Morgunblaðið - 10.07.2010, Blaðsíða 26

26 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 2010
Íslandsstofa tók til
starfa 1. júlí sl. og sam-
einar undir einn hatt
starfsemi Útflutnings-
ráðs Íslands, Fjárfest-
ingarstofunnar og er-
lent markaðsstarf
Ferðamálastofu. Í lög-
unum um Íslandsstofu
segir að markmið henn-
ar sé að efla ímynd og
orðspor Íslands,
styrkja samkeppnisstöðu íslensks
atvinnulífs á erlendum mörkuðum
og laða erlenda ferðamenn og fjár-
festingu til landsins.
Útflutningsráð hefur sl. 24 ár
veitt útflutningsfyrirtækjum marg-
háttaða þjónustu í því skyni að efla
erlent markaðsstarf þeirra. Má þar
nefna þekkingarmiðlun í formi ráð-
gjafar og námskeiða, sýningahald
og ferðir viðskiptsendinefnda á er-
lenda markaði. Fjárfestingarstofan
hefur unnið markvisst að því að laða
til landsins beina erlenda fjárfest-
ingu og markaðsstarf Ferða-
málastofu er einn af hornsteinum
þeirrar jákvæðu þróunar sem orðið
hefur í ferðaþjónustu hér á landi
síðustu árin. Samein-
ing þessara aðila svar-
ar kallinu um mark-
vissari nýtingu
fjármuna og öflugri
þjónustu við alla þá er
skapa erlendan gjald-
eyri fyrir þjóðarbúið.
Íslandsstofa verður
þó annað og meira en
einföld samlagning
þeirrar starfsemi sem
þegar var fyrir hendi,
því henni er ætlað víð-
tækara hlutverk s.s að
styrkja ímynd og orðspor Íslands
og styðja við kynningu á íslenskri
menningu erlendis. Orðspor og
ímynd lands og þjóðar eru mik-
ilvægir þættir í öllum viðskiptum
okkar við erlenda aðila. Þeir sem
kaupa íslenskar vörur, koma hingað
sem ferðamenn eða huga að fjár-
festingum hér á landi eru líklegri til
að vilja eiga hér viðskipti ef gott orð
fer af landsmönnum og því sem hér
er að finna. Orðsporið verður hins
vegar ekki byggt upp á einni nóttu
og ímyndin verður ekki búin til.
Hvorutveggju eru birtingarmyndir
athafna okkar allra – því sem við
segjum og gerum frá degi til dags.
Íslandsstofa getur ekki búið til
ímynd landsins, en hún getur miðlað
henni á jákvæðan og kröftugan hátt
út í hinn stóra heim.
Aukinn útflutningur, fleiri erlend-
ir ferðamenn og erlendar fjárfest-
ingar hér á landi skapa nauðsyn-
legan vöxt gjaldeyristekna fyrir
þjóðarbúið. Oft var þörf, en nú er
nauðsyn. Því er mikilvægt að stuðla
að aukinni þátttöku íslenskra fyr-
irtækja í alþjóðlegum viðskiptum og
auðvelda þeim að ná til erlendra
neytenda og notenda. Íslandsstofa
ætlar sér lykilhlutverk í þessari
þróun og mun verða öflugur og upp-
byggilegur samstarfsaðili fyr-
irtækja og einstaklinga sem starfa á
þessu sviði.
Íslandsstofa – kall tímans
Eftir Jón
Ásbergsson » Aukinn útflutningur,
fleiri erlendir ferða-
menn og erlendar fjár-
festingar hér á landi
skapa nauðsynlegan
vöxt gjaldeyristekna
fyrir þjóðarbúið.
Jón Ásbergsson
Höfundur er starfandi fram-
kvæmdastjóri Íslandsstofu.
Það er orðið langt
síðan ég vann að dip-
lóma í lífefnafræði við
að rannsaka einfrum-
unginn, micrococcus
halofilus, sem lifir í
Dauðahafinu m.a.
Verkefnið var að
skýra hvernig líf gæti
átt sér stað við hinn
gífurlega osmótíska
þrýsting í söltu Dauðahafinu,
þrýsting sem legði flestar frumur
saman. Þetta er hagnýtt við rot-
vörn matvæla með salti.
