Morgunblaðið - 21.01.2011, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 21. JANÚAR 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Frétt Morg-unblaðsinsum innbrot
í tölvukerfi Al-
þingis innan frá
kom þingheimi í
opna skjöldu. Þó
er nærri ár liðið
frá þeim atburð-
um. Þingforseti
hafði dulið alla málsins nema
forsætisráðherrann og ekki
einu sinni trúað forsætisnefnd
fyrir því. Málið er hið alvarleg-
asta af þessu tagi sem upp hef-
ur komið hér á landi. Varnir
tölvukerfis þingsins voru að
mestu miðaðar við að verjast
utanaðkomandi árás á það.
Þetta vissu þeir sem fyrir inn-
rásinni stóðu, enda liggur fyrir
að þar voru miklir kunn-
áttumenn á ferð. Sérfræðingar
þingsins virðast hafa brugðist
að mestu rétt við. Þó hefði far-
ið betur á að fá lögreglu í lið
með sér strax frá upphafi. En
viðurkenna ber að þar er auð-
vitað stuðst við speki sem þeir
hafa sem horfa um öxl, og þeg-
ar fram er komið að þrjótarnir
höfðu búið svo um hnútana að
slóð þeirra innan njósnatölv-
unnar eyðilegðist þegar teng-
ingar hennar væru rofnar.
En þótt óhjákvæmilegt
kunni að hafa verið að láta
leynd hvíla yfir málinu í fáeina
daga meðan frumrannsókn
stóð yfir er óskiljanlegt að
ekki hafi verið rætt við þing-
menn og forystu þingsins á
fyrstu stigum. Þeir höfðu ríka
hagsmuni af því að vita af til-
raunum til að brjótast inn í
þeirra einkapóst
og ekki síður að
líkur gætu staðið
til að hluti hans
kynni þegar að
hafa verið fram-
sendur annað. Þá
hefði einnig verið
nauðsynlegt að
kanna hvort þing-
menn hefðu orðið varir
mannaferða og eins hvaða
gestir á þeirra vegum hefðu
komið inn í viðkomandi bygg-
ingu á umræddu tímabili. Í
þessum orðum felst engin
ásökun, en um er að ræða
byggingu sem aðeins tilteknir
aðilar eiga að hafa opinn að-
gang að. Merkilegt er ef for-
sætisráðherrann hefur ekki
rætt þessa atlögu að öryggi
æðsta stigs stjórnskipunar
landsins innan ríkisstjórn-
arinnar. Öryggisþátturinn er
efstur á blaði sérhverrar rík-
isstjórnar, og gildir sú regla í
hvaða ríki sem er.
Nú er verið að draga fyrr-
verandi ráðherra fyrir lands-
dóm m.a. vegna þess að hann
hafi vanrækt að ræða mik-
ilvægt mál á ráðherrafundi.
Þarna var öryggi ríkisins í
húfi, þar sem sjálft þjóðþingið
átti í hlut. Og sé það svo, að um
þetta leyti hafi verið staddir á
landinu menn með tæknilega
sérkunnáttu og vilja til að nýta
hana til slíkra verka er ekki
ólíklegt að víðar hafi verið leit-
að fanga en innan Alþingis.
Pukur forsætisráðherrans og
þingforsetans með þetta stór-
mál er því að a.m.k. vítavert.
Þingmenn voru
grandalausir um til-
ræði við öryggi sam-
skiptatækja þeirra
þar til að Morgun-
blaðið upplýsti
málið}
Mikið alvörumál
Skattheimtabarst í tal í
viðtali við-
skiptablaðs Morg-
unblaðsins í gær
við Orra Hauks-
son, fram-
kvæmdastjóra Samtaka iðn-
aðarins. Lýsingarnar á
skattastefnu stjórnvalda voru
heldur ófagrar, sem von er.
Orri minnti á að í fjárlögum
fyrir árið 2010 hefði verið gert
ráð fyrir að skattahækkanir
myndu skila ríkissjóði hátt í 60
milljörðum króna aukalega.
