Ný saga - 01.01.1999, Page 66

U-k
✓
Atökin um Atlantshafsbandalagið
Mynd 3.
Við Berlínar-
múrinn að
kalda stríðinu
loknu.
skiptir útflutningur okkur Islendinga miklu
máli. Það átti við á dögurn kalda stríðsins og
það mun eiga við enn um sinn. En um leið og
sagt er að nrikilvægi NATO hafi minnkað
hefur staða íslands innan bandalagsins eflst.
Island er og hefur verið aðili frá upphafi og
landið nýtur velvildar gamalla og nýrra aðild-
arríkja. Hvað sem öðru líður er ísland óvíða
annars staðar inni á gafli hjá stórveldunum
með viðlíka hætti og raunin er um NATO.
Hættur leynast víða
Hér hefur verið vikið nokkrum orðurn að nýj-
um skilgreiningum á öryggi í tengslum við
umhverfismál og fríverslun. En rétt er að fara
nokkrum orðum um hugsanlegt löggæsluhlut-
verk NATO gagnvart aðsteðjandi hættum úr
austri og suðri. Evrópusambandið (ESB) hef-
ur í auknum mæli áhyggjur af skipulagðri
glæpastarfsemi og eiturlyfjadreifingu. Alls er
óvíst hvernig tekst að takast á við þann vanda
sem skapast þegar landamæri ESB færast til
austurs. Sami vandi blasir við gagnvart Norð-
ur-Afríku þar sem engin lausn virðist í sjón-
máli, til dæntis fá þau ríki aldrei aðild að ESB.
Þetta er nefnt hér til að undirstrika að ekki er
til staðar nein heildstæð utanríkisstefna af
hálfu ESB gagnvart Rússlandi, Úkraínu og
Miðausturlöndum.
NATO mun aðlaga sig breyttum tímum og
breyttum viðhorfum. Mörgum er það enn í
fersku minni hve utangátta Atlantshafs-
bandalagið virtist fyrst eftir lok kalda stríðs-
ins. Kannski má segja að svipuð staða sé
komin upp nú eftir lok Kosóvó-stríðsins. Hitt
er annað mál að örlög Varsjárbandalagsins
urðu allt önnur en Atlantshafsbandalagsins.
NATO var sigurvegari kalda stríðsins og það
var nauðsynlegt að viðhalda einingu banda-
lagsins óháð hinum breyttu tímum. Þessu
gerði þáverandi framkvæmdastjóri NATO,
dr. Manfred Wörner, sér grein fyrir og tókst
að vinna bandalagið út úr þeim vanda sem við
blasti. Fyllsta ástæða er til að ætla að NATO
fái endurnýjað hlutverk í samræmi við það
sem að framan greinir. Til þess þarf áfram-
haldandi árvekni og dug þeirra manna sem
feta í fótspor Wörners í hinu mikilvæga emb-
ætti framkvæmdastjóra NATO. í því sam-
bandi ber að fagna skipun Georges Robert-
sons í embættið og þakka Javier Solana það
sem var að margra mati drjúgt starf.
I raun réttri má segja að urnræða um ís-
lensk utanríkis- og varnarmál snúist rneir og
nieir urn það sem er að gerast á hverjum tíma
í kringum okkur. Stefna okkar getur ekki ráð-
ist af þröngum hagsmunum, heldur erum við
hluti af varnarkerfi vestrænna ríkja. Það
skiptir Noreg máli hvaða afstöðu við tökum
og hvernig hér er skipað málum. Þetta er
nefnt sérstaklega vegna þeirrar umræðu sem
hlýtur að eiga sér stað um stefnuna innan
NATO. Fyrir almenning ber auðvitað hæst
spurninguna um þátttökuna í Kosóvó-stríð-
inu. Sú þátttaka var um margt untdeild og því
rniður var ekki gert nægilega mikið til að
kynna afstöðu íslenskra stjórnvalda í málinu.
En NATO tók af skarið í málinu eftir afar
mikla yfirlegu og undirbúning. í þessu sam-
bandi skiptir rniklu máli hvaða afstöðu Rúss-
64