Ný saga - 01.01.1999, Blaðsíða 58

„Hliitlægni er ekki lengur í tísku“
Georg G. Iggers
Sagnfræðingar
gegndu mjög
mikilvægu hlut-
verki í stjórnmál-
um á 19. öld.
í Frakklandi voru
t.d. fjölmargir
sagnfræðingar
virkir í stjórnmál-
um, ég nefni
aðeins Franqois
Guizot og Alexis
de Tocqueville
Skotann David Hume og Frakkann Voltaire.
Ég man ekki eftir neinum viðlíka þýskum
fræðimanni. Þekktastur þýskra sagnfræðinga
var August Ludwig von Schlözer sem skrifaði
mikið verk um sögu Norður-Evrópu en utan
Þýskalands er hann nánast óþekktur. Á 19.
öld voru enn til sagnfræðingar sem rituðu fyr-
ir breiðan hóp og á þessari öld hafa ítalskir,
franskir og einnig nokkrir breskir sagnfræð-
ingar skrifað fyrir stærri lesendahóp heldur
en t.d. þýskir og bandarískir starfsbræður
þeirra. I þessu sambandi mætti nefna menn
eins og Jacques Le Goff, Emmanuel Le Roy
Ladurie, Carlo Ginzburg, Eric Hobsbawn og
E. P. Thompson. Pýskaland getur ekki státað
af sambærilegum mönnum.
Geturðu skýrt út þennan mismun ú milli
landanna?
Eins og ég sagði kom þessi hugmynd um
sérfræðina fyrst fram í Þýskalandi og hafði
þar hvað mest áhrif.
Sé litið á þróun sagnfrœðinnar á síðustu
tveim öldum, mœtti þá halda þvífram að sagn-
frœðingar einhvers tiltekins lands hafi komið
frant með flestar nýjungarnar?
Nei, það held ég ekki. Þýskir sagnfræðing-
ar gegndu mikilvægu hlutverki á 19. öld eins
og komið hefur fram - eða öllu heldur þýska
módelið; sagnfræðingarnir sem slíkir voru
ekki neinir yfirburðamenn, nema þá kannski
Theodor Mommsen. Á 20. öld hafa franskir
og bandarískir sagnfræðingar komið fram
með hvað flestar nýjungarnar. Ætli Bandarík-
in séu ekki núna orðin mikilvægari en Frakk-
land sem skýrist m.a. af því að þau eiga ein-
faldlega svo marga sagnfræðinga.
Stundum heyrir maður því fleygt að sagn-
fræðin í Pýskalandi sé nú jafnvel áratug á eft-
ir t.d. þróuninni í Bandaríkjunum. Á það við
einhver rök að styðjast?
Það er eitthvað til í því. Ég held þeir séu
jafnvel meira en einuni áratug á eftir. Það er
hins vegar erfitt að gera slíkan samanburð
vegna þess að greinar innan sagnfræðinnar
hafa þróast í mismunandi áttir.
Pú átt þá ekki von á því að fram komi í
Þýskalandi jafnoki Theodors Mommsens sem
fékk Nóbelsverðlaunin í bókmenntum árið
1902 fyrir ritröð sína um sögu Rómaveldis?
Nei, ég sé hann ekki fyrir mér. Við yrðum
að leita að slíkum manni á Italíu, í Frakklandi
eða Bretlandi.
Sumir þýskir fræðimenn eru samt mjög
virkir á opinberum vettvangi?
Jú, þeir hafa alltaf verið pólitískir. Besta
dærnið er Jiirgen Habermas. Þótt hann sé
heimspekingur þá hefur hann skrifað mikið
um sagnfræðileg efni. Þýskir sagnfræðingar
skrifa einnig greinar í öll helstu dagblöð
landsins og koma fram í sjónvarpi. Sarna er
uppi á teningnum í Frakklandi; t.d. er Marc
Ferro með íastan þátt á laugardagskvöldum á
sjónvarpsstöðinni ARTE. í Bandaríkjunum
eru sagnfræðingar miklu einangraðri frá al-
menningi heldur en í Evrópu. Sjáðu t.d. New
York Times. Það blað er ekki sérlega opið fyrir
umræðum um menningarleg og fræðileg efni.
Þú nefndir þátttöku sagnfrœðinga í umræð-
um á opinberum vettvangi. Er sagnfrœði þá
pólitísk vísindi?
Já, að vissu marki. Og ég vil leggja áherslu
á að sagnfræðingar gegndu mjög mikilvægu
hlutverki í stjórnmálum á 19. öld. 1 Frakk-
landi voru t.d. fjölmargir sagnfræðingar virkir
í stjórnmálum, ég nefni aðeins Frangois
Guizot og Alexis de Tocqueville. Þó að þýsk-
ir sagnfræðingar liafi ekki gegnt liáum emb-
ættum, þá voru þeir virkir í pólitískum um-
56