Morgunblaðið - 10.10.2011, Qupperneq 6

FRÉTTASKÝRING
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Sala á steinolíu hefur stóraukist hjá
olíufélögunum undanfarin ár, sér í
lagi frá árinu 2007. Hefur salan
meira en þrefaldast á þeim tíma og
nam vel ríflega einni milljón lítra á
síðasta ári. Tölur fyrir þetta ár
liggja ekki fyrir en reikna má með
áframhaldandi aukningu.
Ástæðan fyrir þessu stökki er
fyrst og fremst sú að eigendur dísil-
bíla, einkum eldri jeppa sem eru án
tölvustýringar, hafa í mun meira
mæli notað þessa olíu í stað hefð-
bundinnar dísilolíu. Algengast er að
eigendur þessara bíla hafi blandað
steinolíu við dísilolíu til helminga
eða í hlutföllunum 70% steinolía á
móti 30% dísilolíu. Þá eru dæmi um
að flugsteinolía, sem notuð er á
flugvélar, hafi verið notuð á dís-
ilbíla.
Hefur steinolían verið undanþeg-
in olíugjaldi og því töluvert ódýrari
en dísilolían. Munar þar um 41%.
Steinolíulítrinn kostar í dag 163,30
krónur en algengt verð á dísilolíu er
230,80 kr. Hækkun eldsneytisverðs
hefur átt stóran þátt í að bíleig-
endur leiti annarra og ódýrari leiða
til að fylla á tankinn. Svo mikil hef-
ur notkunin verið að um síðustu
verslunarmannahelgi kláruðust
birgðir á sumum bensínstöðvum,
þegar jeppaflotinn streymdi út úr
bænum. Einnig er vitað til að menn
hafi verið að hamstra olíuna og
keypt hana í 200 lítra tunnum. Þá
eru dæmi um að í bílaauglýsingum
sé þess getið að viðkomandi dís-
iljeppar gangi einnig með steinolíu.
Ríkið misst af miklum tekjum
En nú stefnir í að þetta „æv-
intýri“ eigenda eldri dísilbílanna sé
á enda því fram kemur í fjárlaga-
frumvarpinu að gera eigi steinolí-
una gjaldskylda hjá bíleigendum.
Frumvarp þessa efnis er í vinnslu í
fjármálaráðuneytinu. Þetta gæti
þýtt að lítrinn fari upp í 232 krónur,
eða yfir dísilolíuna, eins og staðan
er í dag. Einn viðmælandi Morg-
unblaðsins heldur því fram að stein-
olían hafi til þessa verið gjaldskyld,
samkvæmt lögum um olíugjald (nr.
87/2004) þar sem um jarðefnaelds-
neyti sé að ræða sem notað hafi ver-
ið til að knýja áfram samgöngutæki.
Miðað við stóraukna sölu á steinolíu
hafi ríkið misst af tekjum sem skipti
hundruðum milljóna króna.
Hjá embætti ríkisskattstjóra og
fjármálaráðuneytinu fengust þau
svör að steinolían hefði klárlega
verið undanþegin olíugjaldi, þar
sem notkun hennar hefði verið
bundin við ljósabúnað, húskyndingu
og til iðnaðar. Í gildandi lögum væri
steinolían í þeim vöruflokki sem
næði ekki yfir gjaldskyldu á olíu-
gjaldi. Vegagerðin fer með fram-
kvæmd eftirlits með notkun olíu á
ökutæki og hefur verið að kalla eftir
því að lögunum verði breytt, þar
sem viðurlög hafi skort til að sekta
þá sem nota gjaldfrjálsa steinolíu á
sína bíla.
Sævar Ingi Jónsson, yfirmaður
eftirlitsdeildar Vegagerðarinnar,
segir notkun steinolíunnar klárlega
hafa aukist. Um ólöglega notkun sé
að ræða en engum viðurlögum hafi
verið hægt að beita. Hefur eftirlitið
meira snúist um að fylgjast með
notkun á litaðri olíu, en hún er und-
anþegin gjaldskyldu hjá ökutækjum
til sérstakra nota, s.s. dráttarvéla
og stærri vinnuvéla.