Þegar árið væri gert upp
kæmi hins vegar í ljós að
heimturnar hefðu verið mun
minni, eða á milli 30 og 40
milljarðar króna. „Þetta sýnir
að auðvitað breytir fólk hegð-
un sinni þegar gerðar eru
harkalegar breytingar á skött-
um,“ sagði Orri. Þetta einfalda
lögmál um mannlega hegðun
hefur því miður ekki síast inn
hjá ríkisstjórninni, sem hefur
haldið áfram að
hækka skatta
þrátt fyrir slæma
reynslu af fyrri
skattahækkunum.
Orri nefnir einn-
ig dæmi af skað-
legri skattastefnu sem snýr að
gagnaverum: „Þau fara af stað
18 mánuðum síðar en ella, ein-
göngu vegna tregðu yfirvalda
til að laga skattheimtu á litlu
sviði að því sem annars staðar
er praktíserað. Allt venjulegt
fólk sér að enginn Íslendingur
hagnast á þeirri töf, þótt
skattvesírar landsins hreyki
sér sjálfsagt af því hvað þeir
eru harðir í horn að taka.“
Það er mikilvægt að bent sé
á skaðleg áhrif ofurskatt-
heimtustefnu ríkisstjórn-
arinnar og hve misheppnuð
stefnan hefur reynst í alla
staði. Með þessari stefnu hef-
ur ríkisstjórnin unnið gríð-
arlegt tjón, bæði á heimilum
og fyrirtækjum í landinu.
Skattahækkanirnar
hafa engu skilað
nema auknum
erfiðleikum }
Misheppnuð ofurskattastefna
V
ið lifum á tímum þar sem vísindi og
rökhugsun eiga að hafa unnið
fullnaðarsigur á hjátrú og hleypi-
dómum. Afar fáir trúa núna á
kraftaverk í hefðbundnum bibl-
íuskilningi þess orðs. Ef einhver heldur því
fram að Guð hafi talað við hann og læknað hann
af sjúkdómum sínum er líklegra að viðkomandi
sé leiddur hljóðlega inn í bólstrað herbergi og
honum gefin sterk lyf, en að hlustað sé á hann af
fullri alvöru.
Þess vegna er merkilegt hve margir eru þó
tilbúnir að trúa á kraftaverkasölumenn ef þeir
bara hjúpa söluræðuna í vísindalegum orða-
flaum. Í goðsögnum um villta vestrið eru svo-
kallaðir snákaolíusölumenn jafn mikilvægur
þáttur og kúrekarnir sjálfir. Þeir seldu lífselix-
íra í litríkum flöskum, sögðu þá afrakstur nýj-
ustu rannsókna og lofuðu því að elixírarnir gætu læknað
alla hugsanlega kvilla.
Arftakar þessara loddara ganga ekki lengur bæja á milli
til að selja vörur sínar, heldur nota netið og pýramída-
sölukerfi til að græða meira fé á trúgjörnu eða veiku fólki,
en snákaolíukarlarnir gátu látið sig dreyma um.
Pýramídakerfi eru ekki ný af nálinni, en af einhverjum
orsökum spretta þau frekar upp á krepputímum. Tilhugs-
unin um skjótan gróða er meira aðlaðandi þegar þú horfir
á skatta hækka og afborganir sömuleiðis.
Nýjasta dæmið um þetta eru LifeWave-plástrarnir, sem
nýbyrjað er að markaðssetja á Íslandi á vefsvæðinu lifs-
bylgja.is. LifeWave hefur um árabil selt alls kyns fals-
plástra sem eiga að draga úr streitu, auka orku í lík-
amanum og jafnvel að snúa við öldrun! Ef
plástrarnir virka á þennan hátt er um raun-
verulegt kraftaverk að ræða. Það er hins vegar
ekkert sem gefur til kynna að plástrarnir hafi á
nokkurn hátt meiri virkni en venjuleg lyfleysa.
