Fréttablaðið - 26.10.2011, Síða 30

MARKAÐURINN26. OKTÓBER 2011 MIÐVIKUDAGUR6 26. OKTÓBER 2011 MIÐVIKUDAGUR
Fréttaskýring
Magnús Þorlákur Lúðvíksson
Stóru viðskiptabankarnir þrír, Arion
banki, Íslandsbanki og Landsbankinn,
birtu hálfsársuppgjör sín í síðasta mán-
uði. Rétt eins og síðustu misseri skil-
uðu bankarnir talsverðum hagnaði á
fyrri hluta ársins. Þó nokkur hluti hagn-
aðar bankakerfisins skýrist hins vegar
áfram af óreglulegum tekjum en arðsemi
af grunnrekstri hefur batnað hjá Lands-
bankanum og Arion banka.
Landsbankinn skilaði tæplega 24,5
milljarða króna hagnaði á fyrri helm-
ingi ársins. Arion banki hagnaðist um
rúma 10 milljarða og Íslandsbanki um
rúma 8 milljarða. Þessar hagnaðartölur
jafngilda arðsemi eigin fjár upp á 26,4
prósent, 22,6 prósent og 13,3 prósent sem
er í öllum tilfellum yfir arðsemiskröfu
Bankasýslu ríkisins að gefnu eiginfjár-
hlutfalli bankanna.
Þegar meta skal rekstrarhorfur bank-
anna til framtíðar er hins vegar skyn-
samlegra að líta á arðsemi grunnrekstr-
ar bankanna, það er leiðrétta fyrir óreglu-
legan hagnað. Engin ein rétt skilgreining
er til á grunnrekstri banka en Bankasýsl-
an hefur notað tvo ólíka mælikvarða til
að meta arðsemi grunnrekstrar. Annars
vegar kjarnarekstur þar sem leiðrétt er
fyrir áhrifum af endurmati eigna, gjald-
eyrissveiflum og áhrifum af rekstri
dótturfélaga í óskyldum rekstri. Og hins
vegar reglulegan rekstur þar sem einn-
ig er leiðrétt fyrir hagnaði eða tapi af
fjárfestingum og öðrum tekjum. Má líta
á kjarnarekstur sem efri mörk á grunn-
rekstri banka og reglulegan rekstur sem
neðri mörk.
Báðir mælikvarðarnir leiða í ljós að
grunnrekstur bankanna hefur heldur
verið að styrkjast. Á síðasta ári batnaði
reksturinn verulega hjá Arion banka og
Landsbankanum en stóð í stað Íslands-
banka. Á þessu ári hefur grunnrekstur
Íslandsbanka og Landsbankans styrkst
en grunnrekstur Arion banka heldur
versnað. Á fyrri hluta þessa árs var arð-
semi grunnrekstrar á bilinu 8,2 til 17,6
prósent hjá Landsbankanum, á bilinu
12,6 til 12,7 prósent hjá Íslandsbanka
og á bilinu 8,9 til 11,6 prósent hjá Arion
banka. Þessi arðsemishlutföll eru í takti
við arðsemiskröfu Bankasýslunnar sem
bendir til þess að rekstur bankanna sé að
komast í ágætt horf.
Bætt arðsemi skýrist að hluta til af
því að vaxtamunur hefur farið hækk-
andi. Samkvæmt Fjármálaeftirlitinu var
vaxtamunur 3,4 prósent á fyrri hluta árs
2011 samanborið við 2,4 prósent árið 2009
og 3,05 prósent 2010. Vaxtamunur er tals-
vert hærri hér á landi en í nágrannalönd-
um Íslands og vaxtatekjur stærra hlutfall
af reglulegum tekjum. Þjónustutekjur eru
aftur á móti litlar hjá viðskiptabönkun-
um sem skýrist meðal annars af því hve
lítil velta hefur verið á hlutabréfamarkaði
eftir hrun.
Kostnaður við rekstur bankanna er
enn nokkuð hár. Á fyrri hluta ársins var
kostnaðarhlutfall Arion banka 52 pró-
