Morgunblaðið - 25.09.2010, Page 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. SEPTEMBER 2010
Nú hefur sátta-
nefndin svokallaða,
sem skipuð var af sjáv-
arútvegsráðherra í
júní 2009, lokið störf-
um og skilað nið-
urstöðum sínum til
sjávarútvegsráðherra í
vandaðri skýrslu sem
hefur m.a. að geyma
helstu efnisþætti fisk-
veiðistjórnunar, frá
upphafi kvótans árið
1984.
Eins og alkunna er, þá var nefnd-
in skipuð til þess að setja fram til-
lögur um stjórn fiskveiða sem
þokkalegur friður gæti ríkt um
næstu árin. Því miður bólar ekkert á
heildstæðum tillögum frá hópnum í
skýrslunni sem leitt geti til víð-
tækrar sáttar um greinina á næstu
árum.
Sé litið til samtakanna sem til-
nefndu fulltrúa í hópinn, var borin
von að hann gæti náð innbyrðis sátt
um nýtingu auðlindarinnar, til þess
skarast hagsmunirnir um of. Nefnd-
in var sammála um að í grunninn
skyldi byggt á kvótakerfinu sem
tekið var upp árið 1984 en að út-
færslan gæti orðið með tvennum
hætti, þ.e. samkvæmt svokallaðri
samningsleið eða tilboðsleið sem
báðar kveða skýrt á um að auðlindin
sé sameign þjóðarinnar.
Leiðirnar
býsna líkar
Í báðum tilvikum yrði leyfilegum
heildarafla skipt í tvo potta. Úr öðr-
um yrði úthlutað til aflamarksskip-
anna í samræmi við ákvæði þeirrar
meginleiðar sem verður ofan á að
lokum. Úr hinum pottinum yrði út-
hlutað á grundvelli félagslegra sjón-
armiða svo sem til byggða og at-
vinnutengdra verkefna. Í áliti með
samningsleiðinni er ýj-
að að því að í félagslega
pottinn geti farið allt að
20% af árlegri úthlutun
en samkvæmt því færi
þá aðeins um 80% af út-
hlutuðum afla til afla-
marksskipanna sem í
dag er um 92,6%.
Í niðurstöðum nefnd-
arinnar kom fram að
meirihluti hennar lagði
til að samningsleiðin
skyldi farin en ekki til-
boðsleiðin. Að vísu
finnst mér mun minni munur á þess-
um leiðum en ætla mætti þar sem
það er hægt að útfæra samningsleið-
ina þannig að hún skili að nokkru
leyti svipaðri niðurstöðu og tilboðs-
leiðin. Að því þó frátöldu að endur-
gjaldið fyrir nýtinguna verður alltaf
flóknara í útfærslu og því miklar lík-
ur á að hinum þrautþjálfaða grátkór
takist, eins og endranær, að koma
því inn hjá stjórnvöldum að greinin
sé nánast fallít og því ekkert af
henni að hafa. Sama gildir um fram-
salið, um það er enga heildstæða til-
lögu að finna.
Hvað varðar umrædda 5% árlega
fyrningu aflaheimilda þá er einfalt
að koma henni við í félagslega pott-
inum hvor leiðin sem farin verður.
Þrátt fyrir að meirihluti sátta-
nefndarinnar hafi náð samhljómi um
að fara samningsleiðina, þá á eftir,
verði sú leið farin, að leysa a.m.k.
eitt stærsta deiluefnið varðandi
kvótann, þ.e. framsalið. Hvernig
verður því fyrir komið í framtíðinni?
Í bókunum einstakra samtaka sem
áttu fulltrúa í nefndinni má finna
ýmsar tillögur hér um, en svo langt
sem ég man hafa þær flestar áður
verið ræddar í þaula án niðurstöðu.
Að mínu mati gengur kvótakerfið
ekki upp, hvort sem það er kennt við
samningsleið, tilboðsleið eða eitt-
hvað annað, nema framsalinu sé
fundinn eðlilegur farvegur, þ.e. það
verður að vera hægt að flytja veiði-
heimildir frá einu skipi til annars
burtséð frá eignatengslum eða út-
gerðarstað.
Gæta verður þess að verðið á
heimildunum ofgeri ekki þeim sem
kaupir. Hann verður að geta rekið
sína útgerð innan þeirra marka sem
kjarasamningar, lög og reglur gera
ráð fyrir.