En lítum okkur nær og skoðum
mannslíkamann, þá er líka byrjað
á frumunni, en í honum eru um
200 mismunandi gerðir frumna
sem mynda vefi og þeir síðan líf-
færin. Upp að 25 ára aldri virðist
næstum jafnvægi á aðgengi að
næringu og útskilnaði niðurbrots-
efna hverrar frumu en þá hefur
vöxtur líkamans og afköst hans
náð hámarki. Þetta skýrir m.a. lág-
an aldur knattspyrnukappanna í
heimsmeistarakeppninni sem fæst-
ir eru yfir þrítugu. Eftir það fer að
aukast verulega safn gulbrúnna
korna í frymi allra frumna lík-
amans og fyllir það pláss frymisins
meir og meir með aldrinum. Þetta
lífræna litarefni er lípíð, gulbrúnt
fituefni og kallast lipofuscin. Það
myndast við oxun ómettaðra fitu-
sýra innan frumunnar sem efna-
bindast síðan sykrum og efnum
sem losna við upplausn lýsósóm-
anna auk þess að bindast frumefn-
unum Hg, Cu, Fe, Al og Zn. Þessi
fituefni brotna ekki niður í frum-
unni en mynda korn eða klasa sem
þrengja fryminu burt og hindra að
lokum eðlilega starfsemi hennar og
fruman fer smán saman í hæga-
gang ef hún ekki deyr og leysist
upp. Það er eins og náttúran hafi
bara tryggt vöxt og þróun lík-
amans að hámarki líkamsvaxtar
við 25 ára aldur.
Eftir það fara líffærin að rýrna
mismunandi hratt er frumum
þeirra fækkar vegna þessarar upp-
söfnunar þessara fituefna nema
helst hjartað sem lítilega þyngist.
Það eru lífsnauðsyn-
legir hlutar frumn-
anna sem hægt hverfa
en stoðvefir (t.d. æð-
ar) líkamans þykkna
og harðna. Sjötugur
maður þarf t.d. bara
75 – 85% þeirrar mat-
arorku sem áður var
og þar sem lungun
hafa líka rýrnað fer
minna súrefni til lík-
amsstarfseminnar
allrar. Þetta á líka við
kyrtlana sem framleiða hvatana og
hormónana. Og þrekið þverr meir
og meir vegna hægari starfsemi
frumnanna með næsta lítið frymi
vegna söfnunar þessara fituefna á
kostnað þess og minna og minna
verður af forða næringarefna til
orkuvinnslu og efnaskipta innan
frumunnar í minna og minna frymi
en meðan frymið var eðlilegt.
Þetta virðist vera gangur öldr-
unar í okkur. Hvort sem ellin er
sjúkdómur eða ekki þá má hugga
sig við það að hún er verkjalaus.
Mestu skiptir þó að reyna að örva
brennslu í frumunum og þar með
afköst líffæranna.Talið er að hægja
megi á þessari uppsöfnun
óniðurbrotnanlegrar fitu í frum-
unum með því að borða ekki of
mikið (fækka orkueiningum) og þá
neyta helst matar með miklu af líf-
hvötum, vítamínum og steinefnum.
Sérstaklega ku E-vítamín vera
gott í þessu sambandi. Þá eru
göngur, íþróttir (t.d. sund) og
nudd lífsnauðsynlegt gömlu fólki
því þetta allt örvar frumustarfsem-
ina og þar með afköst líkamans og
um leið lífsgæðin.
Eftir Pálma
Stefánsson
» Við skoðun
á starfsemi frumna
líkamans má reyna
að skýra öldrunina og
af hverju líkamsþrótt-
urinn þverr jafnt og
þétt frá hámarki við
25 ára aldur.
Pálmi Stefánsson
Höfundur er efnaverkfræðingur
Örlítið um Elli
kerlingu og öldrun
líkamans
BRÉF TIL BLAÐSINS
✝ Kjartan Bjarna-son fæddist í Vest-
mannaeyjum 30. apríl
1920 og lést á Heil-
brigðisstofnuninni í
Vestmannaeyjum 27.
júní 2010.
Foreldrar Kjartans
voru Bjarni Árnason,
f. 10.7. 1880, d. 19.3.
1943 og María
Snorradóttir, f. 14.6.
1877, d. 26.4. 1944.
Bróðir Kjartans var
Sigurður Bjarnason,
f. 17.9. 1918, d. 7.3.
1941. Kjartan ólst upp hjá for-
eldrum sínum í Djúpadal, Vest-
urvegi 15a, og lauk hefðbundnu
námi frá Barnaskóla Vest-
mannaeyja. Hann tók vélstjórnar-
námskeið í Vestmannaeyjum árið
1943 en fór síðan til Reykjavíkur
og lauk vélstjóraprófi hinu meira
árið 1946. Kjartan lærði einnig vél-
virkjun í Iðnskóla Vestmannaeyja
og hlaut sveinsbréf 1952 og meist-
araréttindi í þeirri grein árið 1958.
