Morgunblaðið - 27.10.2011, Blaðsíða 32

32 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. OKTÓBER 2011
Fyrsta skáldsaga
Gyrðis Elíasson-
ar, Gangandi
íkorni, kom út á
þýsku í aðdrag-
anda bókamess-
unnar í Frank-
furt fyrr í þessum
mánuði undir
heitinu Ein Eich-
hörnchen geht auf Wanderschaft og
hefur víða verið fjallað um hana í
þýskum miðlum. Á útvarpsstöðinni
HR2 í Hessen var spjallað um bók-
ina og segir rýnir stöðvarinnar, Ul-
rich Sonnenschein, að Gyrðir sé höf-
undur, sem sniðgangi öll mörk og
mæri. „Hann stekkur yfir eða þurrk-
ar út öll mörk, mörkin milli fullorð-
insbókar og barnabókar, mörkin á
milli raunsæis og fantasíu, mörkin á
milli þess trúverðuga og fáránlega.“
24 ár eru frá því að bókin kom út, en
Sonnenschein telur það ekki koma
að sök og bætir við: „Ég held að
þessi bók sé dásamleg leið til að
stíga inn í allt það, sem í boði er frá
Íslandi í tengslum við bókamess-
una.“
Rómantískar hugmyndir
Í blaðinu Süddeutsche Zeitung
var fjallað um Gangandi íkorna og
þýska þýðingu á ljóðabókinni Nokk-
ur almenn orð um kulnun sólar.
Sami þýðandi, Gert Kreutzer, þýddi
báðar bækurnar. „Gyrðir leggur út
af rómantískum hugmyndum í skrif-
um sínum,“ segir í umsögn blaðsins.
„List hans felst í því að samhliða ást
sinni á umbreytingum opnar hann
fyrir lesendum sínum heim sem er
algerlega skynjanlegur með sand-
bökkum og þéttgrónum skurðum,
með mjólkur- og kaffiilmi.“
Þurrkar út
öll mörk
Gangandi íkorni í
þýskum fjölmiðlum
Á laugardaginn kemur kl. 16.00
verður aukasýning á einleiknum
Hvílíkt snilldarverk er maðurinn!
eftir þá Sigurð Skúlason leikara og
Benedikt Árnason leikstjóra, en þeir
eiga báðir langan og farsælan starfs-
feril að baki í íslensku leikhúsi. Leik-
ið er í Þjóðleikhúskjallaranum.
Leikurinn, sem er byggður á höf-
undarverki Williams Shakespeares,
er fluttur af Sigurði í leikstjórn
Benedikts. Þeir vilja hér votta leik-
listinni þökk sína og taka mið af því
besta sem hún hefur af sér alið; leik-
ritum enska skáldjöfurins.
Útgangspunktur sýningarinnar er
annars vegar mannsævin frá vöggu
til grafar, eins og lesa má úr hinum
mörgu verkum Shakespeares, og
hins vegar skyldleiki lífs og leikhúss
eins og hann birtist þar.
Hinn víðfeðmi skilningur skálds-
ins á mannseðlinu og snilldartök
þess á máli og brag skila sér vel í
rómaðri þýðingu Helga Hálfdanar-
sonar sem stuðst er við.
Maðurinn er
snilldarverk
Sigurður Skúlason Leikarinn í
hlutverki sínu í leikritinu.
Karlakór Rangæinga heldur
tvenna tónleika í menningarsal
Safnaðarheimilis Oddakirkju á
Hellu næstkomandi laugardag.
Með kórnum syngja Ómar Dið-
riksson og Sveitasynir, Grétar
Geirsson, Jóhann Stefánsson
og Örlygur Benediktsson.
Fyrri tónleikarnir hefjast kl.
16.00 en þeir síðari kl. 21.00.
Miðar eru seldir í forsölu hjá
karlakórs- og/eða hljómsveit-
armeðlimum. Ókeypis fyrir 12 ára og yngri á fyrri
tónleikana. Einnig fást miðar á Selfossi hjá Kjart-
ani Björnssyni rakara.
Karlakórsmenn lofa spennandi dagskrá, stuði
og stemningu.
Tónlist
Tónleikar Karla-
kórs Rangæinga
Ómar
Diðriksson
Bókaforlagið Ugla hefur gefið
út bókina Eldum saman, mat-
reiðslubók fyrir börn og for-
eldra. Guðmundur er heim-
ilisfræðikennari í Laugarnes-
skóla og hefur á undanförnum
árum haldið matreiðslunám-
skeið fyrir börn, foreldra og
kennara. Þetta er fyrsta mat-
reiðslubókin sem hann sendir
frá sér. Uppskriftirnar í bók-
inni eru sniðnar fyrir börn sem
eru að byrja að elda og lengra komna, en grunn-
stef í bókinni er að börn og foreldrar eigi að elda
saman, læra hvert af öðru og njóta samvista í eld-
húsinu. Guðmundur kynnir og áritar bókina í Ey-
mundsson við Skólavörðustíg í dag kl. 17.00.
