SunnudagsMogginn - 05.12.2010, Síða 28

28 5. desember 2010
Moldarauki
Bjarni Gunnarsson
Uppheimar
Moldarauki er heilsteypt og vel
unnið verk sem sækir á við
hvern lestur. Bjarni vinnur
sparlega með myndhverfingar
eða líkingar en bregður í hverju
ljóði bálksins upp misóræðum
og meitluðum myndum sem skapa
tilfinningu í hugsa lesandans fyrir þeim
aðstæðum sem ljóðmælandinn ýmist lýsir
eða virðist upplifa og víða er komið við í
þeirri skyggnusýningu.
Einar Falur Ingólfsson
Brúður
Sigurbjörg Þrastardóttir
JPV útgáfa
Brúður er bæði frumleg
og skemmtileg ljóðabók
og hún er líka eiguleg í
fallegu broti. Hún er
uppáhalds-brúðargjöfin
næstu árin. Teikningar
Bjargeyjar Ólafsdóttur eru táknrænar og gefa
heildarmynd bókarinnar aukna vídd.
Brúðkaupum hefur fækkað stórlega í
kreppunni en vonandi er ástin samt ekki á
undanhaldi.
Steinunn Inga Óttarsdóttir
Á barmi næturinnar
Hallberg Hallmundsson
JPV útgáfa
Vissulega slær Hallberg stundum
ljóðrænni strengi og síðasta ljóð
bókarinnar, áður óbirt, er í raun
ástaróður hans til lífsförunautar
síns, fallegur sonnettuflokkur
þar sem hann minnist
samverunnar. Hvað sem því líður þá er
veruleikinn með sína þverstæðufullu
kaldhæðni og járnkrumlu jafnvel nálægur í
þessum óð. Þannig upplifi ég skáldskap
Hallbergs og hef sannast sagna stund og
stund blaðað í bókum hans mér til ánægju.
Skafti Þ. Halldórsson
Ljóð
Ævisögur
Birgir Andrésson í íslenskum litum
Þröstur Helgason
Crymogea
Það má halda því fram að
Birgir hafi unnið í
sjálfstyftunarstíl sem hefur
verið svo vinsæll á Íslandi
undanfarna áratugi, í raun
eðlilegt framhald af þeim
sjálfbirgingshætti sem þjóðernisremban
olli í sjálfstæðisbaráttunni og eitthvað
fram yfir sjálfstæðisyfirlýsinguna. Sjálfur
fékk Birgir sín tækifæri á alþjóðavettvangi,
til dæmis með velheppnaðri sýningu í
Feneyjum en segir sjálfur í kartöflustíl að
þeir hafi yfirgefið Feneyjar án þess að
fylgja þeim árangri eftir. Birgir var víst ekki
mikill plöggari. En hann var frábær
listamaður sem gerði góðlátlegt grín að
smásálarskap Íslendinga. Þröstur fer
afskaplega vel með þennan merka
listamann og fer að honum með orðum í
anda listamannsins sjálfs.
Börkur Gunnarsson
Á valdi örlaganna – saga Kristjáns
Jóhannssonar
Þórunn Sigurðardóttir
JPV útgáfa
Téð verk hefir margt til síns
ágætis og er langt í frá
„púunarvert“. Það veitir
þokkalegustu innsýn í líf
viðfangsefnisins sem og
óperuheimsins og ætti að geta
svalað hnýsniþörf. Verkið er og ágætt
aflestrar. En! Texti sem eingöngu er ágætur
aflestrar fangar ekki beinlínis tilfinningaólgu
persónunnar. Textinn kallast nefnilega ekki á
við innihaldið. Þetta er dálítið eins og stórfínt
verk, sem býr yfir öllum eiginleikum til að
hreyfa við fólki, miðla stórum tilfinningum, líkt
og Kristján hefir margsinnis gert á
óperusviðunum, en auðnast það eigi. En
lesandinn getur þó alltént verið viss um að
örlög og ævi söngvarans séu öllu stórbrotnari
en þessi „spjalluppfærsla“ segir til um. Hún
er fremur bragðdauf að segjast verður.
Ólafur Guðsteinn Kristjánsson
Aþena, hvað er málið með Haítí?
Margréti Örnólfsdóttur
Bjartur
Það sem gerir Aþenu að
trúverðugri og áhugaverðri
stelpu er að hún er ekki
fullkomin, ekki frekar en annað
fólk. Hún er ekki í svart-hvítu,
heldur í alls konar litum og hún
er breysk. Hún gerir mistök, hún er
stundum ósanngjörn, kemur illa fram við
fólk og á stundum erfitt með að hemja skap
sitt. En hún er fyrst og fremst frábær og
skemmtileg stelpa með mikla
réttlætiskennd sem vill í raun öllum vel.
Hún lærir af öllu því sem hún lendir í,
þroskast við þrautirnar og verður betri
manneskja fyrir vikið. Hún lærir að það er
ekki sjálfgefið að allt gangi vel í lífinu og fari
eins og flestir vilja að það fari. Þetta er
lipurlega skrifuð bók, með skemmtilegum
manneskjum á öllum aldri sem lenda í
skemmtilegum uppákomum en þurfa líka
að takast á við erfiða hluti og alvöru lífsins.
Kristín Heiða Kristinsdóttir
Jólabækurnar
G
unnar Hersveinn, rithöfundur og
heimspekingur, hefur sent frá sér bók-
ina Þjóðgildin. Hann leggur áherslu á
að ritið sé handa almenningi og öllum
fræðihugtökum því sleppt.
