Morgunblaðið - 09.07.2010, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 2010
Götumynd Krakkana sem eru í Götuleikhúsinu skortir ekki frumleika og þau gerðu sér lítið fyrir og sköpuðu skemmtilega götumynd með því að breyta sér í gangbraut , blóm og potta.
Eggert
Skömmu eftir
hæstaréttardóminn
lýsti viðskiptaráðherr-
ann okkar því yfir að
engin ástæða væri til
að hafa áhyggjur og
áhrifin yrðu góð á hag-
kerfið. Eftir ræðu
seðlabankastjórans
varð honum hins vegar
ljóst að málið væri
stórhættulegt og bank-
arnir gætu skaðast á
þessari framvindu. Fram hafði kom-
ið í fjölmiðlum að sum
fjármögnunarfyrirtækin hygðu á
málaferli gegn Fjármálaeftirliti og
Seðlabanka, sem hefðu sýnt víta-
verða vanrækslu og ekki tekið eftir
því í níu ár að mikið væri lánað af
gengistryggðum lánum sem væru
ólögleg. Töldu þessi fjármögnunar-
fyrirtæki að þessar opinberu stofn-
anir hefðu þannig valdi þeim tjóni
og kynnu að vera skaðabótaskyldar.
Fjármálaeftirlit og Seðlabanki
brugðust við og lýstu miklum
áhyggjum af stöðu
fjármögnunarfyrir-
tækjanna í kjölfar
dómsins og gerðu til-
lögur um vaxta-
greiðslur sem væru
viðunandi fyrir bank-
ana. Tillögurnar um
óverðtryggða vexti
miða við að fjármögn-
unarfyrirtækin taki á
sig sem allra minnsta
ábyrgð og skaða vegna
gjörða sinna. Gárung-
arnir sögðu að Fjár-
málaeftirlit og Seðla-
banki væru vanhæf í þessum
björgunaraðgerðum vegna fyrri að-
komu sinnar að málinu.
Lýstu viðskiptaráðherra og þess-
ar opinberu stofnanir því yfir að yf-
irvofandi hætta væri á að skuldugur
almenningur, sem undanfarin miss-
eri hefur farið hring eftir hring í
rúminu á nóttunni vegna aukinnar
skuldabyrði, gæti grætt á dómnum
og í því fælist óviðunandi óréttlæti.
Bönkunum yrði að bjarga og
gleymdu þá í svipinn ræðum sínum
um að bankakerfið væri of stórt og
fækka þyrfti bönkum. Allt verður
þetta óskiljanlegra vegna þess að
bankarnir hafa sjálfir lýst því yfir
að þeir séu ekki í neinni hættu þótt
dómurinn standi. Bankarnir þrír
högnuðust um 51 milljarð á síðasta
ári. Þessar opinberu stofnanir hafa í
annríki sínu ekki haft tíma til þess
að skýra fyrir almenningi hvaða
reikningar liggja að baki þessum til-
lögum. Þykir það skjóta skökku við
yfirlýsingar um gegnsæi.
Almenningur á auðvitað að trúa
þessum stofnunum minnugur
frammistöðu þeirra á misserunum
fyrir hrun. Þær flöskuðu að vísu á
því sem var að gerast í bankakerf-
inu fyrir hrun og stofnunum sem
beinlínis voru settar á stofn til þess
að hafa eftirlit sást yfir að banka-
kerfið var að hrynja í heild og lýstu
undrun sinni á því að almenningur
skyldi telja að þær hefðu með þessi
mál að gera. Fjölmiðlar segja að
Seðlabankinn hafi ekki áttað sig á
ástandinu og mátt þakka fyrir að
fara ekki sjálfur á hausinn í öldu-
rótinu. Bankarnir hafa brotið lög en
telja að lántakendur verði að sjálf-
sögðu að koma til svo bankarnir
skaðist ekki á þessu fyrirtæki sínu.
Bankarnir hafa á undanförnum
árum talið ófært að ríkið sé að
skipta sér af rekstri þeirra, hagn-
aðurinn sé þeirra en nú krefjast
þeir þess að ríkið komi með tillögur
til lausnar og fólkið og ríkið beri
tapið.
Síðustu misserin hafa okkur bor-
ist fréttir af sanngirni bankanna og
skilningi þeirra á samningum og nú
síðast frá SP fjármögnun og inn-
heimtu bílaláns. Þar þurfti SP að
beita öllum úrræðum til þess að há-
marka hagnað og það svo að harð-
svíruðustu karlar sem ekkert láta
hafa áhrif á sig sögðu að þessi frétt
gæti ekki verið rétt. Auðvitað þarf
að gæta þess að svona fyrirtæki fari
ekki á hausinn.
Í ötulli viðleitni sinni til þess að
hámarka hagnað hafa bankarnir
leitað allra úrræða; markaðsmis-
notkun, áhrif á gengisskráningu,
misnotkun peningasafnssjóða, afnot
eigenda og stjórnenda af sjóðum
bankanna og jafnvel keypt afnot af
nöfnum erlendra auðkýfinga fyrir
milljarða en allt kom fyrir ekki. All-
ir hljóta að sjá að ekki var hægt að
ætlast til meira af þeim og því verð-
ur almenningur að snúa bökum
saman og hindra að þessi vönduðu
fyrirtæki tapi. Nú verða allir að axla
byrðarnar, jafnt eyrarvinnukarlar
sem einstæðar þriggja barna mæð-
ur í Vesturbænum.