Á unglingsárum hóf Kjartan
störf hjá Kaupfélagi verkamanna
(Bolsabúðinni) og vann þar í all-
mörg ár. Hann starfaði í Vélsmiðju
Þorsteins Steinssonar (Steina-
smiðju) og var verkstjóri í vél-
smiðju Hraðfrystistöðvar Vest-
mannaeyja. Sumarið 1967 starfaði
hann hjá Vatnsveitu Vest-
mannaeyja undir Vestur-
Eyjafjöllum, þegar hafist var
handa við lögn vatns-
veitu til Eyja. Í eld-
gosinu 1973 bjó
Kjartan um skamman
tíma í Reykjavík og
starfaði hjá Olíufé-
laginu Skeljungi.
Hann réðst síðan til
Áhaldahúss Vest-
mannaeyjabæjar og
vann þar m.a. við
hitaveitulagnir,
hraunhitaveitu bæj-
arins og síðustu árin
við ýmis viðhalds-
störf.
Þegar Lúðrasveit Vestmanna-
eyja var stofnuð árið 1939 var
Kjartan einn stofnfélaga hennar.
Þessir frumkvöðlar eru nú allir
fallnir frá. Hann lék með sveitinni í
um 45 ár, lengst af á trommur og
sinnti ýmsum mikilvægum störfum
fyrir hana. Þessi félagsskapur var
honum afar mikils virði.
Kjartan bjó lengstan hluta ævi
sinnar í Djúpadal. Hann tengdist
Oddgeiri Kristjánssyni og fjöl-
skyldu hans sterkum böndum og
hélst sú vinátta alla tíð. Haustið
1991 fluttist Kjartan á Hraunbúðir,
dvalarheimili aldraðra í Vest-
mannaeyjum, en síðustu sjö árin
dvaldist hann á Heilbrigðisstofn-
uninni í Vestmannaeyjum.
Kjartan verður jarðsunginn frá
Landakirkju í Vestmannaeyjum í
dag, 10. júlí 2010, og hefst athöfnin
kl. 14.
Hann Daddi í Djúpadal var einn af
okkur þótt ekki tengdist hann fjöl-
skyldunni blóðböndum. Hann hét
Kjartan en mér litlu barni gekk illa að
koma nafni hans til skila. Því var það
einfaldað og útkoman varð Daddi.
Þetta nafn festist við hann innan fjöl-
skyldunnar og einnig meðal vina og
kunningja.
Þeir kynntust fyrst, pabbi minn
Oddgeir Kristjánsson og hann, þegar
þeir unnu saman í Bolsabúðinni á sín-
um tíma. Þegar pabbi ásamt fleirum
stofnaði Lúðrasveit Vestmannaeyja
árið 1939 var Daddi einn af stofn-
félögum og er hann sá síðasti þeirra
sem yfirgefur þessa jarðvist.
Hann varð fyrir þeirri miklu sorg
sem ungur maður að missa foreldra
sína og bróður á aðeins þremur árum.
Vinátta hans við foreldra mína
styrktist mjög á árunum sem á eftir
komu og fór svo að þau tóku hann til
sín í fæði alla daga ársins og varð
hann þannig fljótlega einn af heim-
ilisfólkinu.
Daddi hafði mikinn áhuga á bók-
um, las mikið og átti gott bókasafn.
Það var erfitt að ætla sér að gefa hon-
um bækur því hann var oftast búinn
að kaupa bækurnar sem honum þóttu
áhugaverðar um leið og þær komu út.
Daddi var í eðlinu félagslyndur og
hafði gaman af því að taka þátt í um-
ræðum um bækur, þjóðmál eða önnur
þau mál sem efst voru á baugi hverju
sinni. En hann var fáorður um eigið
líf. Hugsanlega hefur áðurnefnd líf-
reynsla hans er hann missti fjöl-
skyldu sína haft þar sín áhrif.
Daddi reyndist mér mikill og örlát-
ur velgjörðarmaður í gegnum lífið.
Sem barn man ég eftir því að við
frændsystkinin vorum alltaf mjög
spennt á aðfangadagskvöld þegar
Daddi birtist með stóra hvíta lérefts-
pokann fullan af jólagjöfum. Pokinn
var settur upp á hillu í forstofunni og
var þar oft fulllengi fram eftir kvöldi
að okkur fannst. En niður kom hann á
endanum og það brást ekki að gjaf-
irnar glöddu litlar sálir.
Þegar Lúðrasveit Vm fór í Norð-
urlandaferð sumarið 1964 ætluðu
nokkrir félaganna að taka börnin sín
með. Ég hafði mikinn hug á að fara en
foreldrar mínir voru ekki á sama máli
því ferðin var kostnaðarsöm. Þá
bauðst Daddi til að lána mér fyrir
ferðinni og einnig fyrir gjaldeyri.
Aldrei þurfti ég að greiða skuldina til
baka því á fermingardaginn minn
vorið eftir afhenti hann mér umslag
og sagði að skuldin væri greidd.
