Fréttablaðið - 26.10.2011, Qupperneq 13

MIÐVIKUDAGUR 26. október 2011 13
Ármúla 30 | 108 Reyk jav í k | S ími 560 1600 | w w w.borgun . i s
Það er alltaf nóg að gera!
Borgun gerir það eins
auðvelt og hægt er.
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S

•

jl
.i
s

•

S
ÍA
Ísland hefur tekið virkan þátt í evrópskri vinnuverndarviku
sem Evrópusambandið hefur stað-
ið fyrir árlega frá árinu 2000. Við-
fangsefni vinnuverndarvikunnar
í ár snýst um viðhald og viðgerðir
véla og tækja og öryggi þeirra sem
sinna viðhaldsvinnu, oft við erfiðar
aðstæður og undir miklu álagi.
Samkvæmt upplýsingum Vinnu-
verndarstofnunar Evrópu er talið
að 15–20% allra vinnuslysa tengist
viðhaldsvinnu og um 10–15% allra
banaslysa. Hér er því mikið í húfi
og mikill ávinningur fólginn í öfl-
ugu forvarnarstarfi.
Vinnueftirlit ríkisins er mið-
stöð vinnuverndarstarfs í landinu
og sinnir fjölbreyttum verkefnum
á því sviði. Stofnunin ber ábyrgð
á framkvæmd laga um aðbúnað,
hollustuhætti og öryggi á vinnu-
stöðum og gegnir því ríku eftir-
litshlutverki samhliða því að sinna
fræðslu um vinnuvernd og vinna að
rannsóknum á þessu sviði.
Eftirlitshlutverk Vinnueftirlits-
ins er mikilvægt og stofnunin hefur
ýmis úrræði sem hún getur grip-
ið til ef öryggi á vinnustöðum er
áfátt. Fræðsluhlutverk stofnunar-
innar vegur þó ef til vill þyngst, því
árangur á sviði vinnuverndar velt-
ur á því að stjórnendur og starfs-
fólk vinnustaða sé vel upplýst og
meðvitað um þær hættur sem eru
fyrir hendi í vinnuumhverfinu,
hvernig megi forðast þær og hvaða
aðgerðir og úrræði stuðla að öryggi
á vinnustað. Enn eitt mikilvægt
hlutverk Vinnueftirlitsins felst í
því að fylgja eftir skráningu upp-
lýsinga um vinnuslys sem atvinnu-
rekendum er skylt að tilkynna til
stofnunarinnar samkvæmt lögum.
Vinnuvernd spannar vítt svið og
er í eðli sínu flókin. Þetta segir sig
sjálft þegar maður leiðir hugann að
fjölbreytni atvinnulífsins þar sem
fólk starfar við flókin tæki og vél-
búnað, notar margvísleg verkfæri,
stýrir þungavinnuvélum, vinnur í
mikilli hæð, meðhöndlar hættuleg
efni og svo mætti lengi telja. Mik-
ill fjöldi reglna og reglugerða heyra
undir vinnuverndarlöggjöfina sem
brýnt er að farið sé eftir undir
öllum kringumstæðum.
Skyndilegar bilanir véla og tækja
geta skapað hættuástand á vinnu-
stað. Oft er mikið í húfi þegar bilun
veldur því að stöðva þarf fram-
leiðslu eða gera hlé á framkvæmd-
um. Þessar aðstæður geta skapað
mikinn þrýsting á þá sem sinna
viðhaldi og viðgerðum, að finna
orsökina sem fyrst og koma hlut-
unum í lag. Miklu skiptir að álag af
þessum völdum leiði ekki til þess að
nauðsynlegum öryggisráðstöfunum
sé ýtt til hliðar, því þá er voðinn vís.
Kerfisbundið eftirlit og viðhald er
ein mikilvægasta leiðin til að fyrir-
byggja óvæntar bilanir og óvissu-
ástand sem af því getur hlotist.
Áhersla evrópsku vinnuverndar-
vikunnar er á þessa þætti og hefur
Vinnueftirlitið sett upp metnað-
arfulla dagskrá í tilefni hennar.
Áhersla er lögð á heimsóknir í
fyrirtæki þar sem þessi mál eru
kynnt stjórnendum og fulltrú-
um starfsmanna auk ýmissa ann-
arra leiða til að koma á framfæri
fræðslu og upplýsingum um örugga
viðhaldsvinnu. Vinnueftirlitið
vekur einnig athygli á því sem vel
er gert með því að veita viðurkenn-
ingu þeim fyrirtækjum sem skarað
hafa fram úr á þessu sviði.
Frá því að lög um aðbúnað, holl-
ustuhætti og öryggi á vinnustöðum
voru sett hér á landi og tóku gildi
