Morgunblaðið - 07.07.2010, Blaðsíða 22

22 Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 2010
Kjartan Ottósson sá
ég á fyrsta námsári
mínu í Menntaskólan-
um við Hamrahlíð – en
þá úr nokkurri fjarlægð. Hann hafði
vakið þjóðarathygli fyrir ótrúlega
frammistöðu á landsprófinu al-
ræmda sem þá var við lýði og það lá
við að manni stæði stuggur af þess-
um „ofvita“ jafnframt því sem maður
bar virðingu fyrir honum. Aldrei
hittumst við Kjartan beinlínis fyrr
en hann hafði upp á mér í Kölnar-
borg þegar hann kom þangað til
náms haustið 1981 og vorum við þar
samtíða um veturinn. Komst ég þá
vel að raun um hve svokölluð
„ímynd“ manna er langt frá heild-
armynd einstaklingsins. Kjartan var
vissulega gáfumaður og námshestur
svo að af bar, en hann var fyrst og
fremst drengur góður; kappsamur
en líka viðkvæmur; feiminn en þó fé-
lagsvera.
Vinátta okkar stóð óslitið frá sam-
verunni í Köln til lokadægurs. Þrátt
fyrir hin erfiðu veikindi leit hann síð-
ast til mín í kaffi fyrir nokkrum vik-
um eins og hann gerði jafnan þegar
hann kom til landsins. Samræður
okkur snerust oftar en ekki um há-
skólamál og fræðimennsku, en gátu
þó á augabragði leiðst í aðrar áttir
og margvíslegar. Mér hefur á síð-
ustu dögum oft orðið hugsað til þess
er við hittumst í Ósló fyrir níu árum.
Ég var þar á ráðstefnu en gafst
aukadagur í borginni og hann tók
sér þá frí frá rannsóknum sínum. Við
gengum fram og aftur um borgina
þennan dag, allt fram á kvöld. Borg-
in rann saman við gönguferð okkar
og linnulaust samtalið um stórt og
smátt í tilverunni.
Kjartan var fjölhæfur fræðimaður
en sérhæfði sig í málvísindum og
náði glæsilegum árangri á því sviði.
Ég get ekki sagt að ég hafi verulega
innsýn í helstu fræðiverk hans á
sviði málvísinda en ég las mér til
mikils gagns og ánægju tvær bækur
hans af öðru tagi, aðra um Eyr-
byggju og hina um íslenska mál-
vernd. Kjartan var í hópi þeirra sem
mynda kjarnann í mannauði aka-
demíunnar. Hann var ástríðufullur í
störfum sínum og lagði stóran hluta
af lífsorkunni í fræðin. En hann
fylgdist einnig vel með fjölskyldu
sinni og vinum. Hann hafði einstak-
lega gaman af börnum og naut sín í
nærveru þeirra; hann fylgdist vel
með börnum mínum og ræddi einnig
iðulega um systkinabörn sín sem
voru honum greinilega mjög kær.
Um leið og ég kveð Kjartan, alltof
snemma, með söknuði, virðingu og
þakklæti fyrir samfylgdina, votta ég
móður hans, systkinum og systkina-
börnum innilega samúð mína.
Ástráður Eysteinsson.
Þeir vitnuðu oft til rannsókna
hans, kennararnir í íslenskri mál-
fræði og málsögu við Háskóla Ís-
lands, ekki síst Hreinn Benediktsson
og Stefán Karlsson, og okkur nem-
endunum varð snemma ljóst að
Kjartan G. Ottósson
✝ Kjartan G. Ott-ósson fæddist í
Reykjavík 14. janúar
árið 1956. Hann lést á
líknardeild Landspít-
alans í Kópavogi 28.
júní sl.
Útför Kjartans G.
Ottóssonar fór fram
frá Bústaðakirkju 6.
júlí 2010.