„Við teljum þetta eðlilega breyt-
ingu, þannig að allir greiði sama
gjald og það sé ekki bara heiðarlega
fólkið sem borgi kostnað af viðhaldi
og endurnýjun vegakerfisins. Þetta
gerir eftirlitið líka mun einfaldara í
framkvæmd,“ segir Sævar Ingi.
Steinolíuævintýrið senn á enda
 Sala á steinolíu hefur aukist gríðarlega eftir hrun  Mikið notuð á eldri dísilbíla  Ríkið hyggst gera
steinolíuna gjaldskylda  Notkun á bíla óheimil en eftirlitsaðilar hafa ekki getað beitt viðurlögum
Morgunblaðið/RAX
Steinolía Hægt er að dæla steinolíu beint á díselbíla á mörgum bensínstöðvum, m.a. hjá N1. Lítrinn hefur kostað
mun minna en díselolía en það breytist senn, nái áform fjármálaráðherra fram að ganga um gjaldskylda steinolíu.
Sala frá 2005 í þúsundum lítra
Steinolíusala
20
0
6
20
0
5 2
0
0
7
20
0
8
20
0
9
20
10
19
9.
13
8
11
8.
21
9
21
1.
90
9
96
5.
65
2
93
0
.8
84
1.
13
2.
30
7
1000
800
600
400
200
0
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. OKTÓBER 2011
Leó M. Jónsson véltæknifræð-
ingur, sem skrifar um bílamál í
aukablað Morgunblaðsins, Finn-
ur.is, segir að steinolíu megi nota
á alla dísilbíla sem ekki séu
búnir hvarfakút. Allir
dísilbílar, skráðir árið
2005 og síðar, eigi að
vera búnir hvarfa í út-
blæstri.
Leó segir steinolíu
innihalda mun meiri
brennistein en
sú dísilolía
sem seld er
hér á landi. Brennisteinninn sé
smurefnið í dísilkerfum og því
þurfi að efnabæta dísilolíuna til að
hún valdi ekki skemmdum.
„Brennisteinninn í stein-
olíunni eyðileggur hvarfakúta
og því hentar hún ekki fyrir
nýrri díselbíla. Fyrir eldri
díselbíla, með olíuverki, er
steinolían hentugra elds-
neyti, ef eitthvað er. Hún
hleypur til að mynda
síður í kekki í
kuldum,“ segir
Leó.
Hentar ekki fyrir nýrri dísilbíla
LEÓ M. JÓNSSON UM NOTKUN STEINOLÍU
Leó M. Jónsson
Vilhjálmur Andri Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Hvergi er minnst á 1.500 milljóna
króna gjöf til Aldarafmælissjóðs Há-
skóla Íslands í fjárlagafrumvarpi
ríkisstjórnarinnar. Jóhanna Sigurð-
ardóttir, forsætisráðherra, tilkynnti
um gjöfina á aldarafmælishátíð Há-
skólans í Hörpu um helgina. Ekki er
vitað hvernig gjöfin verður fjármögn-
uð en miðað við fjárlagafrumvarpið
eins og það liggur fyrir í dag er áætlað
að ríkissjóður verði rekinn með 17,7
milljarða halla.
