Morgunblaðið - 10.12.2010, Síða 19

UMRÆÐAN 19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 2010
Umræðan um inn-
göngu í Evrópusam-
bandið (skammstafað
ESB) hefur stigmagn-
ast á Íslandi á und-
anförnum árum og
misserum. Með um-
sókn Íslands um aðild
að ESB hefur umræð-
an komist á annað og
alvarlegara stig. Um-
ræðan eða rökræðan
hefur aðallega snúist um sjáv-
arútvegsmál og sjálfstæðismál þjóð-
arinnar en minna um landbún-
aðarmál. Innan ESB hafa
landbúnaðarmál þó verið þunga-
miðjan í Evrópusamstarfinu enda
hefur ein tveggja áhrifamestu
stofnþjóða sambandsins – Frakkar
– alltaf borið hag landbúnaðar mjög
fyrir brjósti enda er landbún-
aðarframleiðsla Frakklands um
22,5% af allri landbúnaðarfram-
leiðslu ESB. Af öllum geirum þá er
Evrópusamruninn mestur í land-
búnaði. Helmingur útgjalda ESB
rennur til framkvæmda á landbún-
aðarstefnu sambandsins. Þetta sýn-
ir best það vægi sem landbúnaður
hefur hjá aðildarþjóðum ESB. Að
sama skapi hafa landbúnaðarmál
skipt íslensku þjóðina miklu máli.
Þessa sér stað í útgjöldum til land-
búnaðarmála á Íslandi og áherslu
stjórnmálaflokka þó að vissulega
hafi vægi landbúnaðarmála minnk-
að á síðustu árum.
Sérstaða íslensks landbúnaðar
Hvort sem Íslendingar taka þá
ákvörðun að gerast aðilar að ESB
eða ekki, þá er mikilvægt að hefja
strax heimavinnuna. Hvað landbún-
aðarmál áhrærir þá felst slík
heimavinna í að varpa ljósi á hina
sameiginlegu landbúnaðarstefnu
Evrópusambandsins (e. Common
Agricultural Policy, skammstafað
CAP) og hvaða hugsanleg áhrif það
hefði á íslenskan landbúnað að
framfylgja henni hérlendis. Í þess-
ari vinnu skiptir sköpum að kanna
til hlítar hvaða möguleika Ísland
hefur til að fá samþykkt sérákvæði
á grundvelli hugsanlegrar sérstöðu
íslensks landbúnaðar. Án slíks sér-
ákvæðis yrði íslenskur landbúnaðar
berskjaldaður fyrir óheftri sam-
keppni frá ríkjum sem sérhæft hafa
sig í útflutningi ódýrra og verk-
smiðjuframleiddra landbúnaðar-
afurða. Þá þyrfti ekki að spyrja að
leikslokum. Það má benda á að Ís-
land fékk samþykkta mikilvæga
undanþágu frá hinni sameiginlegu
landbúnaðarstefnu í samningunum
um Evrópska efnahagssvæðið
(skammstafað EES) hvað varðaði
innflutning á lifandi dýrum og á
hráu kjöti. Í aðildarviðræðum þarf
að semja að nýju um allar EES-
undanþágur.
Íslensk stjórnvöld hafa á und-
anförnum árum skipað nefndir til
að fjalla um hugsanlega aðild Ís-
lands að ESB. Evrópunefnd forsæt-
isráðuneytisins skilaði skýrslu í
mars 2007 um tengsl Íslands og
Evrópusambandsins þar sem skoð-
uð voru álitamál varðandi hugs-
anlega aðild Íslands að samband-
inu. Einnig skilaði árið 2003
vinnuhópur á vegum utanríkisráðu-
neytisins áfangaskýrslu um óvissu-
þætti, m.a. varðandi stöðu íslensks
landbúnaðar andspænis ESB og
hugsanlegrar aðildar Íslands að því.
Að síðustu má nefna skýrslu endur-
skoðunarfyrirtækisins Deloitte &
Touche fyrir utanríkisráðuneytið
um mat á kostnaði Íslands við
hugsanlega aðild að ESB (Mat á
kostnaði Íslands við hugsanlega að-
ild að ESB, 2003). Ýmissa grasa
kennir við lestur þessara skýrslna
sem gefa tóninn um áherslur Ís-
lendinga í hugsanlegum aðild-
arviðræðum.
Umbylting á landbúnaðar-
stefnu ESB
Á síðustu 18 árum hefur CAP
tekið svo róttækum breytingum að
kalla má umbyltingu.
Það verða færð rök
fyrir því að hin sam-
eiginlega landbún-
aðarstefna Evrópu-
sambandsins sé ekki
svo sameiginleg eða
miðstýrð frá Brüssels
eins og ætla mætti.