Eftir lát pabba 1966 þrengdist fjár-
hagur heimilisins nokkuð og því leit
ekki vel út með að ég gæti hafið
menntaskólanám eins og hugurinn
stóð til. Enn sýndi Daddi örlæti sitt
og stuðning í verki með því að kosta
mig til náms og gerði mér þannig
kleift að ljúka stúdentsprófi og leggja
traustan grunn undir lífið.
Þegar fjölskylda mín flutti til Nor-
egs komu reglulega sendingar frá
Dadda. Í þeim var íslenskt sælgæti,
bæjarblöðin úr Eyjum og pakkar til
drengjanna minna. Ávallt fylgdi ítar-
legt bréf þar sem helstu fréttir voru
tíundaðar. Þetta gladdi okkur inni-
lega og bar vott um umhyggju hans
og vinarhug í okkar garð.
Ég vil þakka starfsfólki Hraun-
búða og sjúkradeildar Heilbrigðis-
stofnunar Vestmannaeyja fyrir ein-
staka umhyggju og hlýju í hans garð.
Dadda þakka ég samfylgdina í nær
sextíu ár.
Hildur.
Kjartan Bjarnason, kenndur við
Djúpadal í Vestmannaeyjum, kom í
heiminn 30. apríl 1920, hann kveður á
sumri, 27. júní 2010.
Veturinn er oft fallegur, stillur,
svalt, norðurljós og svo getur hann
verið grimmur með nístingskulda og
byl.
Hvaða Íslendingar ræða ekki veðr-
ið og árstíðirnar. Það gerðum við
Kjartan svo oft þegar við tókum
bryggjurúntinn og þræddum eyjuna.
Lyktin af vorinu svo góð og lömbin í
túnunum. Hvað er fallegra? Sumarið
er hápunktur ársins.
Kjartan Bjarnason
Vegna sum-
arlokana inn-
lendrar neyð-
araðstoðar.
Hugarafl kallar
stjórnvöld í
þessu landi til
ábyrgðar til að
aðstoða fólk sem
hefur nákvæm-
lega ekkert sér
til hnífs og
skeiðar. Fjölskylduhjálpin,
Mæðrastyrksnefnd og Hjálp-
arstofnun kirkjunnar eru sem
kunnugt er að loka fyrir þjónustu
sína um þessar mundir og stendur
sú lokun fram í miðjan næsta mán-
uð. Hvert á fólk að leita sem hefur
ekki fé til að kaupa mat og hefur
þurft að reiða sig á þessa aðila?
Og hefur ekki peninga fyrir einu
né neinu.
Hugarafli er mjög umhugað um
þessa einstaklinga og krefst úr-
lausnar. Við leggjum áherslu á að
líkamleg og andleg heilsa fer sam-
an og nauðsynlegt er fyrir góða
andlega heilsu að líða ekki hungur
og skort. Við fögnum framtaki
Reykjavíkurborgar en miklu betur
má ef duga skal.
HERDÍS
BENEDIKTSDÓTTIR,
notendafulltrúi hjá Hugarafli.
Opið bréf til
stjórnvalda
frá Hugarafli
Frá Herdísi Benediktsdóttur
Herdís
Benediktsdóttir
Morgunblaðið birtir minning-
argreinar endurgjaldslaust alla út-
gáfudaga.
Skil | Greinarnar skal senda í
gegnum vefsíðu Morgunblaðsins.
Smellt á reitinn Senda inn efni á for-
síðu mbl.is og viðeigandi efnisliður
valinn.
Skilafrestur | Ef óskað er eftir
birtingu á útfarardegi verður grein-
in að hafa borist eigi síðar en á há-
degi tveimur virkum dögum fyrr (á
föstudegi ef útför er á mánudegi eða
þriðjudegi).
Þar sem pláss er takmarkað getur
birting dregist, enda þótt grein ber-
ist áður en skilafrestur rennur út.
Lengd | Minningargreinar sem
birtast í Morgunblaðinu séu ekki
lengri en 3.000 slög. Ekki er unnt að
senda lengri grein. Lengri greinar
eru eingöngu birtar á vefnum.
Minningargreinar
Dregið í þriðju umferð
bikarkeppninnar
Dregið hefur verið í þriðju umferð
Bikarkeppni BSÍ, þ.e. 16 liða úrslit,
en síðasti spiladagur er 15. ágúst.
Eftirtaldar sveitir mætast:
Garðsapótek – Sparisjóðurinn í Keflavík
Gylfi Baldursson – Katla næst
Úlfurinn – Rúnar Einarsson
Nammi – Verðbréf
VÍS – Lilli eða Siglósveitin
Eiríkur Hjaltason – Júlíus Sigurjónsson
Kristján Snorrason – Símon Símonarson
Sigurður Vilhjálmss. – Eðvarð Hallgrímss.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson