Morgunblaðið - 07.07.2010, Blaðsíða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 2010
Gulræturnar eru tilbúnar á bænum Grafarbakka
í Hrunamannahreppi. Jónas Rafn Ölvisson, Ing-
unn Lilja Arnórsdóttir og Anton Gunnlaugur
Óskarsson voru á kafi í gulrótum í gær þegar
þau aðstoðuðu ömmu sína, Lilju Ölvisdóttur, við
að taka upp. Á Grafarbakka ræktar Lilja gulræt-
ur á tæpum hektara lands og uppskeran í ár er
allgóð þótt rigning mætti vera meiri. Gulræt-
urnar fara í búðir í næstu viku.
Morgunblaðið/Sigurður Sigmundsson
Á kafi í gulrótum á Grafarbakka
FRÉTTASKÝRING
Skúli Á. Sigurðsson
skulias@mbl.is
Þeir sem skulda lán sem voru gengis-
tryggð þar til Hæstiréttur dæmdi
lánaskilmála um slíkt óskuldbind-
andi, þurfa ekki að greiða þær af-
borgarnir sem eru endurreiknaðar
samkvæmt tilmælum Seðlabanka Ís-
lands og Fjármálaeftirlitsins. Skylda
þeirra til að endurgreiða lánsfé
stendur þó óhögguð en óvissa er um
hvað hún felur í sér. Þetta er álit sér-
fróðs lögmanns á sviði kröfuréttar
sem Morgunblaðið ræddi við.
Hann segist þó ekki hvetja skuld-
ara til að greiða ekki af lánum sínum,
það geti orðið fólki til tjóns síðar
meir. Skynsamlegra sé að greiða
annaðhvort samkvæmt tilmælunum
eða samkvæmt upprunalegum samn-
ingsskilmálum fyrir utan verðtrygg-
ingu og gera fyrirvara um óvissu um
inntak greiðsluskyldunnar og endur-
kröfu ofgreidds fjár. Er skuldurum
því, upp að vissu marki, í sjálfsvald
sett hve mikið þeir greiða á meðan
réttaróvissan varir.
Telur hann óvissuna svo mikla að
hæpið sé að slík greiðsla yrði talin
ófullnægjandi og eftir atvikum leiða
til að heimilað yrði að beita vanefnda-
úrræðum á borð við riftun eða gjald-
fellingu. Þá sé ólíklegt að sýslumenn
myndu fallast á hvers kyns aðfarar-
gerðir á grundvelli krafna sem
byggja á endurútreiknuðum kröfum
samkvæmt tilmælunum.
Undir þetta tekur sérfræðingur á
sviði stjórnskipunarréttar. Þar sem
tilmælin séu ekki bindandi og Seðla-
bankinn og Fjármálaeftirlitið hafi
ekki valdheimildir til að kveða með
bindandi hætti á um endurútreikn-
inga og skilmálabreytingar samning-
anna, geti slíkar kröfur
varla orðið
grundvöllur að-
farargerða.
Til að kveða á
um einhverja
breytingu eða
leiðréttingu á
lánaskilmálum
segir hann að til
þurfi að koma dóm-
ur sem tekur á því
efni sérstaklega. Laga-
setningu segir hann þó ekki útilokaða
en slíkt myndi að öllum líkindum að-
eins virka fram í tímann og ekki leysa
úr álitamálum um greiddar afborg-
anir en ein af meginreglum
réttarríkisins er að lög skuli ekki
vera afturvirk.
Ekki í berhögg við dóminn
Tilmælin segir hann þó ekki ganga
gegn dómi Hæstaréttar eins og hald-
ið hefur verið fram; í honum sé af
réttarfarsástæðum ekki tekin afstaða
til þess hvort vaxtaákvæði skuli
standa óhreyfð. Í ljósi þessa og sér-
stakrar áréttingar í dómi Hæstirétt-
ar um að engin varakrafa um lækkun
hafi verið gerð og að þess vegna skuli
sýkna skuldara verði ekki talið að
Hæstiréttur hafi skorið úr um hvort
samningsvextir skuli standa eða ekki.
