Morgunblaðið - 10.10.2011, Side 18

18 UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. OKTÓBER 2011
–– Meira fyrir lesendur
Katrín Theódórsdóttir
Sími
:
569 1105
kata@mbl.is
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 17. október.
MEÐAL EFNIS:
Vetrarklæðnaður
Góðir skór fyrir veturinn
Krem fyrir þurra húð
Flensuundirbúningur
Ferðalög innan- og utanlands
Bækur á köldum vetrardögum
Námskeið og tómstundir í vetur
Hreyfing í vetur
Bíllinn undirbúinn fyrir veturinn
Leikhús, tónleikar ofl..
Skíðasvæðin hérlendis.
Mataruppskriftir.
Ásamt fullt af öðru
spennandi efni
SÉRBLAÐ
Morgunblaðið gefur út
glæsilegt sérblað Vertu
viðbúinn vetrinum
föstudaginn 21.október
Vertu viðbúinn vetrinum
Í kjölfar ályktunar
SUS þar sem það hvet-
ur stjórnvöld til að
hætta stuðningi við
Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands vil ég varpa ljósi
á hvers vegna listir
þurfa fjárhagslegan
stuðning og hvort þessi
fjárhagslegi stuðn-
ingur skilar sér til
baka inn í hagkerfið.
Sinfóníuhljómsveitin
fellur undir lifandi listir (performing
arts) sem eiga það sameiginlegt að
listviðburðir þeirra, sem er þeirra
vara/þjónusta, fara fram innan
ákveðinna tímamarka og allar tekj-
urnar af listviðburðinum skila sér
áður en honum er lokið þar sem ekki
er hægt að selja aðgang að viðburði
sem tilheyrir fortíðinni. Kostn-
aðarliðir við listviðburði innan lif-
andi lista eru m.a. kostnaður við
uppsetningu, skipulagningu, laun,
húsnæði og hlaupa oft á milljónum
króna.
Þar sem fastur kostnaður er
svona hár munu lifandi listir ekki
geta staðið undir sér með miðasölu
einni saman nema að færa miðaverð
upp úr öllu valdi, eins og t.d. rann-
sókn Baumol og Bowen frá 1966
leiddi í ljós. Það myndi þýða að hinn
almenni borgari hefði ekki aðgang
að þessum listviðburðum og án að-
gangs geta einstaklingar ekki lært
að meta menningu á borð við lifandi
listir. Lifandi listir hafa mikið menn-
ingarlegt og samfélagslegt gildi og
hafa verið mikilvægur liður í sjálfs-
skoðun og samfélagsrýni í gegnum
tíðina. Þetta hefur ver-
ið hluti af rökunum fyr-
ir því að lifandi listir
þurfa á utanaðkomandi
stuðningi að halda. Öll
vestræn lönd hafa eitt-
hvert form af stuðningi
við lifandi listir og í
Vestur-Evrópu er það
að meginhluta opinber
stuðningur líkt og hef-
ur tíðkast á Íslandi.
Þar til nýverið var
almennt talið að styrk-
ir til menningar og
lista skiluðu sér ein-
ungis í því að viðhalda þessum list-
formum og veita almenningi aðgang
að þeim á viðráðanlegu verði en nú
er orðið ljóst að þessir styrkir skila
sér í raun margfalt til baka inn í
hagkerfið, m.a. með aukinni eyðslu
tengdri listneyslu. Síðustu ár hafa
verið gerðar margar viðamiklar
rannsóknir, m.a. í Bandaríkjunum,
Bretlandi og af UNCTAD, á efna-
hagslegum áhrifum lista og nið-
urstöðurnar eru skýrar: listir eru
mun stærri hluti af hagkerfinu en
áður var talið. Americans for the
Arts, samtök í Bandaríkjunum sem
hafa starfað í yfir 50 ár, gerðu viða-
mestu rannsókn sem gerð hefur ver-
ið á þessu sviði og komust að því að
listir sem ekki eru reknar í hagn-
aðarskyni (nonprofit) skila yfir 166
milljörðum bandaríkjadala á ári
hverju, bara í Bandaríkjunum. Ef
við lítum okkur nær sjáum við að
svipað er uppi á teningnum í Dan-
mörku. Þar var gerð rannsókn á
efnahagsáhrifum leikhúsa í Kaup-
mannahöfn sem sýndi fram á að
styrkir til leikhúsanna skiluðu sér
meira en þrefalt til baka inn í efna-
hagskerfið í formi aukinnar eyðslu í
beinum tengslum við leikhúsferð-
irnar.