Mörg ríki hafa náð
fram ýmsum sér-
ákvæðum í aðild-
arviðræðum á grund-
velli sérstöðu.
Sameiginleg landbún-
aðarstefna sambandsins hefur
„þynnst“ út og vægi annarra þátta,
eins og byggðaþróunar, fæðu-
öryggis og umhverfismála, er orðið
meira áberandi. Rannsóknir og nið-
urstöður Alan Greer (Greer, Alan,
2005. Agricultural policy in Europe)
eru mjög áhugaverðar í þessu efni
þar sem hann kemst m.a. að þeirri
niðurstöðu að CAP sé í raun ekki
svo „sameiginleg“ þegar allt kemur
til alls og snúist minna um land-
búnað en áður. Mikilvægt sé að í
aðildarviðræðum megi þjóðir ekki
gefa sér í upphafi að þær séu
áhrifalitlar um að ná fram sér-
kröfum sínum innan ramma hinnar
sameiginlegu landbúnaðarstefnu
ESB. Hins vegar verður eins og
komið hefur fram metin sérstaða ís-
lensks landbúnaðar í Evrópu með
hliðsjón af sérákvæðum annarra
þjóða, sem þær hafa náð fram í að-
ildarviðræðum við ESB. Að skýra
þessa sérstöðu er lykilinn að því að
skapa Íslandi sterkari samnings-
stöðu og ná þannig fram eins hag-
stæðum aðildarsamningi við ESB
fyrir íslenskan landbúnað eins og
kostur er. Hvort niðurstaða í slík-
um aðildarsamningi sé ásættanleg
fyrir íslenskan landbúnað skal
ósagt látið.
Greinin er byggð á inngangi BA-ritgerðar í
stjórnmálafræði frá HÍ sem undirritaður
skrifaði sumarið og haustið 2008.
Fæst sérstaða íslensks landbúnaðar viðurkennd?
Eftir Jón Baldur
Lorange » Í þessari vinnu skipt-
ir sköpum að kanna
til hlítar hvaða mögu-
leika Ísland hefur til að
fá samþykkt sérákvæði
á grundvelli hugsan-
legrar sérstöðu.
Jón Baldur Lorange
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
FÁÐU ÞÉR ÁSKRIFT Á MBL.IS/ASKRIFT
EÐA Í SÍMA 569 1122
MOGGAKLÚBBURINN
ÁSKRIFENDUM MORGUNBLAÐSINS BÝÐST
iPAD 3G SPJALDTÖLVA + ZooGue v2 TASKA
Á EINSTÖKU TILBOÐSVERÐI!
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/M
O
R
52
52
7
11
/1
0
16GB iPAD + TASKA
á aðeins
119.990 kr.
32GB iPAD + TASKA
á aðeins
144.990 kr.
64GB iPAD + TASKA
á aðeins
159.990 kr.
iPad spjaldtölvan er á stærð við samanbrotinn Sunnu-
dagsmogga, 24,2 sentimetrar á hæð, 18,9 á breidd,
1,34 á þykkt, og vegur 730 grömm með 3G tengingu.
iPad er eins og spjald með snertiskjá. Við hana er ekki
neitt lyklaborð heldur birtist það á skjánum þegar
notandinn þarf á því að halda.
Skjárinn á iPad er 9,7“ snertiskjár með svonefndu Multi-
Touch sem gerir að verkum að hægt er að nota fingurna
á mun fjölbreyttari hátt en ella, stækka mynd eða fletta.
iPad spjaldtölvan er handhæg og meðfærileg og nýtist
að mörgu leyti betur til ýmissa verkefna en venjuleg
fartölva, t.d. til að lesa vefbækur eða dagblöð
í hægindastólnum eða uppi í rúmi.
Allir áskrifendur Morgunblaðsins hafa aðgang
að blaðinu á pdf-formi á netinu.
Tveggja ára Apple ábyrgð.
Tilboðið gildir aðeins á iphone.is Moggaklúbbsáskrifendur
fara inn á www.iphone.is, velja flipann, merktan
„MOGGAKLÚBBSTILBOГ, og gefa upp kennitölu sína.
Allir fastir áskrifendur Morgunblaðsins eru sjálfkrafa félagar í Moggaklúbbnum og njóta ýmissa fríðinda og tilboða.
KORTIÐ GILDIR TIL
31.12.2010
MOGGAKLÚBBURINN
– MEIRA FYRIR ÁSKRIFENDUR
iPAD 3G SPJALDTÖLVA OG TASKA Á SÉRSTÖKU MOGGAKLÚBBSTILBOÐI: