Markmið mitt er í fyrsta lagi að
reyna að koma einhverju af þessu efni
í framleiðslu hjá íslenskum sjónvarps-
stöðum. Markaðurinn er mjög erfiður
og fá „slott“ (sýningartími) sem hægt
er að komast í. Ég hef með þessu að-
gang að framleiðendum og leik-
stjórum í ýmsum löndum sem hafa
framleitt þessa þætti,“ segir Heimir.
Hann nefnir nokkur tilfelli þess að er-
lendir framleiðendur hafi sent mann-
skap hingað til lands að kenna mönn-
um að vinna tiltekna þætti, t.d. Idol,
X-Factor og Viltu vinna milljón?. Slíkt
samstarf sé mikils virði fyrir þá Ís-
lendinga sem vinna við sjónvarps-
þáttagerð. Þá segist Heimir einnig
vera með hugmyndir í þróun og fyrr-
nefndur samningur greiði leiðina út.
„Um leið og ég framleiði eitthvað
fyrir sjónvarp hér sem gengur vel
kemst ég með það efni inn í sölupíp-
urnar hjá All3Media sem selur formöt
um allan heim. Sambærilegt dæmi um
slíkt er t.a.m. Næturvaktin. Í tilfelli
Næturvaktarinnar var það Shine Int-
ernational sem tók hana í söludreif-
ingu frá Saga Film og það er vonandi
að skila árangri núna.“
Meira eða minna allt format
– En hvað er „format“-þáttur?
„Ég veit ekki um neinn þátt sem er
í gangi sem ekki á sér fyrirmynd ein-
hvers annars staðar í heiminum,
hvort sem þátturinn heitir Silfur Eg-
ils, klassískur panelþáttur; Útsvar,
klassískur spurningaþáttur með
tveimur keppnisliðum og stjórnanda
eða Logi í beinni, klassískt „variety
talk show“ í anda Jay Leno eða Let-
terman,“ útskýrir Heimir. Erlendar
sjónvarpsstöðvar vilji almennt kaupa
þekkt formöt sem hafi gengið vel á
öðrum mörkuðum, þannig sé dregið
úr áhættu.
– Hverjar eru líkurnar á því að ís-
lensk stöð eða stöðvar kaupi af þér
formöt sem þú átt réttinn að og þá
ekki síst núna í kreppunni?
„Almennt tel ég að líkurnar séu
ekki slæmar. Hitt er annað mál að
samkeppnin er mjög hörð og harðnar
enn meira í kreppunni þar sem allir
hafa minna fjármagn að spila úr og
svo auðvitað þessi mikli samdráttur
hjá RÚV – hann hefur einnig mikil
áhrif. Þegar harðnar í ári þurfa menn
líka að huga að því að minnka áhætt-
una og það gera menn með því að
kaupa format-þætti. Stöðvarnar á Ís-
landi hafa mismunandi markmið í
dagskránni og mismikið fé og maður
verður að spila inn á það og mæta
þeim í þeirra þörfum. Ég er sann-
færður um að RÚV á eftir að auka
innlenda framleiðslu til muna – þeir
sem þar stjórna vita að íslensk fram-
leiðsla er það sem skilar mestu áhorfi
og meiri auglýsingatekjum. Þó að
áhorf eigi ekki að vera sett á oddinn í
öllum tilvikum, vilja Íslendingar sjá
íslenskar hetjur, vonir, þrár og örlög í
íslenskum samtímasögum. Ég treysti
því að við eigum fljótt eftir að sjá
breytingu í rétta átt hjá RÚV.“
Ekki hvort heldur hvenær
– Eru tækifæri í því fyrir Íslendinga
að búa til góð ,,formöt“, upp á sölu til
erlendra framleiðenda?
„Já, við eigum eftir að búa til þætti
sem hægt verður að selja sem „form-
öt“ á erlendum markaði. Spurningin er
ekki hvort heldur hvenær. Næt-
urvaktin er gott dæmi um það og er að
ryðja veginn í leiknu efni. Hér er dæmi
um frumlega, íslenska sögu og faglega
vinnu sem er í endurgerð í Ameríku
sem stendur og vonandi sjáum við
vaktina slá í gegn á þeim markaði.“
Heimir segir sparnað fólginn í því að
vera í samskiptum við framleiðendur á
formatþáttum sem hafi verið sendir út
á öðrum mörkuðum og njóta leiðbein-
inga þeirra.
„Það kemur í veg fyrir að við fram-
leiðslu þáttarins á Íslandi detti maður í
pytti sem getur verið dýrkeypt þegar
upp er staðið,“ segir Heimir. Þá hafi
leiðbeiningar frá erlendum framleið-
endum hækkað standardinn í íslensku
sjónvarpi.
– Eru einhverjir þættir á leið í fram-
leiðslu hjá þér fyrir íslenskar
stöðvar?
„Það eru margir í þróun og góðir
möguleikar að komast í framleiðslu
þegar sólin hækkar á lofti. Á meðan
sinnir maður erlendum aðilum við
myndatökur á Íslandi.“
Fer íslenskur forstjóri í felur?
 Icelandic Cowboys hefur eignast réttinn til endurgerðar á vinsælum, erlendum
þáttum fyrir íslenskt sjónvarp  Næturvaktin ryður veginn sem íslenskt format
Reuters
Undercover Boss Larry O’Donnell, forstjóri fyrirtækisins Waste Management, e.k. bandarískrar Sorpu, er forstjóri
í leynum í þættinum Undercover Boss og sinnir ýmsum verkefnum sem forstjórar koma sjaldan nálægt.
Heimir Sannfærður um að RÚV
muni auka innlenda framleiðslu.