Rökréttast segir hann þó að telja
að réttaráhrif dómsins séu að samn-
ingsvextir og aðrir skilmálar standi
óhreyfðir þrátt fyrir brottfall gengis-
tryggingar. Er þetta í samræmi við
álit mikils meginþorra lögspekinga
sem Morgunblaðið hefur leitað til um
það álitaefni frá því að dómurinn féll í
júní.
Skuldarar ráða ferðinni
 Skuldarar þurfa ekki að sætta sig við kröfur samkvæmt tilmælum SÍ og FME
 Greiðsluskylda stendur en inntakið óljóst  Ráðlegast að greiða með fyrirvara
„Þetta er
svakaleg vinna,
fólk er búið að
vera við heilu
sólarhringana
svo dögum og
vikum skiptir
til að koma
þessu út,“ segir
Kristján Krist-
jánsson, upp-
lýsingafulltrúi Landsbankans, um að
hægt gangi að koma upplýsingum
um gengistryggð lán til Fjármála-
eftirlitsins.
Hann segir að umfang upplýsing-
anna sé mikið og ekki sé óeðlilegt að
tíma taki að vinna úr þeim. Þá hafi
fyrirtækjunum ekki verið ætlaður
mikill tími til verksins.
Hjá Lýsingu var svipuð svör að fá
en samkvæmt upplýsingum frá Av-
ant hefur fyrirtækið sinnt öllum
fyrirspurnum með fullnægjandi
hætti.
Haft var eftir Gunnari Andersen,
forstjóra Fjármálaeftirlitsins, í
Morgunblaðinu í gær að gengið
hefði hægar en starfsmenn stofnun-
arinnar hefðu viljað að fá þessar
upplýsingar út úr kerfum bankanna.
Fjórir og hálfur mánuður
Gunnar vill taka fram að hvað þá
stofnun sem hann stýrir varðar, hafi
gagnaöflun um umfang og eðli
gengislánanna hafist fyrir fjórum og
hálfum mánuði, en ekki hálfu ári,
eins og lagt var út af í frétt Morgun-
blaðsins.
Þá ítrekar hann að beiðni um upp-
lýsingar sem FME lagði fyrir fjár-
málafyrirtækin í febrúar hafi verið
svarað í maí og þá lögð fram önnur
fyrirspurn um svipuð málefni. Ekki
hafi því tekið hálft ár fyrir bankana
að svara einni fyrirspurn, heldur
fjóra og hálfan að svara tveimur
fyrirspurnum, hverri á eftir annarri.
Eins og kom fram í frétt Morgun-
blaðsins í gær fengust þær upplýs-
ingar frá Seðlabanka Íslands að þar
hefði upplýsingasöfnun vegna máls-
ins hafist í upphafi árs.
skulias@mbl.is onundur@mbl.is
Vinna að
taka saman
gengislánin
Bankarnir fengu
tvær fyrispurnir
Kvartað hefur
verið til umboðs-
manns Alþingis
yfir tilmælum
Seðlabankans og
Fjármálaeftirlits-
ins um endur-
útreikning á
gengistryggðum
lánum. Morgun-
blaðið hefur und-
ir höndum afrit af
kvörtuninni en þar er því haldið
fram að stofnanirnar hafi farið út
fyrir valdsvið sitt og hafi ekki heim-
ild að lögum til að gefa út tilmæli af
þessum toga til lánastofnana.
Í kvörtuninni segir ennfremur að
það falli ekki innan verksviðs
stofnananna að kveða á um samn-
ingskjör á lánasamningum eða taka
efnislega afstöðu til slíkra samninga.
Þá er Fjármálaeftirlitinu borið á
brýn að hafa brugðist skyldum sín-
um áður en tilmælin voru gefin út.