sent, kostnaðarhlutfall Íslandsbanka
49 prósent og kostnaðarhlutfall Lands-
bankans 36 prósent. Kostnaðarhlutföll-
in eru reyndar tímabundið hærri en
búast má við að þau verði til framtíðar
þar sem vinna við endurskipulagningu
lána hefur verið mannaflsfrek og bönk-
unum dýr. Þegar þeirri vinnu lýkur er því
von á að kostnaðarhlutföll lækki. Aftur
á móti gerir smæð íslenska markaðarins
það að verkum að bankar hér eiga erf-
itt með að ná fram stærðarhagkvæmni.
Því verða kostnaðarhlutföll innlendra
banka sennilega áfram í hærri kantinum
í fyrirsjáanlegri framtíð.
Eiginfjárstaða bankakerfisins er mjög
sterk. Þá er lausafjárstaða bankanna einn-
ig tiltölulega góð þótt afnám gjaldeyris-
hafta gæti haft nokkur áhrif á lausafjár-
stöðuna. Eiginfjárhlutfall Íslandsbanka á
fyrri hluta ársins var 28 prósent sem er
langt umfram kröfu Fjármálaeftirlitsins
um 16 prósenta eigið fé. Hlutfall Lands-
bankans var 22 prósent á tímabilinu og
hlutfall Arion banka 21 prósent. Svo há
hlutföll þýða að bankarnir hafa talsvert
svigrúm til að standa af sér áföll sem
kunna að ríða yfir.
Helsta áhyggjuefnið í rekstri bankanna
er væntanlega staða lánabóka þeirra. Um
15 prósent allra útlána eru í vanskilum en
algengt er að þetta hlutfall sé á bilinu eitt
til tvö prósent hjá bönkum með gott út-
lánasafn. Með rýmri skilgreiningu Fjár-
málaeftirlitsins á vanskilum eru allt að
30 prósent lána annaðhvort í vanskilum
eða í tapsáhættu. Hlutfallið hefur farið
lækkandi síðustu mánuði en þó er ljóst
að talsverð vinna bíður bankanna enn við
endurskipulagningu á lánasöfnum þeirra.
Rekstrarhorfur bankanna að batna
Arðsemi grunnrekstrar hjá viðskiptabönkunum þremur er komin æði nálægt arðsemiskröfu Bankasýslunnar. Þá er bæði eiginfjárstaða og
lausafjárstaða bankanna sterk. Kostnaðarhlutföll þeirra eru hins vegar enn ansi há og staða útlánasafna þeirra mikilli óvissu háð.
REKSTUR BANKANNA
Íslandsbanki | Kirkjusandi | 155 Reykjavík | Sími 440 4900 | vib@vib.is | www.vib.is

Ísland – í endurreisn
eða stefnukreppu?
Bein útsending á www.vib.is frá fundi
með Martin Wolf, yfirhagfræðingi á
Financial Times í kvöld
Á fundinum mun Martin Wolf ásamt þremur Íslendingum
ræða efnahagslega stöðu Íslands, hvort landið sé í endur-
reisn eða stefnukreppu.
Vilhjálmur Egilsson
framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins
Katrín Ólafsdóttir
lektor í Háskólanum í Reykjavík
Heiðar Már Guðjónsson
fjárfestir
Þarf stefnubreytingu frá stjórnvöldum til að hraða endurreisn?
Hvar liggja tækifæri Íslands á heimsvísu?
Bein útsending í kvöld kl. 20.00–21.40
á www.vib.is.
Markmið funda VÍB er að stuðla að upplýstri og faglegri umræðu um
mikilvæg mál á sviði eignastýringar, viðskipta og efnahagsmála.
www.vib.is

2010
Fyrri hluti árs 2011
30
25
20
15
10
5
%
30
25
20
15
10
5
%
Arðsemi
Kjarnaarðsemi
Arðsemi reglulegs rekstrar