Í neyslusamfélagi dagsins í dag,
sem byggist á nýklassískum hag-
fræðikenningum um að markaður-
inn eigi að stjórna sér sjálfur og að
ef almenningur sé ekki tilbúinn að
borga fyrir hlutina eigi þeir ekki til-
verurétt, vill oft gleymast að margir
mikilvægustu stólpar samfélagsins
eru fjárfesting til framtíðar. Þeirra
á meðal er menntakerfið og heil-
brigðiskerfið. Styrkir til menningar
og lista eiga ekki síður við í þeim
hópi.
Lifandi listir eru því ekki einungis
mikilvægur hluti af menningu okkar
heldur einnig mikilvægur partur af
hagkerfinu og því er mikilvægt að
hlúð sé að þeim með opinberum
styrkjum. Þess vegna myndi okkur
vera mikill óleikur gerður að hætta
styrkjum til Sinfóníuhljómsveitar
Íslands og það væri nær lagi fyrir
ríkisstjórnina að hlusta á kröfur
hennar og reyna að ná sáttum. Það
margborgar sig.
Menningararður
Sinfóníunnar
Eftir Bryndísi
Jónatansdóttur » Þar sem fastur
kostnaður er svona
hár munu lifandi listir
ekki geta staðið undir
sér með miðasölu einni
saman nema að færa
miðaverð upp úr öllu
valdi …
Bryndís
Jónatansdóttir
Höfundur er námsmaður.
Fyrir nokkrum ára-
tugum vann ég á op-
inberri stofnun. Þar
kom maður sem fer
ekki úr huga mér.
Starfsins vegna komu
ótal menn en þessi var
með andlit meitlað af
sorg og vanmætti.
Föstudag nokkurn,
þegar gjaldkerinn og
ég vorum að hlakka til
helgarfrís, kom hann um fjög-
urleytið, grannur, tandurhreinn,
kurteis og talaði lágt. Samt var ein-
hver járnvilji, ákvörðun sem ekki
varð haggað. Erindið var einfalt,
hann var nýútskrifaður af Kleppi
eftir töluverða dvöl þar og var úr-
skurðaður öryrki. Þess vegna átti
hann rétt á endurgreiðslu. Upp-
hæðin var hærri en svo að gjaldker-
inn hefði hana handbæra en hann
skrifaði ávísun og bað mig að hlaupa,
já hlaupa með hana í bankann hand-
an götunnar. Ég hljóp, því einhvern
veginn skynjaði ég mikilvægi erind-
isins fyrir þennan mann. Bankinn
var lokaður og gjaldkerinn sagði að
peningarnir yrðu til reiðu nk. mánu-
dag.
Það þyrmdi yfir manninn, von-
brigðin voru greinileg, einhver níst-
andi sársauki í svipnum.
Hann mætti eins og klukka á
mánudagsmorguninn og enn var
hyldjúp sorg hans næstum áþreif-
anleg þegar hann kvaddi okkur.
Svo kom frétt, manns væri leitað,
og síðar, miklu síðar,
andlátstilkynning og
minningargrein. Mað-
urinn sem var angistin
uppmáluð hafði náð
bata og nýsamþykkt lög
kváðu á um að öryrkjar
gengju fyrir í vinnu hjá
því opinbera. Hann
sótti víða um vinnu,
fékk alls staðar höfnun.