Í niðurlagi erindisins segir:
„Kvartandi er lántaki með gengis-
tryggt lán og hefur því hagsmuni af
því að stjórnvöld leggi ekki línur til
handa fjármálafyrirtækjum sem
byggja á illa ígrunduðum tilmælum
er skortir lagastoð.“
Tryggvi Gunnarsson er tekinn við
á ný sem umboðsmaður Alþingis eft-
ir leyfi. Róbert Ragnar Spanó hafði
gegnt stöðunni í fjarveru hans.
Hann tók við starfi forseta laga-
deildar HÍ 1. júlí. skulias@mbl.is
Tilmælin til
umboðsmanns
Tryggvi
Gunnarsson
Ásta S. Helgadóttir, for-
stöðumaður Ráðgjafarstofu um
fjármál heimilanna, segir að
Ráðgjafarstofan taki ekki af-
stöðu til þess hvernig skuldarar
skuli haga greiðslum sínum.
Áherslan sé fyrst og fremst á að
upplýsa skjólstæðinga um
hvaða leiðir séu færar svo þeir
geti tekið upplýstar ákvarðanir.
Hagsmunasamtök heim-
ilanna hafa gefið út sín eig-
in tilmæli. Þar er skuld-
urum m.a. ráðlagt að
borga í samræmi við upp-
runalega greiðsluáætl-
un og ekki greiða hærri
vexti en samkvæmt
upphaflegum samn-
ingi.
Upplýstar
ákvarðanir
TILMÆLI ÚR ÝMSUM ÁTTUM
Varaformaður Sjálfstæðisflokksins er
ekki sammála tilmælum FME og
Seðlabankans um vaxtakjör á gengis-
tryggðum lánum. „Ég lít svo á að
samningsvextir eigi að gilda. Þeir
dómar sem liggja fyrir felldu aðeins
úr gildi þau atriði sem snúa að gengis-
tryggingu. Á meðan ekki er komin
niðurstaða í önnur atriði þá standa
þessir lánasamningar. Það er niður-
staða Hæstaréttar,“ segir Ólöf Nor-
dal um þau tilmæli Fjármálaeftirlits
og Seðlabanka að miða skuli við vexti
Seðlabankans á gengistryggðum lán-
um en ekki samningsvexti.
„Mér finnst þessi tilmæli byggjast
á hæpnum lagagrundvelli,“ segir Ólöf
og bendir á að gengistryggð lán hafi
viðgengist í níu ár án athugasemda
frá Fjármálaeftirlitinu og Seðlabanka
Íslands. Miklu skipti nú að trúverðug-
leiki þeirra sé sem mestur.
Áhyggjuefni hversu ríkis-
stjórnin var óviðbúin
Hún telur brýnt að fá botn í málin
og segir það valda töluverðum
áhyggjum hversu ríkisstjórnin hafi
verið óviðbúin niðurstöðu Hæstarétt-
ar. Þá bendir hún á að ekki hafi verið
farið fram á álit ríkislögmanns.
„Númer eitt tvö og þrjú þá snýr
þetta að stórum hagsmunum heimila í
landinu. Ég hefði frekar haldið að
menn ættu að knýja á um að réttar-
óvissu yrði eytt,“ segir Ólöf og bendir
á að frumvarp um að mál um gengis-
tryggð lán fengju flýtimeðferð fyrir
dómstólum hafi ekki komist á dag-
skrá þingsins fyrir sumarfrí.
Skuldarar borgi ekki krónu
meira en segir í greiðsluáætlun
Þór Saari, þingmaður Hreyfingar-
innar, sagðist á vefsíðu sinni í gær
vilja senda öllum skuldurum þau til-
mæli að þeir greiði ekki krónu meir af
lánum sínum en upphafleg greiðslu-
áætlun segir til um. Þeir skuli varast
að ofgreiða af lánum og hætta alveg
að greiða telji þeir sig hafa þegar
greitt um of. eyrun@mbl.is
Samningsvextir skuli gilda
 Ólöf Nordal segir tilmæli FME og SÍ byggjast á „hæpnum lagagrundvelli“
 Þingmaður Hreyfingarinnar ráðleggur fólki að ofgreiða ekki af lánum
Ólöf Nordal Þór Saari