SunnudagsMogginn - 17.07.2011, Blaðsíða 22

22 17. júlí 2011
Í
nokkrum ritstjórnargreinum Morg-
unblaðsins að undanförnu hefur verið vísað
til hins fræga skips Titanic, sem þótti mesti
glæsikostur hafanna og sagt var um að væri
byggt af slíkri fyrirhyggju að það gæti ekki sokk-
ið. Skipið og örlög þess hafa verið í fyrrnefndum
greinum tengd siglingu evrunnar, sem sumir
hafa ekki aðeins talið ódrepandi heldur eins kon-
ar efnahagslega allra meina bót. En vissulega þarf
að gæta varúðar við slíkar tilvísanir og ekki síst
þær sem tengjast miklum hörmungum, þótt
langt sé liðið frá þeim. Gefið hefur verið í skyn að
í skrifum blaðsins og annarra sem hafa tekið í
svipaðan streng felist óskhyggja um að illa fari
fyrir hinni sameignlegu mynt. Það er ekki svo.
Skipbrot myntarinnar yrði einnig harmleikur,
þótt hann væri annarrar gerðar.
Margir vissu og aðrir máttu vita
Sjónarmiðið er að það hafi ekki verið allt sem
sýndist þegar fjölda mynta þjóðríkja var slegið
inn í eina mynt og eðlilegrar varúðar ekki verið
gætt. Pólitísk sjónarmið urðu efnahagslegu
raunsæi yfirsterkari. Forsendur sameiginlegrar
myntar voru ekki fyrir hendi á stofndegi evr-
unnar. Fjölmargir virtir hagfræðingar, eins og
nóbelsverðlaunahafinn Friedman, bentu á alla
þessa annmarka. Það fékk ekki staðist, að hans
mati, nema um skamma hríð og í efnahagslegu
logni að ætla fjölda sjálfstæðra ríkja að lúta sam-
eiginlegri mynt. Vissulega hefur fullveldi þessara
ríkja verið að skerðast jafnt og þétt eftir því sem
miðstýringarvaldið í Brussel færir sig upp á skaft-
ið. Og evruríkismenn töldu sig raunar geta notað
fyrirsjáanleg vandræði myntarinnar til að þvinga
fram meiri samruna, aukna miðstýringu og
skerðingu fullveldis einstakra ríkja. Að nokkru
hefur það gengið eftir. En jafnvel þótt þar hafi
lengra verið gengið en almenningur í viðkomandi
löndum hefur nokkru sinni samþykkt, dugir það
ekki til. Og svo er hitt sem hamrað hefur verið á,
m.a. í Morgunblaðinu, að sameiginleg mynt og
sameiginlegur seðlabanki hennar í Evrópu myndi
óhjákvæmilega og að sjálfsögðu horfa einvörð-
ungu til stærstu og öflugustu ríkja álfunnar, við-
horfa þeirra en þó einkum hagsmuna við hverja
þá ákvörðun sem tekin væri. Það er ekkert ljótt
við það. Þannig hlýtur það að vera. En það þýðir
um leið að efnahagslegur veruleiki smærri ríkja á
jaðrinum er aldrei tekinn með í reikninginn.
Hann nær einfaldlega ekki máli. Það þarf ekki
300.000 manna ríki til. Smáríki evrunnar, svo
sem Grikkland, Írland og Portúgal eru jafnan
nefnd, hafa heldur betur fengið að kynnast þess-
um veruleika.
