Ný saga - 01.01.1999, Blaðsíða 13

Confessio turpissima
bendir á í grein urn alþýðumenningu í spegli
skriftaboða,39 voru konur þjónar djöfulsins í
augum kirkjufeðra, nornir og heiðingjar í eðli
sínu. Konur og kynlíf voru það sarna, og lík-
amslosti var andstæður guði og hættulegur
kirkjunni. Handbækur fyrir skriftafeður sýna
að þeim bar að spyrja sérstaklega hvort
skriftabarnið hefði stundað kynlíf á bönnuð-
um tímurn, og var þeim uppálagt að vara
skriftabarnið við kynlífi af líkamslosta, það
átti eingöngu að vera til barngetnaðar.
Vandamálið var konur, og samkvæmt
Gurevich helgar kirkjufaðirinn Burchard af
Worms rnarga og langa kafla í riti sínu urn
skriftir þeim syndum sem drýgðar eru með
eða af konum.
Porthús líkamans
Konan og kirkjan eru andstæður, þar sem lík-
ami og andi takast á. Þessi átök verða gjarnan
uppspretta klárns,40 eins og greinilega má sjá
í ýmsum paródískunr textum og bóknrennt-
um miðalda. Þannig ijallar Dekameron eftir
Boccaccio frá miðri 14. öld nrjög urn vanrækt-
ar eiginkonur og kynóða nrunka, ásamt til-
heyrandi rúnrsenum og sanrfaralýsingum, og
þar fer fram nrikið guðlast. Nokkrar af sögun-
unr skopstæla skriftir, nr.a. sú fyrsta. Skrifta-
barnið þar er karlnraður og opinber skjalarit-
ari. Hann falsar málsskjöl, ber ljúgvitni, fer
aldrei í kirkju, stundar ofát og drykkju, og
kann best við sig í lastabælum, og hefur aldrei
skriftað. A banastundinni gerist hann iðrandi
syndari og kallar til skriftaföður. Það fyrsta
senr skriftafaðirinn spyr unr er „hvort hann
hefði nokkurn tíma svalað girndum sínum til
kvenna.“41 Þessu neitar hann eins og öðrunr
höfuðsyndum sem hann hefur drýgt, en játar
þess í stað syndir sem engar eru með nriklunr
guðsorðaflaunri. Skriftafaðirinn trúir öllu og
veitir honunr ekki aðeins aflausn, heldur ger-
ir hann að dýrlingi. „Og lrver nrundi líka ekki
trúa, ef hann Ireyrði nrann tala svona á bana-
sænginni.“42 í annarri sögu er gert grín að
skriflaboðunr á nrjög klánrfenginn hátt. Segir
þar frá getulausum og kokkáluðunr eigin-
mann sem er dónrari. „Skaparinn hafði hagað
svo mótun þessa náunga, að hann var betur
vaxinn til sálarinnar en líkanrans."43 Hann
reynir að fela getuleysi sitt og koma sér hjá
kynlífi með því að útskýra fyrir ungri eigin-
konu sinni „að samkvænrt gönrlu og nrerku
alnranaki væri náið sanrneyti karls og konu
mjög hæpið og ótilhlýðilegt ýmsa tilgreinda
daga.“ Leyfisdögunum fjölgar „þangað til að
hann hafði þakið allt alnranakið með viðbár-
um gegn því að snerta við konunni. Það var
t.d. öll fastan, fæðingardagar píslarvotta og
heilagra, föstudagar, laugardagar og hvíldar-
dagar skaparans - auk ýnrissa stigbreytinga á
tunglinu, sem alveg fyrirbauð allt kynferðis-
kák af náttúrufræðilegunr ástæðunr.“ Eigin-
konan er nunrin á brott af sjóræningja sem
lætur svo blíðlega að lrenni að lrún neitar að
láta eiginnranninn frelsa sig. Hún segist hafa
verið farin að líta á hann „senr gamalt alnran-
ak“ en nú hafi hún „fyrir guðs alnráttugu for-
sjón“ lent í höndununr á manni senr lréldi
enga hvíldardaga, „engar föstur né píslarvætt-
isafnræli heilagra ... Þér vilduð, hvort eð var,
heldur þjóna Guði en konunni yðar.“44 Eigin-
nraðurinn veslast upp og deyr, með þeinr orð-
unr að hún vildi „ekki halda hvíldardaga, tæf-
an sú arna!“45 Sjóræninginn óguðlegi kvænist
konunni og hirtu þau „ekki unr hvíldardaga
né dýrlingaafnræli, heldur unnu án afláts að
ást sinni eins ótt og títt og fæturnir leyfðu
þeinr hreyfingu!“
Þessi sanrtenging konu, kynlífs og kristni
kemur einnig fyrir í sögunr af heilögum nreyj-
unr, sem eiga sér paródíska grein í sögunni af
hinni frelsuðu portkonu. Frægasta portkvenna-
sagan er Maríu saga egypsku, og er hún jafn-
franrt saga unr skriftir.46 Þessa konu finnur
nrunkur og eltir uppi í eyðimörk, kolbrunna
og svarta af synd. Hann biður hana að skrifta
„svo að aðrir góðir menn nrættu líkja eftir
Voru konur
þjónar djöfulsins
í augum kirkju-
feðra, nornir
og heiðingjar í
eðli sínu.
Konur og kynlíf
voru það sama,
og líkamslosti
var andstæður
guði og hættu-
legur kirkjunni.