Ný saga - 01.01.1999, Page 42

Sverrir Jakobsson
Mynd 3.
Halvdan Koht.
Mynd 4.
Landslagsteikning
frá Vestfold
í Noregi.
Englandi. A.m.k. fjórir víkingahöfðingar á
Englandi og írlandi heita þessu nafni milli
860 og 925.13 Halvdan Koht (1873-1965) dró
af þessu þá ályktun að „hinir norsku Hálf-
dánar væru til vitnis unr menningaráhrif úr
Danmörku, einkum á höfðingjaættir."14 Ýmis
önnur nöfn innan norsku konungsæltarinnar
eru sjaldséð á vestnorrænu málsvæði á þess-
unr tíma, s.s. Ragnar, Guðröður og Sigfröður.
Halvdan Koht mótmælti hugnryndum Linds,
enda þótt hann féllist á að þessi nöfn væru
sennilega upphaflega dönsk. Hann færði
sannfærandi rök fyrir því að nöfnin tilheyrðu
ekki einungis Ynglingaættinni. Hins vegar er
ósannað að Haraldur hárfagri hafi verið af
þeirri ætt. Hann er t.d. ekki nefndur í Yng-
lingatali. Nöfnin Haraldur, Hálfdan og Guð-
röður eru öll af dönskunr uppruna og fáir
finnast á vestnorrænu málsvæði sem bera þau.
Koht var ekki svo skyni skroppinn að hann
kæmi ekki auga á þetta. Hann gat sér til að
þessi nöfn, ásamt ýnrsum öðrum, s.s. Ólafur,
Sigtryggur og ívar, hefðu verið tískunöfn sem
tíðkast hafi í konungsættum um öll Norður-
lönd. Hugmynd Kohts virðist hafa unnið hylli
fræðimanna en fáir hafa tekið upp merki
Linds og haldið fram dönskum uppruna
norsku konungsættarinnar. En kenningar
Kohts hvíla á veikum grunni. Hvers vegna í
ósköpunum hefðu norskir konungar, hefðu
þeir á annað borð viljað skilja sig frá þegnum
sínum, átt að taka upp dönsk nöfn í því skyni?
Þess finnast fá dæmi að menn hafi sótt nöfn til
nágrannaþjóða í slíkum tilgangi. Öðru máli
gegndi ef Haraldur Hálfdanarson og niðjar
hans hefðu verið dönsk ætt að uppruna. Pá
eykur það dýrð ættarinnar að halda fast við
sín fornu nöfn enda þótt engir þegnar beri þau.
Frankaannálar gefa til kynna að Vestfold
hafi verið stjórnað af dönskum konungum
813, og Orosiusþýðing Alfreðs staðfeslir að
Vestfold hafi lotið Dönum á 9. öld.15 Taldi
Koht líklegt að Haraldur hefði verið það-
an. Vestfoldarmenn væru einu víkingarnir úr
Danmörku og Noregi sem bæru nafn af
heimahögunum, að frátöldum Höröum á
Vesturlandi sem getið er urn 790. 1 Vestfold
hefði eini kaupstaðurinn í Noregi verið og
sennilega flest herskip.16 Per Sveaas Ander-
sen (f. 1921) taldi einnig að Haraldur hefði
konrið frá Vestfold, en aðrir mæla því í mót.17
Heimildir leyfa ekki annað en getgátur um
það.
Adam frá Brimum er fróðastur Vestur-
Evrópunranna um sögu Norðurlanda frá 9.
öld til 11. aldar og iðulega er rit hans sú heirn-
ild sem er næst atburðum í tíma. Af sögu hans
má ráða að upplýsingar íslenskra miðalda-
annála unr að Gormur hinn garnli hafi tekið
við völdunr í Danmörku nálægt 840 eru rang-
ar.18 En Adam hefur ekki verið talinn jal'n gotl
viðmið á Noregskonunga. Hann þekkir engan
slíkan fyrr en Hákon jarl réð ríkjum. Hákon
var að hans mati „rnanna grimmastur, af ætt
Ingvars og hafði risablóð í æðum. Hann gerð-
ist konungur fyrstur Norðmanna, en áður var
þeinr stjórnað af hertogum [ducibus].“ Telur
Adam að Tryggvi og sonur hans, Ólafur
krákubein, hafi verið komnir af honum, enda
hafi Ólafur verið mikill galdramaður.19
Að finna Harald hárfagra í samtímaheim-
ildunr reynist ekki lélt verk. Norðmaðurinn
Óttar minnist ekki á hann, ekki heldur annál-
ar frá Bretlandseyjum eða meginlandi Evr-
40