Morgunblaðið - 30.07.2011, Blaðsíða 6

BAKSVIÐ
Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturjg@mbl.is
„Við erum að sjálfsögðu mjög
hlynntir því að nýta allar þær afurðir
sem hægt er að nýta. En hins vegar
eru ekki í dag endilega til markaðir
fyrir þessar afurðir,“ segir Kristján
Vilhelmsson, framkvæmdastjóri út-
gerðasviðs Samherja hf., um nýja
reglugerð frá sjávarútvegs- og land-
búnaðarráðuneytinu sem skyldar út-
gerðir til að koma með allan afla að
landi og þar með talið lifur, hausa,
hryggi og afskurð.
Kristján segir að ef tekið sé dæmi
af karfahausum þá sé markaður fyrir
þá afskaplega lítill. Aukið framboð af
slíkum hausum þýddi aðeins að það
verð sem þó fengist fyrir þá mundi
lækka verulega. Þá mundi það draga
úr afkastagetu skipanna að þurfa að
koma með slíkar afurðir að landi og
þar með úr kjörum sjómanna.
Óarðbær fjárfesting
Kristján segist ekki telja að mark-
aður sé heldur til staðar fyrir þann
karfa sem í dag er frystur um borð ef
koma þarf með hann í land og vinna
hann þar og langt því frá á þeim
verðum sem í dag fáist fyrir hann
sjófrystan.
Ef áfram eigi að vinna afla um
borð, þar sem ekki sé í dag gert ráð
fyrir þeirri nýtingu sem gerð er
krafa um í reglugerðinni, sé fyrirsjá-
anlegt að fara þurfi í miklar fjárfest-
ingar og breytingar á skipunum til
þess að koma til móts við reglugerð-
ina sem síðan séu ólíklegar til þess
að skila sér í því verðmæti sem fáist
fyrir þessar afurðir.
Þröngur tímarammi
„Mér þykja tímafyrirvararnir í
þessu vera alltof stuttir. Það er sjálf-
sagt að horfa til framtíðar í þessum
efnum og vinna þá nauðsynlega for-
vinnu. Margt af þessu er þegar nýtt
eins og grálúðuhausar og grálúðu-
sporðar einfaldlega vegna þess að
það er hægt að gera góð verðmæti úr
þessu. Sama er með þorskhausa og
ufsahausa, það er markaður fyrir þá.
En það er önnur saga með til að
mynda karfahausana og alla lifrina.
Það er markaður fyrir ufsalifur en
ekki til að mynda úr ýsu og kola. Það
verður einhver að vilja þetta og þetta
verður að standa undir kostnaði,“
segir Kristján.
Gert er ráð fyrir að reglugerð
sjávarútvegsráðuneytisins taki gildi
1. september næstkomandi. Frá og
með 1. febrúar 2012 er skipum sem
vinna afla um borð skylt að koma
með helming allra þorsk-, karfa- og
grálúðuhausa að landi og 1. septem-
ber sama ár mun reglugerðin taka að
fullu gildi.
Markaðir ekki
til staðar fyrir
afurðirnar
 Gert að koma með allan afla í land
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Veiðar Frystitogarinn Sléttbakur
EA á úthafskarfaveiðum.
Reglugerð
» Útgerðir skyldaðar til þess
að koma með allan afla að
landi og þar með talið lifur,
hausa, hryggi og afskurð.
» Gagnrýnt að ekki séu til
staðar markaðir fyrir allar þær
afurðir sem krafa er gerð um
að komið sé með á land.
» Reglugerðin tekur gildi 1.
september nk. og kemur til
fullra framkvæmda að ári.
FRÉTTASKÝRING
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Nýju skurðstofurnar á Heilbrigðis-
stofnun Suðurnesja hafa verið lokað-
ar í eitt ár. Þær voru teknar í notkun
sumarið 2008 og hafa því ekki verið
mikið notaðar. Kostnaður við upp-
byggingu skurðstofanna nam um 170
milljónum.
Skurðstofurnar eru í svokallaðri
D-álmu sjúkrahússins, en upphaflega
var áformað að þar yrði hjúkrunar-
deild fyrir sjúka aldraða Suðurnesja-
búa. Uppbyggingin gekk hins vegar
hægt vegna fjárskorts. Árið 2004 var
gert samkomulag um uppbyggingu
þjónustu við aldraða á Suðurnesjum.
Samkomulagið fól í sér að byggt yrði
nýtt 30 rúma hjúkrunarheimili í
Reykjanesbæ og gerðar endurbætur
á hjúkrunarheimilinu Garðvangi í
Garði. Þegar þetta samkomulag var
gert var öll efsta hæð D-álmunnar
enn óinnréttuð, en ákveðið var að
koma þar upp skurðstofum fyrir
Heilbrigðisstofnun Suðurnesja.
Skurðstofurnar voru teknar í notk-
un 2008, en fjármagn til að reka þær
var af skornum skammti og var nýt-
ing á þeim slæm. Aðeins leið tæpt ár
frá því seinni skurðstofan var tekin í
notkun þar til skurðstofunum var
lokað. Síðan hefur þessi mikla fjár-
festing ekki verið nýtt og tækin ónot-
uð.
Sjúklingar frá útlöndum
Hugmyndir hafa verið uppi um að
nýta skurðstofurnar til að taka á móti
sjúklingum frá útlöndum sem kæmu
hingað til lands í sérhæfðar aðgerðir.
Einkaaðilar í heilbrigðisþjónustu
hafa sýnt áhuga á að fara út í þessa
starfsemi. Andstaða var hins vegar
við þessi áform í ríkisstjórninni sem
ekki vildi taka skref í átt að einka-
væðingu á þessu sviði. Engu að síður
var Ríkiskaupum falið að efna til út-
boðs til að kanna áhuga á málinu. Til-
boðum var skilað í desember. Frest-
ur til að taka tilboðum rann út 9.
mars, en 11. júlí sl. tilkynnti ráðherra
að Heilbrigðisstofnunin mætti leigja
skurðstofurnar út. Flest bendir hins
vegar til að áhugi á að leigja stofurn-
ar sé ekki lengur fyrir hendi, a.m.k.
eru tilboðin ekki lengur í gildi.
Ráku stofurnar í
skamman tíma
 Nýjar skurðstofur á Suðurnesjum kostuðu 170 milljónir
Morgunblaðið/Svanhildur Eiríksdóttir
Uppbygging Vorið 2008 var verið að byggja upp á spítalanum en þá gaf Krabbameinsfélag Suðurnesja Heilbrigðis-
stofnuninni ristilspeglunartæki. Viðstaddir voru heilbrigðisráðherra og stjórnendur Heilbrigðisstofnunarinnar.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. JÚLÍ 2011
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
„Ég var að tala við mann í morgun
sem fékk skuldalækkun upp á 900
þúsund á grundvelli 110% leið-
arinnar. Höfuðstóll lánsins hefur
hins vegar hækkað um 1.200 þúsund
bara það sem af er þessu ári. Fjár-
hagsstaða hans er því áfram mjög
veik.“ Þetta segir ráðgjafi sem starf-
ar í fjármálageiranum, en hann ótt-
ast að aukin verðbólga eigi eftir að
fara illa með skuldug heimili.
Verðbólga var 12,4% árið 2008
og 12% árið eftir. Þetta hafði mjög
slæm áhrif á verðtryggðar skuldir
heimilanna en höfuðstóll þeirra
hækkar í takt við verðbólguna. Í
vetur minnkaði 12 mánaða verð-
bólga hratt og var komin niður í
1,8% í janúar. Þar með var hún kom-
in niður fyrir verðbólgumarkmið
Seðlabankans
sem eru 2,5%.
Síðan hefur verð-
bólgan farið vax-
andi.