Frumhugmyndin að bókinni eru gildin 12 sem
valin voru á Þjóðfundinum 2009; heiðarleiki, jafn-
rétti, virðing, réttlæti, kærleikar, ábyrgð, frelsi,
sjálfbærni, lýðræði, fjölskylda, jöfnuður og traust.
„Ég bætti svo við einu, hófsemd, einu af höf-
uðgildum Forn-Grikkja sem felst í sjálfsaga og
nægjusemi. Því að hver maður þurfti jafnvel að
fækka löngunum sínum til að geta unnið betur
með tiltekna hæfileika – þetta er akkúrat and-
stæðan við græðgi, sem felst í því að uppfylla sem
flestar hvatir og langanir. Mikið var talað um að
græðgin væri meginlöstur Íslendinga og því vildi
ég hafa hófsemdina með, því hún er sjaldan valin
sem vinsælt gildi en allir þurfa samt á henni að
halda.“
Gunnar setur síðan fram eftirfarandi tilgátu: Ef
samfélag gefur öðrum þjóðum af gnægð sinni,
þekkingu og hugmyndum, með það að markmiði
að bæta heiminn, batnar það sjálft. Gjöf gefin af
góðsemi hefur gæfu að geyma.
Hann segir meginspurninga í þessum vanga-
veltum vera í hvernig samfélagi Íslendingar vilja
búa. „Þegar svona margir koma saman, eins og á
Þjóðfundinum, og nota samræðuaðferðina til að
laða fram visku þá segir innri rödd þjóðarinnar að
efla þurfi þessi gildi. Það er byrjunin, síðan verð-
um við að finna leiðir til þess. Hvað þurfum við þá
að gera? Við getum ekki bara hengt þau upp á
vegg heldur þurfa menn að leggja eitthvað á sig,
til dæmis að líta í eigin barm og temja sér heið-
arleika, að gæta þess að traðka ekki á öðrum eða
hlunnfara aðra; leggi maður áherslu á það í upp-
eldi barnanna smitar það út í nærumhverfið.
Lykilatriðið er að eiga samtal um málið. Íslend-
ingar gleyma því oft heldur er ákveðið að gera
siðareglur, einhverjir semja þær og skrifa niður,
þær eru stimplaðar og samþykktar en þar sem
enginn tekur þátt í umræðunni fer enginn eftir
reglunum.“
Gunnar Hersveinn heimspekingur og rithöfundur: Megin spurningin er í hvernig samfélagi vilja Íslendingar búa.
Morgunblaðið/Eggert
Að bæta samfélagið
Bókin Þjóðgildin eftir Gunnar Hersveinn er veganesti inn í
umræðu um það í hvernig samfélagi Íslendingar vilja búa.
Verkefnið framundan er að eiga samræðu um það mál.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Í smásagnasafninu Doris Deyr eru
minni endurtekin. Spurt er: Hvað er
málið með ferðalög og fossa?
„Stuttu eftir að ég byrjaði á Doris
Deyr fór ég á samkomu hjá Baháí-
söfnuði. Þar var vitur öldungur sem
talaði um það hvernig maðurinn öf-
undar vatnið sem fossar fram af
kletti. Eða af því að hafa svona ein-
falda köllun sem það getur ekki annað en hlýtt. Þetta
fannst mér falleg hugsun og ég skildi að klárlega öf-
unda ég fossa. Í bakgrunni sagnanna eru síðan ýmis
náttúrufyrirbrigði: Jarðskjálftar, kóralrif, eyðimörk,
skógur, og fossar. Jörðin getur skolfið hvenær sem er,
kóralrifin hægja stöðugt á vextinum, eyðimörkin mun
taka yfir, skógarnir deyja, jöklarnir fossa … Í forgrunni
eru svo skaðvaldarnir að þvælast í flugvélunum sín-
um, frjálsir, þjáðir og skelfingu lostnir yfir sífelldri
hreyfingu lífsins. Rétt eins og ég sjálf þegar sögurnar
urðu til, en þá bjó ég í Kanada, ferðaðist um Bandarík-
in og Suður-Ameríku og heimsótti svo Ísland eins oft
og ég gat. Bókin er sem sagt sannsöguleg.“
Kristín Eiríksdóttir
Ferðalög og fossar
Lilja Sigurðardóttir sendi frá sér
sína fyrstu skáldsögu á síðasta ári,
reyfarann Spor. Í nýrri bók hennar,
Fyrirgefningu, er sama söguhetja og
í Sporum. Spurt er: Er hér hafin
bókaröð?
„Já, ég held að það sé orðið ljóst.
Mér skildist það fljótt eftir útgáfu
Spora að það væri lenska í glæpa-
sagnabransanum að skrifa framhald. Svo ég gerði
það og nú stefnir í framhald af framhaldinu. Ég var í
mótþróa við þennan sið fyrst en nú er ég afar ánægð
með þetta og þykir vænt um að fólk er orðið hænt að
sögupersónunum og vill vita meira um þær. Það eru
bæði kostir og gallar við þetta form á skáldskap. Ég
hef heyrt frá höfundum sem eru orðir leiðir á persón-
unum sínum og erfiða við að halda þeim lifandi en svo
getur verið ákveðinn léttir að geta leyft persónunum
að þroskast hægt því þær eiga sér framtíð í næstu
sögu. Ég hugsa þetta eina bók í einu og skuldbind mig
ekki í meira í bili en verð að játa að í huganum þyrlast
allnokkur framtíðarævintýri fyrir Magna og hans fólk!“
Lilja Sigurðardóttir
Magni og framtíðin