Tilboðsleiðin hefur fleiri kosti
Að mínu mati eru kostir tilboðs-
leiðarinnar umfram samningsleiðina
verulegir og auðsæir þar sem til-
boðsleiðin býður upp á hreinar
markaðslausnir hvað varðar þann
hluta heimildanna sem gengur til
aflamarksskipanna. Þegar fram í
sækir mun það eingöngu ráðast af
rekstrarafkomu útgerðanna hver
stenst samkeppnina, hefur bolmagn
til þess að kaupa heimildir á frjáls-
um markaði líkt og gerist í öðrum
rekstri. Sömuleiðis mun afgjaldið til
þjóðarinnar, fyrir afnotin, ráðast af
stöðu greinarinnar hverju sinni en
ekki af flóknu samningaferli þar
sem allt verður gert til þess að
reikna greinina í núllið. Vandamálin
sem fylgja frjálsa framsalinu yrðu
úr sögunni þar sem leiðin gerir ráð
fyrir því að hægt sé að skila til rík-
isins þegar keyptum heimildum og
fá þær endurgreiddar á sama verði
og þær voru keyptar á. Þar með yrði
allt brask með kvótann úr sögunni.
Braskið sem samtök sjómanna hafa
barist gegn mörg undangengin ár,
m.a. með harðvítugum vinnudeilum
án þess að ná þeim árangri sem að
var stefnt, eða þeim að viðskipti með
kvótann hefðu ekki áhrif á umsamin
kjör þeirra umbjóðenda. Í framhald-
inu hljóta þeir sem eru að velta
þessum málum fyrir sér að spyrja,
af hverju berst LÍÚ svona kröft-
uglega gegn því að kvótinn fari á
frjálsan markað þar sem núverandi
handhafar kvótans fá meira að segja
forkaupsrétt að þeim heimildum
sem þeir áður höfðu og ef einhver er
tilbúinn að bjóða betur getur við-
komandi handhafi gengið inn í það
tilboð? Af hverju getur útgerðin
ekki keppt á frjálsum markaði um
sín réttindi líkt og öðrum atvinnu-
greinum er gert að gera í hinum
vestræna heimi? Spyr sá sem ekki
veit.
Um hvað snýst sáttin?
Eftir Helga Laxdal »Hvað varðar um-
rædda 5% árlega
fyrningu aflaheimilda
þá er einfalt að koma
henni við í félagslega
pottinum hvor leiðin
sem farin verður.
Helgi Laxdal
Höfundur er vélfræðingur og fyrrv.
yfirvélstjóri.
Í upphafi haustþings
ætlum við ásamt fleiri
þingmönnum að leggja
fram tillögu til þings-
ályktunar, um að fela
dómsmálaráðherra að
efna til þjóðaratkvæða-
greiðslu um hvort
halda eigi áfram við-
ræðuferli Íslands við
Evrópusambandið.
Verði þjóðaratkvæða-
greiðslan haldin samhliða kosn-
ingum til stjórnlagaþings sem fara
fram þann 27. nóvember 2010.
Naumur og ósannfærandi meiri-
hluti á Alþingi gefur ríka ástæðu til
að kanna hug þjóðarinnar áður en
lengra er haldið. Í stefnuskrá
Vinstrihreyfingarinnar græns fram-
boðs er skýrt kveðið á um að hags-
munum Íslands sé betur borgið utan
Evrópusambandsins. Á blaðamanna-
fundi í stjórnarráðinu 24. ágúst síð-
ast liðinn kvað Steingrímur J. Sig-
fússon, formaður VG og
fjármálaráðherra, upp úr um, að um-
sóknin um aðild að Evrópusamband-
inu væri ekki á vegum ríkisstjórn-
arinnar. Aðeins ein leið er inn í
Evrópusambandið og það er leið að-
lögunar. Aðlögunarleiðin felur í sér
að umsóknarríki lagi sig jafnt og þétt
að lögum og regluverki Evrópusam-
bandsins í aðdraganda þess að við-
komandi þjóð gengur í sambandið.