árið 1981 hefur verið lyft grettis-
taki á sviði vinnuverndar. Vinnu-
vernd er forvarnarstarf sem fæstir
leiða hugann að dags daglega þegar
lífið gengur sinn vanagang. Þau
slys sem tekst að fyrirbyggja með
öflugu vinnuverndarstarfi vekja
skiljanlega enga athygli og kom-
ast ekki í fréttir. Það er hins vegar
mikilvægt að atvinnurekendur
eigi reglulegt og gott samstarf við
Vinnueftirlitið, sæki þangað ráð-
gjöf og leiðbeiningar eftir þörfum,
hlíti fyrirmælum stofnunarinnar
og sýni jafnframt frumkvæði í því
að auka öryggi á vinnustað. Í þess-
um málum gildir að engar fréttir
eru góðar fréttir.
Vinnuvernd og
ábyrgð atvinnurekenda
Velferðarkerfið er hornsteinn samfélagsins sem hefur gert
öllum kleift, óháð efnahag og
aðstæðum, að njóta sama réttar
til þjónustu. Verulega er vegið að
velferðarkerfinu í því fjárlaga-
frumvarpi sem ríkisstjórn Íslands
hefur nú lagt fyrir Alþingi og
lýsir BSRB þungum áhyggjum
yfir því.
BSRB óttast að Fæðingarorlofs-
sjóður og það fæðingarorlofs-
kerfi sem byggt hefur verið upp
á Íslandi sé í hættu. Bent er á að
sífellt færri foreldrar hafa nýtt
rétt sinn til fæðingarorlofs síðustu
ár þar sem greiðslur úr sjóðnum
hafa verið skertar til muna.
Greiðsluþak sjóðsins er nú orðið
svo lágt að fleiri og fleiri foreldr-
ar, sér í lagi feður, telja sig ekki
hafa efni á að taka fæðingarorlof.
Aðrir forðast að taka fæðingar-
orlof af ótta við viðbrögð vinnu-
veitanda sinna og slíkt ástand er
óásættanlegt.
Forsætisráðherra lýsti nýverið
vilja sínum til að lengja fæðing-
arorlofið og hækka greiðsluþak
á greiðslum úr fæðingarorlofs-
sjóði en sagði það ekki raunhæft
fyrr en að nokkrum árum liðnum.
Slíkar breytingar yrðu vissulega
framfaraskref en óhjákvæmi-
legt er að benda á það óréttlæti
sem börn, er fæðast þangað til
breytingarnar komast á, verða
fyrir. Á meðan foreldrar eru að
neita sér um fæðingarorlof vegna
fjárhagsástæðna eða af ótta við
að missa vinnuna í kjölfarið er
kerfið ekki að virka. Stjórnvöld
verða að tryggja að kerfið virki
eins og því er ætlað og tryggja
þannig rétt barna til samvista við
báða foreldra líkt og markmiðið
var með setningu fæðingar- og
foreldraorlofslaga.
Síðustu ár hefur öflugt séreign-
arlífeyriskerfi verið byggt upp á
Íslandi. Nú er höggvið að rótum
þess með tillögum að skattlagn-
ingu á inngreiðslum yfir 2% í sér-
eignarlífeyrissjóði. Fyrirhugaðar
aðgerðir ríkisstjórnarinnar opna á
þann möguleika að tvískatta hluta
af séreignarlífeyrissparnaði fólks
og telur BSRB fullvíst að slíkar
aðgerðir séu upphafið að endalok-
um séreignarlífeyriskerfisins.
Bandalagið leggst alfarið gegn
breytingum á séreignarlífeyris-
kerfinu og óttast jafnframt að
þessar aðgerðir gætu verið fyrsta
skrefið í átt að almennri skatt-
lagningu inngreiðslna í lífeyris-
sjóði sem myndu á endanum rýra
kjör lífeyrisþega til mikilla muna.
BSRB vonast til að stjórnvöld leið-
rétti þau mistök sem greinilega
áttu sér stað við gerð fjárlaga-
frumvarpsins áður en það verður
endanlega afgreitt sem lög frá
Alþingi.
Kerfið er ekki að virka
Atvinnumál
Guðbjartur
Hannesson
velferðarráðherra
Eftirlitshlutverk
Vinnueftirlitsins
er mikilvægt og stofn-
unin hefur ýmis úrræði
sem hún getur gripið til
ef öryggi á vinnustöðum
er áfátt.
Samfélagsmál
Elín Björg
Jónsdóttir
formaður BSRB
Á meðan foreldr-
ar eru að neita sér
um fæðingarorlof vegna
fjárhagsástæðna eða af
ótta við að missa vinnuna
í kjölfarið er kerfið ekki
að virka.