SunnudagsMogginn - 17.07.2011, Blaðsíða 27

17. júlí 2011 27
vélunum sterkum böndum. Átti fólk sína
uppáhaldstegund sem það hélt jafnvel tryggð
við alla tíð?
„Já, það hefur alltaf verið, alveg eins og
með bíla. Menn tengjast vélunum tilfinn-
ingaböndum. Ég verð var við það hér vegna
þess að það eru margir sem eru að leita að
traktornum sínum, sem var heima hjá þeim,
og vilja eignast hann til að gera hann upp eða
bara eiga hann. Þeir hafa samsamað sig þess-
um vélum og persónugert þær að einhverju
marki og eru þess vegna núna, með rúman
tíma og sæmileg peningaráð, að leggja í það
að eignast þess vél.
En hvernig var það með Ferguson og Far-
malinn, var verið að flytja vélarnar inn á
sama tíma?
Þessir rauðu, Farmalarnir, koma þarna
1942 og fram til 1948-49 en 1949 kemur
Ferguson og miklar tæknilegar nýjungar með
honum sem gerðu Farmalinn gamaldags á
einni nóttu þótt margir héldu áfram að nota
hann af því að þeir áttu hann. Ferguson hafði
tæknilega yfirburði sem ekki verður neitað.
Er Farmallinn enn í notkun í einhverri
mynd?
„Það eru til þónokkrir sem eru í notkun
enn þá og margir sem eru í nothæfu
standi. Já, já. Sérstaklega sú tegund sem
heitir Farmall Cub, þeir eru töluvert
margir til og það eru margir sem eru að
leita að þeim núna.
Þessar vélar sem notaðar eru í dag eru
væntanlega eitthvað allt annað en gömlu
traktorarnir?
Þetta eru á annað hundrað hestöfl sem
menn eru með og eru í rauninni meir-
háttar vinnuvélar. Fyrir utan það er
vinnuaðstaða orðin allt, allt önnur. Ör-
yggi manna er meira og það er hugsað um
sæti og bak og útsýni. Það er gert ráð fyrir
því að menn geti unnið í þessu alla daga
og allar nætur ef þeir svo vilja en ekki
bara í björtu um takmarkaðan tíma eins
og áður var.
Það verður að athuga að gömlu trakt-
orarnir eru upprunalega bara bandarísk
akuryrkjutæki í frumgerð sinni en síðan
eru þau að fara upp á íslenskar heiðar,
upp í móa hér og mýri og þeim er beitt á
aðstæður sem eru ákafleg framandi. Þá
getur maður svo sem þakkað guði sínum
fyrir að ekki hafi orðið fleiri slys. Eins og
þú nefndir áðan þá voru bændir uppfinn-
ingasamir og þeir löguðu vélarnar að að-
stæðum sínum.
Ég segi frá því á einum stað í bókinni
þegar að frændi minn og nágranni tók
keðju af reiðhjóli, hengdi hana aftan í
Farmalinn og tengdi við hakkavél móður
sinnar sem síðan lét Farmalinn í gang og
hann hakkaði bara kjötið rólega. Strák-
urinn þurfti ekkert að vera að snúa
hakkavélinni. Þetta er dæmi um hugvit
manna sem fékk útrás þegar þeir fengu
nýja tækni.“
Sögunni haldið til haga
Nú er heilmikið af dráttarvélum til sýnis
á Landbúnaðarsafninu á Hvanneyri.
Hvernig tekst að gera þessum merku
vinnuvélum skil?
„Bækurnar eru náttúrlega hugsaðar
sem hluti af þessu þannig að þetta á að
spila saman. Hér á safninu er þó reynt að
gera sögu þeirra skil með stuttum ævi-
minningum og safnið leggur áherslu á að
finna verkfærin sem fylgdu því traktor
einn og sér er kannski ekkert ógurlega
merkilegur, það eru verkfærin sem gera
hann færan um að vinna ákveðin störf og
það er það sem skiptir máli.
Við erum því kannski fyrst og fremst að
halda sögunni til haga í kringum tækin. Það
eru fjölmargir sem gera tækjunum skil og
safna þeim og við erum ekkert í kappi við
þá. Við viljum hinsvegar varðveita söguna
og það var mín hugmynd með þessum
bókum að þar gæti maður komið henni
fyrir á einum stað sem bæði vekti áhuga og
gæti kannski frætt einhverja en sem fyrst
og fremst drægi fram mikilvægi þess sem
þarna er um að ræða.
Núna eru bækurnar orðnar tvær, finnst
þér þú vera búinn að gera sögunni skil?
„Það er svo sem aldrei búið að gera þeim
kafla full skil en liggi á bak við það spurn-
ingin hvort ég bæti við einni enn þá held ég
að það sé nær útilokað. Það yrði svo mikil
endurtekning á ýmsu öðru með allri virð-
ingu fyrir þeim tegundum sem þar eru. Það
yrði svo mikil stögun að maður er ekki að
misnota góðsemi lesenda með þeim hætti,“
segir Bjarni á Hvanneyri.
Bjarni Guðmundsson höfundur bókarinnar og aðalkennari í bútækni við Landbúnaðarháskólann.
Nemendur á fyrsta traktoranámskeiðinu sem haldið var hérlendis, vorið 1930. Þeir lærðu á IHC 10-20, sem þá voru nýkomnir til landsins.