Kjartan G. Ottósson
hafði verið framúr-
skarandi nemandi og
var nú farinn að láta
að sér kveða sem
fræðimaður svo eftir
var tekið. „Kjartan
hefur rannsakað þetta
rækilega,“ sögðu þeir
með áherslu og virð-
ingu og gáfu til kynna
að Kjartan hefði gert
viðfangsefninu svo góð
skil að niðurstöðum
hans yrði ekki haggað
og við skyldum taka
vinnubrögð hans okkur til fyrir-
myndar. Kjartan var þá farinn utan
til frekara náms en ég kynntist hon-
um síðar og naut þess þá ríkulega
hve áhugasamur hann var um fræði-
leg viðfangsefni okkar sem yngri
vorum. Heimsóknir hans á Íslandi
voru oft stuttar en hann var engu að
síður gjafmildur á tíma sinn og ávallt
reiðubúinn að ræða málfræðileg
rannsóknarefni og lesa greinaupp-
köst á ýmsum stigum. Í verkum sín-
um sameinaði Kjartan skarpa inn-
sýn í nýjustu kenningar í
málvísindum og yfirgripsmikla
þekkingu á málsögu og fornum mál-
heimildum; þau munu halda nafni
hans á lofti um langan aldur. Hjá
okkur sem kynntumst honum lifir
minning um góðan dreng sem var
kallaður á brott alltof snemma og
þakklæti fyrir vináttu, leiðbeiningu
og hvatningu.
Haraldur Bernharðsson.
Málvísindi eru líklega fjölbreytt-
ari fræði en margan grunar. Sumir
fást við sögulega málfræði eða mál-
breytingar, aðrir við samtímalega
málfræði; sumir við hljóðkerfi
tungumála eða beygingar, aðrir við
setningagerð, orðaforða eða merk-
ingu. Sumir beita svokölluðum hefð-
bundnum aðferðum við málrann-
sóknir sínar, aðrir nútímalegum.
Vegna þessa skiptast málfræðingar
stundum í fylkingar sem vilja lítið
eiga saman að sælda, hvað þá læra
hver af annarri. Því er það fræðun-
um til framdráttar þegar málfræð-
ingar gera sér far um að kynna sér
ólíkar aðferðir og kenningar, einkum
ef þeir stunda rannsóknir á fleiri en
einu sviði. Slíkir málfræðingar eru
þó færri en skyldi og nú hefur þeim
fækkað um einn. Þótt segja megi að
meginviðfangsefni Kjartans G. Ott-
óssonar væru á sviði tiltölulega hefð-
bundinnar sögulegrar málfræði og
textafræði, hafði hann líka stundað
nám hjá meginspámönnum nútíma-
legrar setningafræði, skrifað athygl-
isverðar greinar sem oft er vitnað til
á því sviði og hefði getað lokið öðru
doktorsprófi í þeim fræðum ef hon-
um hefði þótt það skipta máli.
Kjartan var afburðanámsmaður á
sínum tíma, fjölfróður og ótrúlega
minnugur. Hann gat jafnvel munað
orðrétt tiltekin ummæli árum eða
áratugum saman, kannski ekki síst
ef hann hafði verið ósáttur við þau.
Þótt hann væri hæglátur á yfirborð-
inu var hann samt viðkvæmur og átti
erfitt með að sætta sig við það ef
honum fannst einhver órétti beittur.
Það átti áreiðanlega sinn þátt í því
að um skeið voru samskipti hans við
íslenska málfræðinga minni en vert
hefði verið og margir hefðu óskað
sér. Það tímabil er þó liðið fyrir all-
nokkru og hann kom oft hingað til
Íslands á seinni árum og tók þátt í
ýmiss konar störfum með íslenskum
málfræðingum þótt starfsvettvang-
ur hans væri fyrst og fremst í Osló,
þar sem hann gegndi prófessors-
embætti. Á vegum Málvísindastofn-
unar Háskóla Íslands vann hann t.d.