„Þegar fjárlögin fóru í prentun var
ekki endanlega búið að ákveða hvaða
fjárhæð yrði um að ræða í þessu til-
viki og það þótti rétt að bíða með að
setja upphæðina fram fyrir þingið
þangað til hún lægi fyrir,“ segir Guð-
mundur Árnason, ráðuneytisstjóri í
fjármálaráðuneytinu. Enn fremur
segir Guðmundur að ekki sé hægt að
setja útgjöld inn í fjárlagafrumvarp
sem ekki er búið að ákvarða eða
ákveða og skilgreina. „Það er æski-
legt að öll útgjaldaáform og skuld-
bindingar liggi fyrir þegar fjárlög eru
lögð fram en á það verður bara ekki
alltaf kosið.“
Kristján Þór Júlíusson, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, segir það lengi
hafa legið fyrir að Háskólinn yrði 100
ára þessu ári. „Ef menn eru staðráðn-
ir í að gera einhverja hluti og koma í
verk á þessu eða næsta ári þá ber
þeim að áætla fjármuni til þeirra
verkefna samkvæmt lögum og hefð.“
Bútasaumur fjárlagagerðar
Kristján telur þetta mál bera vott
um bútasaum ríkissstjórnarinnar í
fjárlagafrumvarpinu.
„Við sáum það í fyrra með fjárlaga-
gerð fyrir árið 2011. Þá var vitað um
útgjöld sem voru óhjákvæmileg sem
ekki voru sett inn í fjárlagafrumvarp-
ið í byrjun október 2010. Nú er verið
að endurtaka leikinn,“ segir Kristján
og bætir því við að ekki sé heldur
króna í frumvarpinu til byggingar
fangelsis á árinu 2012 en það eigi eftir
að koma inn.
„Fjárlögin fyrir árið 2011 urðu til í
bitum og það sama er upp á teningn-
um í ár. Þetta er bútasaumur fjár-
lagagerðarinnar,“ segir Kristján.
Hallinn á rekstri ríkissjóðs gæti því
orðið nokkuð meiri en gert er ráð fyr-
ir í fjárlagafrumvarpinu sem lagt var
fram 1. október.
Gjöf til Háskóla Íslands
eykur halla ríkissjóðs
 1.500 milljóna króna gjöf ekki sett í fjárlagafrumvarpið
Morgunblaðið/Kristinn
Gjöf Jóhanna Sigurðardóttir ásamt
Kristínu Ingólfsdóttur rektor.
Aldarafmælisgjöf
» Háskóli Íslands fær 1.500
milljóna króna styrk úr ríkis-
sjóði á sama tíma og skólanum
er gert að skera niður.
» Gjöfin kemur hvergi fram í
fjárlagafrumvarpi ríkisstjórn-
arinnar.
» 100 ára afmæli skólans hef-
ur legið fyrir lengi að sögn
Kristjáns Júlíussonar.
og gekk vel. Björgunarsveitar-
mönnum var skipt í 40 hópa og þurftu
þeir að leysa 60 verkefni af ýmsum
toga. Við fengum gott æfingaveður;
rigningu, þoku og smá vind, sem er
fínt því þá eru aðstæður aðeins krefj-
andi,“ segir Ólöf.
Slík landsæfing er haldin á ári
hverju og segir Ólöf þær mjög gagn-
legar. „Það er ofboðslegt umstang að
halda svona stóra æfingu en það skil-
ar sér alveg í aukinni þekkingu og
reynslu hjá okkar fólki.“
ingveldur@mbl.is
Landsæfing Slysavarnafélagsins
Landsbjargar var haldin á Ísafirði á
laugardaginn. Um 300 björgunar-
sveitarmenn voru á æfingunni en auk
þeirra komu um 200 manns að þessari
stærstu æfingu félagsins á árinu. Að
sögn Ólafar S. Baldursdóttur, upplýs-
inga- og kynningarfulltrúa Lands-
bjargar, gekk æfingin vel. Eitt óhapp
varð þó þegar björgunarsveitabíll frá
Hafnarfirði lenti í hálku á heiðinni og
valt á hliðina. Enginn slasaðist en bíll-
inn skemmdist töluvert.
„Æfingin stóð allan laugardaginn
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörnsson
Gagnlegt Um þrjú hundruð björgunarsveitarmenn víða að af landinu komu
saman á Ísafirði um helgina á árlegri landsæfingu Landsbjargar.
Landsæfing Lands-
bjargar gekk vel