Heimilin
skulduðu um síð-
ustu áramót yfir
1.700 milljarða,
en mest af skuld-
unum er verð-
tryggt. Að gefn-
um þessum forsenum hækkar
höfuðstóll lána heimilanna um meira
en 100 milljarða ef ársverðbólgan er
6%.
Spáir 6% verðbólgu í vetur
Í síðustu spá Íslandsbanka er
reiknað með að verðbólgan fari í 6%
þegar líður á haustið og verði á þeim
nótum yfir vetrarmánuðina. Bank-
inn hefur ekki endurnýjað spá sína
eftir að Hagstofan birti nýjustu töl-
ur sínar, en Ingólfur Bender, hag-
fræðingur á greiningardeild Ís-
landsbanka, segir tölurnar ríma
alveg við spá bankans.
Ingólfur segir að það séu fjórir
þættir sem skýri aðallega aukna
verðbólgu. Í fyrsta lagi geng-
islækkun krónunnar, í öðru lagi inn-
fluttar kostnaðarhækkanir, í þriðja
lagi nýgerðir kjarasamningar og í
fjórða lagi hækkun á húsnæðisverði.
„Þetta er ekki eftirspurn-
ardrifin verðbólga. Þetta er ekki
vegna þess að hagkerfið sé að taka
skarpt við sér, þ.e. að við séum kom-
in með þenslu frekar en slaka. Það
er enn mikill slaki í hagkerfinu sem
lýsir sé í þessu atvinnuleysi sem við
erum með og er söguleg mjög hátt.“
Ingólfur segir erfitt fyrir Seðla-
bankann að hafa áhrif á þróunina.
Bankinn hækkar vexti til að slá á
þenslu en hún er ekki til staðar
núna.
„Aukin verðbólga er auðvitað
slæmt tíðindi fyrir þá sem eru með
verðtryggð lán, en meirihluti ís-
lenskra heimila eru með slík lán.
Þetta er líka slæmt fyrir allan al-
menning sem vonaðist eftir að
kjarasamningarnir færðu þeim auk-
inn kaupmátt.“
Már Guðmundsson seðla-
bankastjóri sagði í samtali við er-
lenda fjölmiðla fyrr í þessum mán-
uði að líkur á vaxtahækkunum í
haust væru mun meiri en fyrir
nokkrum mánuðum.
Verðbólgan fer illa með fjárhag heimilanna
Fasteignir Verðbólgan er versti
óvinur heimilanna í landinu.
 Verðtryggðar skuldir heimilanna aukast mikið með meiri verðbólgu  Dæmi eru um að höfuðstóll
lána hafi á nokkrum mánuðum hækkað meira en sem nemur skuldalækkun samkvæmt 110% leið
Fasteignaverð á uppleið
» Lækkandi fasteignaverð
hefur stuðlað að minni verð-
bólgu, en nú er fasteignaverð á
uppleið.
» Gengi krónunnar hækkaði
í fyrra en er núna á niðurleið.
Það stuðlar að aukinni verð-
bólgu.
Ingólfur
Bender
Eftir hrun þurfti ríkissjóður að
skera niður útgjöld. Heilbrigð-
ismálin taka til sín mjög stóran
hluta ríkisútgjalda og því hafa
stjórnvöld horft til þess hvort
hægt sé að spara þar. Segja má
að stjórnvöld hafi markað þá
stefnu að færa skurðaðgerðir
sem mest yfir á Landspítalann
en draga úr þjónustu á minni
spítölum utan höfuðborgar-
svæðisins. Bættar samgöngur
stuðli að þessari þróun.
Íbúar á Suðurnesjum hafa
hins vegar gagnrýnt þessar
ákvarðanir og segja að þetta
þýði aukinn kostnað við sjúkra-
flutninga og minni þjónustu við
íbúa. Á Suðurnesjunum búa um
21 þúsund manns.
Minni spít-
alar skertir
HEILBRIGÐISKERFIÐ