mikið og gagnlegt verk við útgáfu
greinasafns Hreins Benediktssonar,
prófessors, en Kjartan mat Hrein
ákaflega mikils sem málvísindamann
og læriföður — og Hreinn hafði
sömuleiðis mikið álit á Kjartani sem
fræðimanni. Þegar greinasafn
Hreins var gefið út skrifaði Kjartan
ítarlegan inngang að safninu þar
sem greinarnar eru settar í sam-
hengi, bæði hver við aðra og við
stefnur og strauma í fræðunum. Inn-
gangurinn á mikinn þátt í að gera
greinasafnið að heildstæðu verki og
þennan inngang hefði enginn getað
skrifað nema Kjartan. Þar naut
hann yfirburðaþekkingar sinnar og
nákvæmni.
Fyrir hönd Málvísindastofnunar
Háskóla Íslands vil ég þakka Kjart-
ani fyrir samstarfið undanfarna ára-
tugi og votta fjölskyldu hans samúð.
Við sem kynntumst Kjartani sem
fræðimanni, félaga og nemanda
munum minnast hans með virðingu
og söknuði.
Höskuldur Þráinsson.
Ég sá hann víst fyrst þegar hann
útskrifaðist stúdent frá Menntaskól-
anum við Hamrahlíð, en ég var þá
kennari þar. Mig minnir að hann út-
skrifaðist ári á undan jafnöldrum
sínum, en þarna stóð hann uppi á
sviði, kallaður fram hvað eftir annað
til að taka við verðlaunum fyrir ein-
stakan námsárangur í ýmsum grein-
um. Þessi hávaxni granni piltur gat
loks vart borið alla doðrantana sem
hann fékk. Þetta var góður fyrirboði,
Kjartan varð mikill lærdómsmaður.
Ekki hef ég lesið mörg rit hans, því
málfræði höfðaði ekki til mín. Hæf-
ara fólk verður til frásagnar um þau
verk. En ég las bók hans um Fróðár-
undrin, og hreifst af, þó var þetta
bara hliðarspor frá meginverkum
hans. Hversu myndu þá þau?
Löngu síðar lágu leiðir okkar sam-
an við háskólann í Osló. Hann var þar
prófessor í íslensku, þegar ég gerðist
lektor í sömu grein. Ég sinnti einkum
byrjendakennslu í íslensku máli og
bókmenntum. Kjartan hafði önnur
viðfangsefni, en við höfðum samt
nokkurt samstarf, og reyndist Kjart-
an fróður, glöggur og ráðagóður. Við
Íslendingar við Oslóarháskóla hitt-
umst iðulega yfir bjórkrúsum í viku-
lokin, og var Kjartan þá manna glað-
værastur, tilfyndinn og
skemmtilegur. Auðséð var líka að
hann var mikils metinn af starfsfélög-
um okkar.
Það er sannarlega hörmulegt að
þessi mikli hæfileikamaður skuli lát-
ast á miðjum aldri, eftir tveggja ára
helstríð við iðrakrabba. Og ekki var
líferninu um að kenna, það var hið
heilsusamlegasta, þessi vinnusami
hófsemdarmaður hjólaði upp og nið-
ur Oslóarbrekkur. Við hjálpuðum
hvor öðrum að flytja um borgina, og
sakna ég þessa greiðvikna og
skemmtilega félaga.
Örn Ólafsson
Árnasafni, Kaupmannahöfn.
Þó að fréttirnar um andlát Kjart-
ans hafi ekki komið á óvart voru þær
engu að síður þungbærar. Enginn
veit hvað átt hefur fyrr en misst hef-
ur. Kjartan kom til Oslóar 1992 og
starfaði sem prófessor í íslensku við
Oslóarháskóla til æviloka. Fljótlega
eftir það myndaðist samband milli
okkar og hans. Hann varð brátt fjöl-
skyldumeðlimur hjá flestum okkar
og fyrir börn okkar varð hann
frændinn sem hafði alltaf tíma til að
ræða við þau, fylgjast með því sem
þau voru að gera og hlusta á þau
kvarta yfir leiðinlegum kennurum
og erfiðum foreldrum. Kjartan var
upptekinn af unga fólkinu og framtíð
þess, þau fáu skipti sem hann lét
stór orð falla var þegar hann heyrði
um fólk sem vanrækti börnin sín.
