SunnudagsMogginn - 16.10.2011, Blaðsíða 43

16. október 2011 43
Átta handrit sem varðveitt eru í Árna-
stofnun eru felld inn í verk Gabríelu
Friðriksdóttur í Schirn Kunsthalle í
Frankfurt. Þetta eru sex handrit á skinn
og tvö á pappír.
 AM 152 fol. Skinnbók bundin í tré-
spjöld, 30 x 24 sm að stærð. Handritið
er 200 blöð og talið skrifað á árunum
1500–25, en aftasta blaðið er úr messu-
bók frá um 1200. Í henni eru m.a.
Grettis saga, Hálfdanar saga Brönu-
fóstra, Flóvents saga, Sigurðar saga
þögla, Þórðar saga hreðu, Göngu-Hrólfs
saga, Mágus saga jarls og Gautreks saga.
 AM 193 4to. Pappírshandrit frá um
1700 bundið í ljósa skinnkápu. 146 blöð,
21,3 x 17 sm. Í því er safn presta-
stefnudóma, biskupatilskipana og laga-
setninga veraldlegra landstjórn-
armanna.
 AM 343 4to. Skinnbók bundin í tré-
spjöld, um 13 x 23 sm að stærð. 110
blöð. Talin skrifuð upp úr miðri 15. öld.
Efnið er fornaldar- og riddarasögur.
 AM 382 4to. Skinnbók. Í handritinu
eru nú 36 blöð (um 16 x 22 sm en sum
skert) auk leifa 22 blaða. Skrifað um
miðja 14. öld. Í bókinni eru lofkvæði á
latínu til Þorláks helga og Þorláks saga.
 AM 84 8vo. Skinnbók bundin í ósútað
skinn, um 10 x 14 sm. 55 blöð. Skrifuð
um miðja 16. öld. Í henni er Páls saga
postula hin meiri.
 AM 466 12mo. Skinnbók bundin í
skinnkápu, um 9 x 12 sm. 31 blað. Skrif-
uð á 17. öld. Rímtal með útskýringu.
 GKS 3269a 4to. Skinnbók, um 17 x 21
sm að stærð. 103 blöð. Víða lýst. Skrifuð
á 14. öld með viðbótum frá 17. öld. Í
henni eru lög: Jónsbók, réttarbætur og
Kristniréttur Árna biskups.
 SÁM 66 Melsteðs-Edda. Papp-
írshandrit skrifað og myndskreytt af
Jakobi Sigurðssyni á árunum 1765 og
1766. 235 blöð, 14,5 x 18,4 sm að stærð.
Eddukvæði, Snorra-Edda, stafróf, rúnir,
tímatalsfræði og reikningslist auk Völu-
spárútleggingar Björns á Skarðsá.
Grettis saga, lagabálkar, rímur og Eddukvæði
Gestur skoðar eitt handritanna á sýningunni í Schirn Kunsthalle. Handritin átta frá Árna-
stofnun eru felld í jafn mörg hylki sem Gabríela hefur skapað fyrir þau.
umbúnaði. Ég gat ekki blandað þeim inn í
alla sýninguna því handritin þurfa sér-
staka lýsingu, á þeim má hvorki vera
dagsljós eða heitt ljós, og því var takmark-
að hvað þau gátu verið stór hluti af sýn-
ingunni sjálfri – en ég er ánægð með út-
komuna. Þegar horft er niður í hylkin er
eins og þau svífi í tímaleysi. Ég vildi ekki
hafa þau öll opin, því fólk nær ekkert að
fletta handritunum eða lesa í þeim; ég
reyni að sýna þau á myndrænan máta,
sem sálnahylki sem hægt er að skoða rétt
eins og múmíurnar í British Museum.
Bókina með Grettissögu hafði ég lokaða
en það er tréspjald framan á henni og ein-
hvern tíman hefur það verið notað sem
einhverskonar skurðarbretti. Þorlákssögu
hef ég opna þar sem búið er að skera úr
síðum og meira að segja virðist vera þar
tannafar, hún hefur verið nöguð. Gildin
breytast eftir því hver hagur fólks er.
Það var ótrúlega gaman að vinna með
Árnastofnun.“
Mikil helgi er yfir þessum handritum.
„Vissulega eru þetta helgir gripir, þetta
er það sem við eigum um okkur Íslend-
inga, þetta er okkar menningararfleifð.
Skráning á þessum glataða tíma, sögur
sem geymdust í minni áður en þær voru
skráðar.
Ég vildi velja handrit út frá skúlptúrísku
sjónarmiði en þegar til kom varð þetta
eins og þverskurður handritanna í stofn-
uninni. Þarna eru hetjusögur, Jónsbók
með lögunum, goðafræðin í Snorra-Eddu,
hinn heilagi Þorlákur; bækurnar koma inn
á alla þætti sem voru skráðir.“
Gabríela segir merkilegt að vera úti í
Frankfurt um þessar mundir, allsstaðar sé
fjallað um Ísland og íslenska listsköpun.
„Þjóðverjar fjalla alltaf mikið um Ísland
og eru hrifnir af hugmyndinni um Íslandi.
Viðtölin sem ég var í fjölluðu jafnt um
mína myndlist og handritin og Ísland.
Þannig er það alltaf þarna, hvort sem það
er Björk, Sigur Rós eða Erró, alltaf er talað
um Ísland.“
Ýmislegt sem tengist sýningunni
Samhliða sýningunni kemur út viðamikil
bók um list Gabríelu og verkefnið, með
sama heiti, rúmlega 300 blaðsíður. Matt-
hías Wagner K ritar megintextann en í
bókinni eru ýmsir aðrir textar, samhliða
því að skoðaðir eru ýmsir fletir á verkum
Gabríelu.
„Komið er inn á ýmislegt sem tengist
sýningunni. Ég vil hafa sjálfstæðar greinar
í bókum sem þessari og hér eru að mestu
leyti textar fræðimanna um áhugaverða
hluti: meðal annars um drauma, tarot-
spil, um listrænar myndir, um handritin
og um Íslendingasögurnar, svo eitthvað sé
nefnt. Bókin fjallar ekki bara um lista-
manninn heldur ýmislegt sem tengist
verkefninu. Ég er mjög ánægð með bók-
ina.“
Rætt er um að Crepusculum verði sett
upp víðar en í Frankfurt, þótt Gabríela
segi að sýningin yrði alltaf öðruvísi en þar,
enda fara handritin ekki á frekara flakk
um heiminn.
’
Þetta er allt mjög
myndrænt og um-
breytingar eiga
sér stað innan sagn-
anna, en það er nokkuð
sem ég er alltaf að fjalla
um í mínum verkum.“
„Ég hef áhuga á því hvernig andinn breytir öllu efni, og öfugt,“ segir Gabríela. Hún er hér við hluta innsetningarinnar í Frankfurt.