Hann eygði enga von.
Þegar ég sá hann var
komið að leiðarlokum.
Ég hef oft reynt að ímynda mér þær
klukkustundir sem hann átti ólif-
aðar.
Hann fór beint með peningana og
gaf ástvinum sínum, gjöf hans til
lífsins sem hafði hafnað honum.
Í hvert skipti sem ég sé staðinn
þar sem hann kvaddi líf sitt dettur
mér í hug: Hvað ef ekki væru þessir
fordómar gagnvart geðsjúkdómum?
Bara að hann hefði fengið tækifæri.
Bara að fólk vildi kynna sér þessa
sjúkdóma sem hafa fylgt mannkyni
frá örófi alda. Bara að fólk reyndi að
skilja.
Brákaður reyr
Eftir Ernu
Arngrímsdóttur
Erna Arngrímsdóttir
» Bara að fólk vildi
kynna sér þessa
sjúkdóma sem hafa
fylgt mannkyni frá örófi
alda. Bara að fólk
reyndi að skilja.
Höfundur er sagnfræðingur.
Ísland er land mitt, fagurt og gott
föðurland, sem er einstök perla á
stórum skítahaug þar sem auðvald
og fyrirtæki í nafni hagnaðar hafa
arðrænt móður jörð og gert að haug.
Græðgin er svo óskapleg að allt er
eyðilagt í leiðinni. Og þessar vesa-
lings mannverur láta eins og það sé
búið að sauma vasa á líkklæðin og
ætla að hafa allt með sér þegar þar
að kemur. Búið er að gleyma að
ganga okkar hér á jörð á að vera ein-
föld með kærleika, lítillæti og auð-
mýkt að leiðarljósi. Því miður er við
völd hjá okkur fólk sem er hagn-
aðurinn og græðgin uppmáluð.
Aldrei er talað til okkar nema um
fjármál. Stjórnmál eru meira en
peningar. Það eru aldrei töluð hugg-
unarorð né uppörvun, – við þurfum á
því að halda að finnast við vera þjóð.
Ég fer fram á að þið hugsið til fram-
tíðar og seljið ekki Kínverjum land
hér. Kínverja vantar landrými, norð-
ursjávarleiðina og fleira það sem við
höfum aðgang að. Þeir flæða yfir þar
sem þeir ná fótfestu og við erum fá-
menn þjóð. Þeir fara sínu fram þar
sem þeir eru og virða ekki mannrétt-
indi, hvað þá land- eða dýraréttindi.
Það sorglega er að ég á ekki að
þurfa að skrifa þetta, – þið vitið
þetta allt, en samt skálið þið í
kampavíni, Ólafur Ragnar og fleiri,
en í hina röndina þykist þið hafa
áhyggjur af mannréttindum. Svo
Guð hjálpi okkur, vitið þið yfir höfuð
nokkuð hvað þið eruð að gera eða
segja? Ísland er land mitt og ég vil
ekki að óviturt fólk hafi ráðin yfir
því. Ég sem þegn segi nei við þessari
landssölu. Mál ykkar gegn Geir
Haarde einum sýnir hversu ómerki-
leg þið eruð. Ég treysti ykkur ekki.
Guð varðveiti Ísland.
STEFANÍA JÓNASDÓTTIR,
Sauðárkróki.
Ég á líka Ísland
Frá Stefaníu Jónasdóttur
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá les-
endum. Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í sam-
ráði við höfunda og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum
til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að
kynna starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að
nota innsendikerfi blaðsins. Smellt á Morgunblaðslógóið í hægra horninu
efst og viðeigandi liður, „Senda inn minningargrein“, valinn úr felliglugg-
anum. Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og
greinar sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í
kerfið, en næst þegar kerfið er notað er nóg að slá inn netfang og lykil-
orð og er þá notandasvæðið virkt.
Móttaka aðsendra greina
- nýr auglýsingamiðill
 569-1100finnur@mbl.is