Plástrar LifeWave eiga það sameiginlegt að
með einhverjum undarlegum hætti eiga þeir
að geta haft samskipti við líkamann (banda-
rískur forstjóri fyrirtækisins líkir þessu við
samskipti milli tveggja farsíma) og haft áhrif á
efnaskipti í honum. Samkvæmt vefsíðu Life-
Wave fara engin efni úr plástrinum inn í líkam-
ann, heldur gerast þessi samskipti öll á ein-
hvers konar segulsviði eða í gegnum innrautt
ljós. Ekkert af þessu er í samræmi við skilning
læknisfræðinnar á því hvernig líkaminn virkar.
Nýjustu plástrarnir eru sagðir byggjast á
glænýjum uppfinningum á sviðið nanótækni
(loddarar eru alltaf fljótir að nýta sér nýjustu tískuorðin),
en það er merkilegt að í einkaleyfisumsókn LifeWave í
Bandaríkjunum er ekki einu orði minnst á nanótækni.
Hvernig ætli standi á því?
Hér er ég á engan hátt að halda því fram að þeir Íslend-
ingar sem standa á bak við vefsíðuna lifsbylgja.is séu lodd-
arar eða óheiðarlegir og eftir því sem ég veit best eru þeir
það ekki. Þeir sem vilja festa fé sitt í ævintýri eins og þessu
eru frjálsir til að gera það frá mínum bæjardyrum séð. Það
sem er hættulegt við falslækningar eins og þær sem Life-
Wave selur er hins vegar það þegar veikt fólk lætur glepj-
ast af loforðum um kraftaverk og velur vörur sem þessar
fram yfir hefðbundnar lækningar, sem við vitum að virka.
bjarni@mbl.is
Bjarni
Ólafsson
Pistill
Kraftaverkasölumenn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
V
iðsnúningur varð í með-
ferð makrílafla á síðustu
vertíð miðað við árin á
undan. Í fyrra veiddust
122 þúsund tonn af mak-
ríl, meira en nokkru sinni í íslenskri
lögsögu. Af þeim afla fóru um 60% í
frystingu og 40% í bræðslu. Til sam-
anburðar má nefna að 2009 voru um
80% aflans brædd. Þetta kemur fram
í greinargerð vinnuhóps um makríl-
veiðar, sem unnin var fyrir sjávar-
útvegsráðherra. Þar er m.a. fjallað
um markaði og vinnslu til manneldis.
Yfir helmingur frysta makríls-
ins fór á Rússlandsmarkað og gekk
sala þangað vel, að því er segir í
skýrslunni, en einnig fór mikið á
markað í Kína og Litháen. Alls var
makríll seldur til 27 landa, m.a. S-
Kóreu, Taívans, Egyptalands, Níger-
íu, Tyrklands, Búlgaríu og Banda-
ríkjanna.
Lítið fór til Japan þar sem hæst
verð fæst fyrir makrílinn. Þar sem
annars staðar í Asíu vilja við-
skiptavinir stinnari makríl en þann
sem veiðist hér. Búist er við við-
brögðum af Japansmarkaði fyrri
hluta árs við því sem þó fór þangað í
fyrra af frosnum makríl. Þá skýrast
möguleikar á frekari sókn þangað.
Hátt verð í upphafi
Í skýrslunni segir um markaði:
„Mikil þekking á mörkuðum fékkst á
síðustu vertíð og í ljós kom að mark-
aður fyrir unninn makríl er marg-
skiptur og mikilvægt að finna hverri
afurð eða gæðaflokki rétta leið á
markaðinn til að hámarka verðmæt-
in. Þeir sölumenn sem funduðu með
vinnuhópnum bentu á að fengist
hefðu á bilinu 1,2-1,8 bandaríkjadalir
fyrir hvert kg fyrir stærstan hluta af-
urðanna en ljóst er að forsendur fyrir
verðmætaaukningu eru fyrir hendi.