Krafa dagsins: aukin miðstýring
Og fróðlegt er og jafnvel óþægilegt að lesa nýj-
ustu skrif helstu hugsuða og áhrifamanna í
Þýskalandi og Frakklandi. Þeir undirstrika að
evrópuþróunin hafi skaðast, tafist og hikstað
vegna kröfu um aukningu lýðræðis innan Evr-
ópusambandsins. Þótt vissulega sé þakkarefni að
lítið hafi verið á það hlustað og enn minna með
það gert, sé slíkt tal barnalegt og fjarstæðukennt í
senn. Því það blasi þvert á móti við að evran og
þar með Evrópusambandið muni ekki komast í
gegnum núverandi vanda nema miðstýring verði
aukin mjög og það sem allra fyrst. Völdin verði
að vera þar sem þeim hafi ætíð verið ætlað að
vera, hjá Þýskalandi og Frakklandi. Evrópusam-
bandið sé stofnað í kringum þessi tvö ríki til þess
að skapa sátt og öryggi þeirra á milli sem sé for-
senda fyrir viðvarandi jafnvægi og að koma megi
í veg fyrir togstreitu þeirra á milli, sem í verstu
tilvikum geti leitt til ófriðar. Smáríkin á jaðrinum
hljóti að sætta sig við að lúta þessari forystu og í
staðinn fái þau friðsamlegra umhverfi fyrir sig og
fái að ráða töluverðu um þau mál sem mestu
skipti fyrir þau heima, t.a.m. að sjá um hér-
aðshátíðir og margvíslegar listrænar uppákomur.
Það er sláandi að í þessum opinskáu umræðum
eru hin þrjú stórríkin ekki nefnd til sögunnar.
Skýringin er sú að Bretland er ekki með evruna
og yfir 90 prósent Breta leggjast gegn aðild að
henni og hin „stórríkin,“ Ítalía og Spánn, eru
augljóslega næstu kandídatar í hlutverk og stöðu
Grikklands, Írlands og Portúgals og njóta því lít-
illar virðingar.
Og fleiri sjá fyrir sér óhappafleyið
En það verður fleiri en Morgunblaðinu hugsað til
lúxusfleytunnar Titanic þegar horft er til evr-
unnar í ólgusjó. Þannig segir í fréttum í gær:
„Fjármálaráðherra Ítalíu, Giulio Tremonti, sagði í
umræðum á ítalska þinginu í gær, um þær að-
haldsaðgerðir í efnahagsmálum sem stjórnvöld
hyggjast grípa til upp á 45 milljarða evra, að efna-
hagskrísan í Grikklandi „færi um heiminn eins og
stökkbreytt vera.“ Frá þessu segir í breska við-
skiptablaðinu Financial Times.
Tremonti gagnrýndi Angelu Merkel, kanslara
Þýskalands, harðlega fyrir pólitíska aðkomu
hennar að því verkefni að bjarga evrusvæðinu.
Líkti hann Þjóðverjum við farþega á fyrsta far-
rými farþegaskipsins Titanic sem sigldi á ísjaka
austur af Nýfundnalandi árið 1912 í jómfrúarferð
sinni og sökk með þeim afleiðingum að fjöldi
manns týndi lífi.
„Í dag stendur Evrópa frammi fyrir fundi við
örlögin. Björgun kemur ekki í gegnum fjármálin
heldur stjórnmálin. En stjórnmálin mega ekki
gera fleiri mistök,“ sagði Tremonti. „Rétt eins og
á Titanic þá geta ekki einu sinni farþegar á fyrsta
farrými bjargað sér.“
Svo mörg voru þau orð. En í Morgunblaðinu
hafði líkingin að nokkru verið um forráðamenn
Íslands sem reyna að plata þjóðina óviljuga um
borð í ESB Titanic, tryggja henni þar síðustu mið-
ana á þriðja farrými og segja um leið að fráleitt sé
að nokkur maður, sem vilji um borð í þann lúxus
allan, láti úrtöluraddir um að það séu ísjakar á
siglingaleiðinni trufla sig.
Samfylkingin, ein flokka, gengur með ESB-
vírusinn. Nýverið hafa tveir aðaltalsmenn þess
flokks talað út og suður um sjávarútvegsmál og
tengsl þess málaflokks við aðildarbröltið. En svo
mikilvægur sem sjávarútvegurinn er og svo fá-
ránlegar sem bollaleggingar þeirra Jóhönnu og
Össurar eru um hann, þá snýst málið í rauninni
ekki um hann. Vissulega yrði hann úr sögunni
sem séríslensk atvinnugrein við aðild að ESB. En
jafnvel það er aukaatriði. Frá því að VG lét nið-
urlægja sig til að kokgleypa sín helstu kosninga-
Reykjavíkurbréf 15.07.11
Af hverju leita örlög Titanic á h