Kjartan var mikill fjölskyldumaður
og fylgdist grannt með systkina-
börnum sínum, velgengni þeirra
jafnt sem erfiðleikum. Þau setti
hann ofar öllu öðru. Kjartan var allt-
af reiðubúinn að miðla af sinni þekk-
ingu og fróðleik, og hafði alltaf tíma


  


 



 
    
       
✝
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug
vegna fráfalls okkar ástkæra,
LÁRUSAR HRAFNS KVARAN
flugmanns.
Ragnar G. Kvaran, Hrefna Lárusdóttir Kvaran,
Anna Ragnhildur Kvaran
og fjölskylda Lárusar í Lúxemborg.
✝
Elskulegur eiginmaður, faðir, tengdafaðir, sonur,
tengdasonur og afi,
JAKOB KRISTINSSON
vélvirki,
Ránargötu 25,
Akureyri,
sem lést þriðjudaginn 29. júní, verður jarðsunginn
frá Akureyrarkirkju föstudaginn 9. júlí kl. 13.30.
Jóhanna Maríanna Antonsdóttir,
Ragnheiður Jakobsdóttir, Rúnar Hermannsson,
Lilja Jakobsdóttir, Sævar Ísleifur Benjamínsson,
Anna Jakobsdóttir,
Kristinn Frímann Jakobsson, Guðrún S. Þorsteinsdóttir,
Elín Árnadóttir,
Ragnheiður Árnadóttir, Anton B. Finnsson,
Baldvin, Steinunn Alda, Hermann Helgi,
Maríanna Vilborg og Atli Jakob.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir, afi, langafi og langalangafi,
BENEDIKT FRANKLÍNSSON,
frá Litla-Fjarðarhorni,
Kollafirði,
lést laugardaginn 26. júní á dvalarheimilinu Ási í
Hveragerði.
Útför hans fer fram frá Selfosskirkju á morgun,
fimmtudaginn 8. júlí kl. 13.30.
Regína Guðmundsdóttir,
Ásdís Benediktsdóttir,
Guðmundur F. Benediktsson, Guðrún Olga Clausen,
barnabörn, langafabörn og langalangafabarn.
✝
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi
og langafi,
GUÐMUNDUR H. KARLSSON
stýrimaður,
Vallengi 13,
verður jarðsunginn frá Laugarneskirkju föstudaginn
9. júlí kl. 15.00.
Þóra Kjartansdóttir,
Karl Guðmundsson, Brynja I. Hafsteinsdóttir,
Þuríður Saga Guðmundsdóttir, Guðni Ólason,
Sigurbjörg Unnur Guðmundsdóttir, Bjarni Þór Óskarsson,
Kjartan Ísak Guðmundsson, Erna Vigdís Ingólfsdóttir,
barnabörn, barnabarnabörn
og aðrir aðstandendur hins látna.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma, dóttir,
systir og frænka,
ÞRÚÐUR ÞÓRHALLSDÓTTIR,
er látin.
Útförin hefur farið fram.
Eva Sædís Sigurðardóttir, Snorri Marteinsson,
Júlíus Patrik Snorrason og Hilmir Örn Snorrason,
Davíð Sindri Sigurðarson,
Magnús Þór Sigurðarson,
Þóra Þorsteinsdóttir,
Þórhallur Einarsson, Jónína Þorsteinsdóttir,
Þórdís Þórhallsdóttir, Flosi Kristinsson
og systkinabörn.