Hátt verð fékkst strax í upphafi
vertíðar en síðan kom niðursveifla
sem skapaðist fyrst og fremst af því
að farið var með mikið magn inn á
markaði, birgðageymslur voru litlar,
mikil óvissa í veiðum bæði hvað varð-
aði makrílinn og samspil hans við
síldina. Þegar menn áttuðu sig á
þessu náðist aftur jafnvægi og verðið
steig upp á við, þá sérstaklega eftir
að Norðmenn hófu sölu á makríl inn
á markaði á hærra verði.“
Þau sjónarmið útgerða stærri
skipa koma fram í skýrslunni að
betra hefði verið með tilliti til verðs
að minna hefði verið veitt fyrri part
sumars en þar spilaði inn í óvissa um
hversu lengi makríllinn yrði í lögsög-
unni og samspil makríls og síldar.
Starfshópurinn telur mikilvægt að
ákvörðun um stjórn á makrílveiðum
verði tekin svo fljótt sem verða
má. Til að hámarka verð-
mætin sé nauðsynlegt að
útgerðir viti hvaða magn
þær hafi til ráðstöfunar
þannig að unnt sé að
skipuleggja veiðar,
vinnslu og sölu afurða
sem best.
Sveigjanleg stjórnun
Í niðurlagi skýrslunnar segir
að reynsla síðustu vertíðar sýni að
mögulegt sé að nýta ísfisksskip og
frystitogara til makrílveiða enda sé
þess gætt að ekki séu tekin stór hol
og að fyrir hendi sé búnaður til kæl-
ingar aflans.
„Fyrir liggur að mikill árangur
náðist í manneldisvinnslu makríls á
síðustu vertíð. Þó var misjafnt
hversu hátt hlutfall einstök fyrirtæki
unnu til manneldis. Starfshópurinn
telur að áfram eigi að vinna að því að
sem mest af aflanum fari til mann-
eldis. Jafnframt telur starfshópurinn
að fiskveiðistjórnun á makríl þurfi að
vera sveigjanleg þannig að hægt sé
að ná þessu markmiði,“ segir í loka-
orðum skýrslunnar.
Landanir eftir stöðum
Útflutningur á frystum makríl
40
35
25
20
15
10
5
0
Þú
su
nd
to
nn
30
25
20
15
10
5
0M
ag
n
(m
ill
jó
n
to
nn
)
Dan
mör
k
Egy
ptal
and
Holl
and KínaLith
áen
Mal
asía Níge
ría
Póll
and
Rús
slan
d
Spá
nn
Önn
ur lö
nd
Esk
ifjör
ður
Fás
krúð
sfjö
rður
Hor
nafj
örðu
r
Nes
kau
psta
ður
Rey
ðarf
jörð
ur
Ves
tma
nna
eyja
r
Vop
nafj
örðu
r
Þór
shö
fn
Mikill árangur náðist
við vinnslu á makríl
Mun meira magn
» Í fyrra var mun meira af
makríl á íslensku hafsvæði en
2009. Árið 2010 var magn-
vísitala makríls nánast
þrisvar sinnum hærri
á svæðinu en árið á
undan.
» Makríllinn
fitar sig hratt yf-
ir sumarið og
mestur hluti
fæðunnar var alls
konar svifdýr. Fyrir
Vesturlandi voru þó
um 18% af fæðunni sand-
síli og fyrir Austurlandi voru um
1,4% fæðunnar miðsjávarteg-
undir svo sem laxsíldir.
» Alls lönduðu skip 14 út-
gerða meira en þúsund tonnum
af makríl. Þrjár útgerðanna
lönduðu 91-100% afla til mann-
eldis, tvær 78-89%, átta 50-
69% og tvær lönduðu 24-38%
til manneldis.
» Þó það sé lítið brot af
heildaraflanum vekur athygli að
tæp 35 tonn af grásleppu komu
sem meðafli á makrílveiðum
uppsjávarskipa.
Landfryst
27%Bræðsla
40%
Sjófryst
33%