Fræðimenn hafa ritað lærðar rit-
gerðir um ranglát nauðungarupp-
boð þar sem lánveitendur kaupa á
lágmarksverði og selja með hagnaði
og ganga síðan frá skuldaranum
gjaldþrota við kröfu þess sem upp á
vantaði að skuldin næðist við upp-
boðið. Þá segja menn að samningar
verði að standa. Nú er ósanngjarnt
að samningar standi.
„Something is rotten in the state
of Denmark.“
Eftir Guðmund G.
Þórarinsson »Nú verða allir að
axla byrðarnar, jafnt
eyrarvinnukarlar sem
einstæðar þriggja barna
mæður í Vesturbænum.
Guðmundur G.
Þórarinsson
Höfundur er verkfræðingur.
Órökstuddar hugleiðingar
Mikil umræða á sér stað í
þjóðfélaginu nú um mundir
vegna gengistryggðra lána.
Hæstiréttur hefur fellt sinn
dóm og kveðið upp úr um að
gengistrygging er með öllu
óheimil á grunni laga nr. 38/
2001 um vexti og verðtrygg-
ingu. Norræna velferðarrík-
isstjórnin, Alþjóðagjaldeyr-
issjóðurinn, Seðlabanki
Íslands og Fjármálaeftirlitið
hafa tekið stöðu með fjármálastofnunum en
ekki Hæstarétti og fólkinu í landinu. Sætir
það mikilli furðu. Ég hef verið afar hugsi yf-
ir hví viðbrögð þessara stofnana hafa verið
svo afdráttarlaus. Ég fullyrði að hvergi í
vestrænu ríki hafi stjórnvöld leyft sér að
fara á móti æðsta dómstóli landsins eins og
gerst hefur nú hér á landi. Við
biðjum um virðingu annarra þjóða
og að tekið sé mark á okkur á al-
þjóðavettvangi. Hvernig á slíkt að
vera mögulegt þegar stjórnvöld
hundsa dómsniðurstöðu æðsta rétt-
ar landsins? Hvernig á slíkt að
vera hægt þegar þrír ráðherrar
hrunstjórnarinnar, er flaut sofandi
að feigðarósi, eru enn við völd. Jó-
hanna Sigurðardóttir nú í hlutverki
forsætisráðherra, Össur Skarphéð-
insson í hlutverki utanríkis-
ráðherra og Kristján Möller í hlut-
verki samgönguráðherra? Þetta er
nú ekki beint traustvekjandi. Hví ætti þetta
fólk að hafa burði til þess að reisa mannorð
þjóðarinnar úr rústum hrunsins því það var
sjálft á vakt – andvaralaust – á haustdögum
2008?
Nú berast þær fréttir að einkavinir Sam-
fylkingarinnar séu óskabörn ríkisstjórnar-
innar fyrir hönd þjóðarinnar í embætti inn-
an Þróunarbanka Evrópuráðsins. Jón
Baldvin Hannibalsson, fv. formannskandídat
Samfylkingarinnar eftir hrun, hefur þegar
tekið sæti í framkvæmdastjórn bankans og
Jón Sigurðsson, fv. formaður stjórnar Fjár-
málaeftirlitsins er hrunið varð, er nú í fram-
boði til embættis stjórnarformanns bankans
í boði íslenskra stjórnvalda. Hafa menn
gleymt því að Jón sá síðar nefndi spókaði
sig í fyrirsætuhlutverki fyrir Landsbankann
þegar Icesave-reikningarnir voru markaðs-
settir í Hollandi og Bretlandi? Lýsti þar
fullkomnu trausti í krafti þáverandi embætt-
is síns á þessa „tæru snilld“. Halda þessir
nafngreindu einstaklingar að þeir þekkist
ekki fyrir utan landsteinana?
Íslenska þjóðin er afar vel upplýst, við
eigum mikið og gott mannval, við eigum
framúrskarandi einstaklinga á öllum sviðum.
Er ekki tímabært að skipta út gömlum
belgjum og hleypa nýju fólki að? Fólki sem
hefur burði og þekkingu til að taka þátt í
þeirri endurreisn sem hér verður að eiga
sér stað, fólki sem virðir þrígreiningu
stjórnarskrárinnar og almennar reglur rétt-
arríkisins. Nú þegar hafa rúm tvö ár farið
til spillis hjá þessari vanhæfu ríkisstjórn,
enn er hægt að snúa vitleysunni við og
endurheimta okkar sess sem þjóð á meðal
þjóða.
Eftir Vigdísi
Hauksdóttur »Nú þegar hafa rúm tvö ár
farið til spillis hjá þessari
vanhæfu ríkisstjórn, enn er
hægt að snúa vitleysunni við og
endurheimta okkar sess sem
þjóð á meðal þjóða.
Vigdís Hauksdóttir
Höfundur er lögfræðingur og þingmaður
Framsóknarflokksins í Reykjavík.
Traust og trúverðugleiki á alþjóðavettvangi