Í skýrslu Rannsóknarnefndar Al-
þingis er hörð gagnrýni á stjórnsýslu
og vinnubrögð framkvæmdavaldsins
og bent er á að gagngerra úrbóta sé
þörf. Þingmannanefnd Alþingis sem
skipuð var í kjölfarið kemst að sömu
niðurstöðu. Beinar tillögur um úr-
bætur hafa verið settar fram í formi
þingsályktunartillögu sem reiknað
er með að verði samþykkt á Alþingi á
þessu þingi. Má þar nefna að brýnt
sé að Alþingi styrki sjálfstæði sitt og
grundvallarhlutverk, endurskoðun á
meginlöggjöf á sviði stjórnskipunar,
stjórnsýslu og fjármálamarkaðar. Að
lög um Seðlabanka Íslands, Fjár-
málaeftirlitsins og annarra eftirlits-
aðila verði og endurskoðuð auk laga
um fjölmiðla og háskóla, svo eitthvað
sé nefnt.
Ekki verður séð að samhliða verði
svigrúm hjá löggjafanum til að inn-
leiða þær reglugerðir og tilskipanir
sem Evrópusambandið krefst á að-
lögunarferlinu. Að auki hleypur
kostnaðurinn við aðlögunarferlið á
hundruðum milljóna sem ríkissjóður
hefur ekki tiltækar nú um stundir.
Rekstur ríkissjóðs er meira og
minna fjármagnaður með erlendum
lánum og virðist lítil breyting á
þeirri staðreynd í sjónmáli.
Fyrir Alþingi liggur þingsálykt-
unartillaga um að draga umsóknina
að Evrópusambandinu til baka.
Þingsályktunartillaga þessi, um að
efna til atkvæðagreiðslu á meðal
þjóðarinnar, um hvort halda eigi
áfram viðræðuferli Íslands við Evr-
ópusambandið, er því sáttatilraun.
Það er á grunni sanngirnissjón-
armiða sem þessi tillaga er lögð
fram. Þjóðaratkvæðagreiðsla er við-
urkennd aðferð til að leiða fram
þjóðarvilja í mikilvægum málefnum.
Allir stjórnmálaflokkar tala fyrir
auknu lýðræði og beinni aðkomu
þjóðarinnar að ákvarðanatöku, sér í
lagi þegar um stór deilumál er um að
ræða. Nú reynir á að sýna þann vilja
í verki.
Þjóðarvilji og Evrópusambandið
Eftir Vigdísi Hauks-
dóttur og Höskuld
Þórhallsson
»Naumur og ósann-
færandi meirihluti
á Alþingi gefur ríka
ástæðu til að kanna
hug þjóðarinnar áður
en lengra er haldið
Vigdís
Hauksdóttir
höfundar eru lögfræðingar og
þingmenn Framsóknarflokksins
Höskuldur
Þórhallsson
Morgunblaðið birtir alla útgáfu-
daga aðsendar umræðugreinar
frá lesendum. Blaðið áskilur sér
rétt til að hafna greinum, stytta
texta í samráði við höfunda og
ákveða hvort grein birtist í um-
ræðunni, í bréfum til blaðsins eða
á vefnum mbl.is. Blaðið birtir ekki
greinar, sem eru skrifaðar fyrst
og fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyrirtækja
eða samtaka eða til að kynna við-
burði, svo sem fundi og ráð-
stefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgun-
blaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Formið er undir liðnum
„Senda inn efni“ ofarlega á for-
síðu mbl.is. Einnig er hægt að slá
inn slóðina www.mbl.is/senda-
grein.
Ekki er lengur tekið við grein-
um sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er
notað þarf notandinn að nýskrá
sig inn í kerfið, en næst þegar
kerfið er notað er nóg að slá inn
netfang og lykilorð og er þá not-
andasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn
lengri grein en sem nemur þeirri
hámarkslengd sem gefin er upp
fyrir hvern efnisþátt en boðið er
upp á birtingu lengri greina á
vefnum.
Nánari upplýsingar gefur
starfsfólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greina
Mæðrastyrksnefnd
Reykjavíkur
Þeir sem vilja leggja nefndinni lið vinsamlega
hafið samband á skrifstofutíma í síma 551 4349
eða á netfangið maedur@simnet.is.
Einnig er hægt að leggja framlög inn á reikning
nr. 0101-26-35021, kt. 470269-1119.
Óvissuferðir - Starfsmannaferðir - Ævintýraferðir
Sérsníðum ferð fyrir þinn hóp.
Hafðu samband og við búum til ferð sem
hentar þínum hópi.
Guðmundur Tyrfingsson ehf
gt@gtbus.is www.gtbus.is
S. 568 1410
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn