Morgunblaðið - 27.10.2011, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 2011
Evrópa unga fólksins styrkti fyrir
stuttu AFS-skiptinemasamtökin í
ungmennaskiptum sem höfðu yfir-
skriftina
„Sjálfboða-
liðastarf á ham-
faratímum“. Í
þessum ung-
mennaskiptum
voru þátttak-
endur frá Ís-
landi, Belgíu,
Portúgal og
Tékklandi og
voru þar margar
smiðjur, verkefni
og umræður tengdar sjálfboða-
liðastarfi. Þessi ungmennaskipti
vöktu þátttakendur til umhugsunar
um sjálfboðaliðastarf í sínum
heimalöndum og einnig um mik-
ilvægi og gildi þess.
Þegar fólk heyrir orðið sjálfboða-
liðastarf koma ýmsar myndir upp í
hugann. Sumum verður hugsað til
Rauða krossins, björgunarsveitar-
innar, Mæðrastyrksnefndar, Amn-
esty International og sjálfboða-
liðavinnu í þriðja heiminum. Þetta
eru vissulega allt virk samtök sjálf-
boðaliða sem eiga viðurkenningu og
hrós skilið fyrir vinnu sína, en
hversu mikið meira veit almenn-
ingur um sjálfboðaliðastarf?
Sjálfboðaliðavinna er skilgreind
sem ólaunuð vinna einstaklings, oft-
ast fyrir einhver samtök eða félög,
sem oftar en ekki eru ætluð til upp-
byggjandi starfa.
Margir virðast telja sjálfboðaliða-
starf vera eitthvað mjög bindandi
og ábyrgðarmikið og vera hlutverk
ofur-einstaklinga; ofurgöfugra
einstaklinga sem fórna sínum dýr-
mæta tíma í tilraun til þess að
bjarga heiminum. Raunin er þó sú
að sjálfboðaliðastarf felst ekki að-
eins í að bjarga mannslífum og vera
hetja, heldur getur sjálfboðaliða-
starf falist í svo rosalega mörgu.
Það getur verið fólgið í t.d. papp-
írsvinnu samtaka, kynningu á hlut-
verkum samtaka, fjáröflun, ungliða-
starfi, fræðslu, námskeiðahaldi, að
rétta fram hjálparhönd á tímum
hamfara og jafnvel að aðstoða
náungann.
Sjálfboðaliðastarf þarf ekki að
vera neitt bindandi og ábyrgð-
armikið – það getur verið jafn ein-
falt og að aðstoða nágrannann við
að setja upp nýja girðingu eða að
aðstoða við að þrífa upp ösku eins
og gert var þegar Eyjafjallajökull
gaus.
Margir þeirra sem hafa búið í
öðru landi hafa áttað sig á hversu
gott við höfum það hér á landi og
hafa séð hvað við fáum mikið upp í
hendurnar – því er tilvalið (og ætti
að vera sjálfsagt) að gefa eitthvað,
þó það sé ekki nema hjálparhönd,
tilbaka út í umheiminn og sam-
félagið.
Það eru ýmis störf sem fólk fær
greidd laun fyrir hér á Íslandi, sem
í öðrum löndum eru alveg, eða að
hluta til, sjálfboðaliðastörf. Sem
dæmi má nefna slökkviliðsstarf í
ýmsum löndum, eins og t.d. Portú-
gal – þar treystir almenningur á al-
menning fyrir lífi sínu.
Annað dæmi er elliheimili – í
mörgum löndum gefur fólk vinnu
sína við að t.d. skipuleggja atburði
fyrir aldraða. Það er eitthvað um að
fólk geri það á Íslandi, en það
mætti aukast til muna. Sem fleiri
dæmi má nefna aðhlynningu á
borgum/bæjum, aðhlynningu á
náttúru og dýrum, sjálfboða-
liðastarf í félagsheimilum og upp
mætti lengi telja.
Þó að maður gefi vissulega af sér
við sjálfboðaliðavinnu, þá er svo
margt sem maður fær til baka.
Fyrst og fremst er sjálfboðaliða-
vinna einstaklega gefandi og gefur
manni hreina og góða samvisku. En
að auki skapar sjálfboðaliðavinna
gjarnan víðsýni, maður fær að
prófa eitthvað nýtt, maður fær oft
góðan félagsskap og eignast góðan
hóp vina.
SVANDÍS ÓSK
SÍMONARDÓTTIR,
móttökustarfsmaður og er sjálf-
boðaliði í AFS-samtökunum.
Sjálfboðaliðastarf
Frá Svandísi Ósk
Símonardóttur
Svandís Ósk
Símonardóttir
Einelti er það erfiðasta sem barn
og jafnvel fullorðinn getur gengið
í gegnum og sú umræða sem farið
hefur í gang í Garðinum er farin
að verða frekar ljót. Við getum
bara sagt okkar sögu og er hún
ekki falleg en ákváðum bara að
stikla á því helsta. Við eigum
stelpu sem í dag er orðin 17 ára.
Hún er ennþá að vinna sig út úr
þeirri vanlíðan sem hún varð fyrir
þar. Við gáfumst upp á skólanum
og fluttum burt frá bæjarfélaginu.
Dóttur okkar leið það illa að hún
vildi deyja. Að heyra hana segja
þetta var okkur mjög erfitt. Ótt-
inn sem við upplifðum var mikill
og við vorum hrædd um að missa
hana.
Hún var heppin, ef heppin
skyldi kallast, hún varð aldrei fyr-
ir líkamlegu ofbeldi. Henni var
hafnað af stelpunum og uppnefnd
af strákunum. Svo er það þannig í
þessum skóla að ef við erum til
vandræða þá lendum við foreldrar
í vanda með það fólk innan skól-
ans sem kemur að barninu. Þess-
ari yndislegu stelpu sem við eig-
um og elskum leið svo illa og við
gátum ekkert gert til þess að lina
þjáningar hennar. Sem barn var
hún róleg og glaðvær, alltaf bros-
andi. Svo sáum við glampann í
augunum hennar deyja hægt og
rólega. Hún fór að loka sig meira
og meira af frá umheiminum þar
til hún hætti að taka þátt í hinu
daglega amstri lífsins. Í dag
treystir hún engum, hún fer í
skólann en ekkert meir, er heima
Einelti, ekki gera lítið
úr fórnarlömbunum
Frá Önnu Kristínu Kristófersdóttur
og Viktori Þór Reynissyni
alla daga. Hverjir voru það sem
brugðust barni okkar? Það full-
orðna fólk sem við áttum að
treysta fyrir henni á daginn yfir
vetrartímann. Við foreldrar eigum
að láta börnin okkar í skólann, það
eru lög. Við foreldrar hennar
brugðumst henni líka. Við létum
hana vera í þessu umhverfi sem
drap lífsneistann hennar alltof
lengi. Við létum þetta viðgangast í
9 ár en þá gáfumst við upp. Bar-
áttan varð alltof hörð og líf dóttur
okkar í húfi. Við hjónin pökkuðum
niður öllu okkar dóti og fórum.
Hvað ætlar þessi skóli að kom-
ast upp með þetta lengi? Þau eru
að rústa lífi barna og þegar loksins
upp um þau kemst þá gera þau lít-
ið úr þolendunum og neita því að
vandamál sé fyrir hendi. Þau voga
sér að segja að barn okkar hafi
ekki upplifað þetta og mörg önnur
börn sem þarna hafa verið. Að
fullorðið fólk skuli haga sér svona.
Skólaganga stelpunnar okkar eyði-
lagði æsku hennar svo mikið er
víst og við grátbiðjum ykkur:
Stoppið þetta núna, það eru alltof
mörg börn í þessum sporum.
Hvaða máli skipta einhverjar pró-
sentutölur, þó svo að um eitt barn
væri að ræða eða 10 ætti líðan
þeirra og reynsla þeirra að vera í
fyrirrúmi. Það á ekki að gera lítið
úr þessu heldur vinna saman til
þess að finna leið sem kemur í veg
fyrir að æsku þessara barna sé
rústað. Það eiga öll börn rétt á
áhyggjulausri æsku.
ANNA KRISTÍN
KRISTÓFERSDÓTTIR OG
VIKTOR ÞÓR REYNISSON.
Enn einu sinni hafa
samgöngur á sunn-
anverðum Vest-
fjörðum komist í frétt-
irnar eftir að
innanríkisráðherra
ákvað að styðja Ólínu
Þorvarðardóttur sem
berst gegn þverun
fjarðanna og leggur
þess í stað til að grafin
verði veggöng undir
Hjallaháls samhliða
vel uppbyggðum heilsársvegi yfir
Ódrjúgsháls. Best væri að losna
strax við báða hálsana ef menn vilja
klára dæmið fyrir fullt og allt. Að
öðrum kosti heldur það áfram og
stoppar hvergi. Samhliða jarð-
gangagerðinni undir Hjallaháls
leysir það engan vanda ef heima-
menn sitja áfram uppi með einn ill-
viðrasaman og snjóþungan farar-
tálma milli Gufufjarðar og Djúpa-
fjarðar. Þar tryggir uppbyggður
vegur aldrei öruggar vetrarsam-
göngur á meðan 3,7 km löng jarð-
göng undir Klettsháls eru ekki í
sjónmáli.
Samhliða þverun fjarðanna sem
Ögmundur Jónasson og Ólína Þor-
varðardóttir berjast gegn væri vel
hægt að stytta landleiðina frá
Bjarkarlundi inn í Kollafjörð um 30
km ef grafin yrðu stutt veggöng
undir Skálanesfjall sem kæmu út í
gegn sunnan við Galtará. Sam-
anlagt hverfa þá þrír farartálmar á
milli Þorskafjarðar og Kollafjarðar
ef hætt yrði við fyrirhugaðan veg
sem á að standa hærra en núver-
andi vegur við Skálanes. Í þeirri
hæð sem þessi vegur er ákveðinn
veit enginn hvort þetta vegstæði
sleppur við 25 til 35 metra veð-
urhæð og ísingu sem enginn getur
séð fyrir. Útilokað er að Vegagerð-
in geti tryggt að nýr vegur fyrir of-
an Skálanes verði
hindrunarlaus allt árið
um kring. Mestu máli
skiptir að fram-
kvæmdum við nýjan
Vestfjarðaveg verði
lokið áður en talað
verður um þverun
fjarðanna.
Á sunnanverðum
Vestfjörðum komast
byggðirnar aldrei í
öruggara vega-
samband við Dala-
byggð og Hólmavík án
vegganga undir
Klettsháls. Sunnan Dynjand-
isheiðar má alls ekki láta byggð-
irnar, atvinnulífið, þjónustuna og
mannlífið bíða eftir varanlegri teng-
ingu við þjóðvegakerfi landsins
lengur en orðið er. Í stað þess að
magna upp pólitískan hrepparíg á
milli byggðanna ættu Barðstrend-
ingar og Dalamenn frekar að
standa saman næstu 10 árin og
kynna sér hvort þessi tenging verði
best tryggð með vel uppbyggðum
heilsárvegi um Laxárdalsheiði eða
stuttum veggöngum undir Bröttu-
brekku sem fyrrverandi þingmenn
Vesturlands vildu aldrei tala um áð-
ur en kjördæmabreytingin var sam-
þykkt.
Með tillögunni um göng undir
Hjallaháls og heilsársveg yfir
Ódrjúgsháls leggjast innanrík-
isráðherra og fyrrverandi skóla-
meistari gegn B-leið um Teigsskóg
og þverun Gufufjarðar og Djúpa-
fjarðar sem þýðir að báðir hálsarnir
hverfa endanlega. Milli Þorska-
fjarðar og Gufufjarðar eru tveir
hálsar erfiðir yfirferðar. Þar eru
brekkurnar brattar og vegurinn
niðurgrafinn á köflum. Þessi áform
mættu strax mikilli andstöðu land-
eigenda í Þorskafirði sem stofnuðu
til málaferla og höfðu sitt fram í
Hæstarétti. Hart geta menn deilt
um dóminn og hversu sanngjarnt
það sé fyrir heimamenn að verða af
góðri samgöngubót vegna formgalla
í úrskurði ráðherrans um fram-
kvæmdina.
Forystumenn allra sveitarfélag-
anna sem vilja láglendisveg á sunn-
anverðum Vestfjörðum hafa hvað
eftir annað hafnað tillögu ráð-
herrans. Allar sveitarstjórnirnar í
fjórðungnum skulu ásamt heima-
mönnum berjast gegn þessari
ákvörðun um uppbyggðan veg yfir
báða hálsana til að stöðva þetta
svikabrigsl Ögmundar. Í samráðs-
ferlinu leggja fulltrúar heimamanna
fram málamiðlunartillögu sem gerir
ráð fyrir veggöngum undir Hjalla-
háls og að vegurinn verði lagður út
Djúpafjörð að vestanverðu og yfir
Gufufjörð. Þannig yrði sneitt hjá
Ódrjúgshálsi og Teigsskógi. Þessari
leið hafa Skipulagsstofnun og um-
hverfisráðuneytið hafnað.
Eins og við mátti búast olli það
fulltrúum heimamanna miklum von-
brigðum. Eftir marga fundi með
fulltrúum sveitarfélaganna lagðist
innanríkisráðherra undir feld og
bar fram tillögu um að byggður
yrði nýr vegur yfir báða hálsana
samhliða hugmyndinni um jarðgöng
undir Hjallaháls. Vetrareinangrun
byggðanna norðan Reykjanesfjalls
hverfur aldrei á meðan deilurnar
við heimamenn um Vestfjarðaveg
og þverun fjarðanna verða áfram í
óleysanlegum hnút þótt jarðgöng
undir Klettsháls komi síðar til álita.
Bíðum þess að ríkisstjórnin falli.
Svikabrigsl Ögmundar
Eftir Guðmund
Karl Jónsson »Útilokað er að
Vegagerðin geti
tryggt að nýr vegur
fyrir ofan Skálanes
verði hindrunarlaus
allt árið um kring.
Guðmundur Karl
Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
Einhvers staðar
rak ég augun í eitt-
hvað um hávaxta-
stefnu íslenskra
banka. Kom það
frekar spánskt fyrir
sjónir. Ég á ofurlít-
inn varasjóð sem ætl-
aður var til þess að
ég gæti keypt mér
brækur til skiptanna
þegar kæmi fram á
elliárin, sem nú er
orðið. Hæstu vextir sem mér er
kunnugt um að mér standi til boða
nú um veturnætur 2011 eru tæp
3%. Af þeim hávöxtum tekur ríkið
þar að auki 20% í fjármagns-
tekjuskatt. Verðbólgan er, ef ég
hef ekki misst af nýrri mælingu,
5,6%. Forlátið mér þó ég sjái ekki
í hendi mér hverjar fjármagns-
tekjur mínar eru.
Hverjir eru það sem eiga eitt-
hvað á innlánsreikningum bank-
anna – bankanna sem geta ekki
einu sinni hunskast til að halda í
við verðbólguna þannig að þeir
sjóðir sem þeim er trúað fyrir, og
væntanlega eru það sem bank-
arnir hafa til þeirra útlána sem
þeir hafa milljarða rekstrarhagnað
af, haldi sjó? Ég veit það ekki, en
þykist vita að einhver hluti þeirra
séu eftirlaunaþegar sem með ráð-
deild og útsjónarsemi hafa komið
sér upp varasjóði eins og ég
nefndi hér að framan. Með því að
halda til haga því litla sem eftir
stóð þegar búið var að greiða alla
skatta og skyldur eins og vera bar
og því sem þurfti til framdráttar
lífsins hverju sinni. Sem bankar
og ríkisstjórn landsins
eru nú að éta niður
með neikvæðum vöxt-
um og ósanngjörnum
fjármagns-„tekju“-
skatti ofan á þessa
neikvæðu vexti.
Hvernig í ósköpunum
er hægt að halda því
fram að neikvæðir
vextir séu fjármagns-
tekjur?
Og svo eru þessir
vesældarvextir ofan í
kaupið látnir rýra
grunnlífeyri okkar frá
TR alla leið niður í ekki neitt.
Á sama tíma ríða aðrar kjara-
skerðingar yfir okkur gaml-
ingjana. Samkvæmt fjárlaga-
frumvarpi fyrir næsta ár á lífeyrir
okkar aðeins að hækka um 3,5%
meðan gert er ráð fyrir 5,1% verð-
bólgu. Hér er ég til dæmis að
vitna í grein Björgvins Guðmunds-
sonar viðskiptafræðings í Morg-
unblaðinu 19. október síðastliðinn.
Lægstu laun í þjóðfélaginu hækk-
uðu 1. júní síðast liðinn um 10,3%
en lægstu bætur (ellilaun munu
flokkast undir bætur) bara um
6,5%. Björgvin bendir ennfremur
á að um áramótin 2008-2009 hafi
þrír fjórðuhlutar lífeyrisþega að-
eins fengið hálfa verðlagsuppbót,
9,6%, þegar verðbólgan var tæp
20%. „Árin 2009 og 2010 hækkaði
kaup láglaunafólks um 16% en á
því tímabili fengu aldraðir og ör-
yrkjar enga hækkun,“ segir
Björgvin ennfremur.
Er það velferðarstjórn sem
stendur svona að velferð aldraðra?
Eru brækur ódýrari fyrir okkur
gamla fólkið en þá sem yngri eru?
Eða þurfum við síður á þeim að
halda? Kostar súpuketið okkur
minna? Eða brauðið? Eða raf-
magnið?
Og skattar hækka jafnt og þétt.
Hvað er það annað en skatta-
hækkun þegar bifreiðagjald hækk-
ar um 5,1%? Eða þegar álagning á
vörugjald af bensíni og olíugjald
hækkar um 5,1%? Svo ég nefni nú
bara þær hækkanir sem ég rek
augun í akkúrat núna.
Við gamla fólkið hljótum að
gera kröfur. Við hljótum að
heimta að bankarnir tryggi okkur
að lágmarki þá vexti á ellisjóði
okkar að þeir jafni verðbólguna
hverju sinni. Við hljótum að
heimta að 25-30 milljóna heildar-
eign hvers eins okkar í þessum
ellisjóðum verði undanþegin fjár-
magnstekjuskatti. Við hljótum að
heimta að neikvæðir vextir séu
ekki fjármagns-„tekjur“. Við hljót-
um að heimta að við fáum sömu
lágmarks-kjarabætur á okkar laun
og annað fólk í landinu fær á sín
laun. Því eftirlaun eru laun en
ekki ölmusa.
Eftir Sigurð H.
Hreiðarsson
Sigurður H.
Hreiðarsson
» Fjármagns-
„tekju“-skattur af
neikvæðum vöxtum.
Neikvæðir vextir rýra
grunnlífeyri frá TR
niður í ekkert. Lífeyr-
ishækkun næsta árs
undir verðbólguspá.
Höfundur er eftirlaunaþegi
án eftirlauna.
Opið bréf til banka og ríkis-
stjórnar – Við hljótum að heimta
Bréf til blaðsins