Bækur
Eldum saman í
Eymundsson í dag
Bókarápa Eldum
saman.
Nú stendur yfir í Sagoy Gall-
eri í Malmö sýning á grafík-
listaverkum Magdalenu Mar-
grétar Kjartansdóttur og
Soffíu Sæmundsdóttur. Sýn-
ingin ber yfirskriftina Glimt
fra Island og er liður í grafík-
listaverkahátíð á Skáni í Suð-
ur-Svíþjóð, Grafik 2011, er
stendur út árið.
Sagoy Galleri eiga og reka
hjónin Sally og Goy Persson
sem hafa kynnt íslenska listamenn undan-
farin ár. Galleríið er á Erikslutsvägen 2 í
Malmö.
Sýning þeirra Magdalenu Margrétar og
Soffíu stendur til 27. nóvember.
Myndlist
Íslensk grafík
í Sagoy Galleri
Úr tréristu Magda-
lenu Margrétar.
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Þetta er krefjandi hlutverk og erf-
ið saga, en að sama skapi mjög
áhugaverð,“ segir Margrét Helga
Jóhannsdóttir sem fer með hlutverk
Aliide í Hreinsun eftir Sofi Oksanen
sem frumsýnd verður á stóra sviði
Þjóðleikhússins í kvöld kl. 19.30.
Leikritið var frumflutt í finnska
Þjóðleikhúsinu árið 2007 og í kjöl-
farið skrifaði Oksanen skáldsögu
upp úr efni þess og hlaut fyrir hana
Bókmenntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs á síðasta ári. Leikritið hefst
stuttu eftir að Eistland öðlast sjálf-
stæði á tíunda áratug síðustu aldar.
Aliide finnur unga ókunna stúlku,
Zöru, í garðinum hjá sér illa til
reika og á flótta. Í framhaldinu
neyðist Aliide til að takast á við
sársaukafulla hluti úr fortíð sinni
sem og fortíð þjóðar sinnar og
hverfa aftur til þess tíma þegar hún
var ung og ástfangin og komm-
únistar hertóku landið. Þar sem
leikurinn spannar fimm áratugi fara
tvær leikkonur með hlutverk Aliide,
þ.e. Margrét Helga og Vigdís
Hrefna Pálsdóttir.
„Vigdís Hrefna stendur sig ein-
staklega vel og ég er mjög sátt við
mína yngri mig,“ segir Margrét
Helga og tekur fram að það sé
mögnuð upplifun fyrir sig að horfa
á minningar Aliide lifna við á svið-
inu.
Með ólæknandi rullusýki
„Þetta er kröfuhörð sýning bæði
andlega og líkamlega. En það er
ekkert erfitt nema það sem er leið-
inlegt og þetta er ekki leiðinlegt.
Hópurinn sem stendur að þessari
sýningu er mjög sterkur og leik-
stjórinn góður, þannig að mér hefur
liðið vel í þessari vinnu,“ segir Mar-
grét Helga. En hvernig myndi hún
lýsa Aliide. „Hún er marglaga per-
sóna sem auðvelt er að hafa sam-
kennd með. Lífið hefur leikið hana
grátt og hún ber þess merki, er
með fingraför á sálinni. Hún átti
ekki auðvelda æsku og fékk ekki
þann mann sem hún vildi. En Aliide
er ótrúlega mögnuð og maður dáist
hreinlega að henni fyrir þann eigin-
leika að gefast aldrei upp.“
Hlutverk Margrétar Helgu í
Hreinsun er fyrsta hlutverk hennar
í Þjóðleikhúsinu í fjörutíu ár, en síð-
ustu áratugi hefur hún átt farsælan
feril hjá Leikfélagi Reykjavíkur.
„Ég er náttúrlega komin fram yfir
síðasta söludag og á að vera löngu
hætt að vinna,“ segir Margrét
Helga kímin og tekur fram að hún
hafi reyndar haft óvenjumikið að
gera bæði á hvíta tjaldinu og leik-
sviðinu síðan hún fór á eftirlaun.
„Bara á síðasta ári hef ég verið í
fimm verkefnum, þar af þremur
mjög stórum, þ.e. Eldfjalli, Fjöl-
skyldunni og Hreinsun,“ segir Mar-
grét Helga og tekur fram að hún sé
alltaf opin fyrir spennandi hlut-
verkum. „Ég er með ólæknandi
rullusýki. Og mér er ekkert að
batna þessi leiklistaráhugi með
aldrinum. Hlutverkin þurfa ekki að
vera stór til þess að vera spennandi,
en þau þurfa að fela í sér einhverja
áskorun. Enda er lífið ein stór
áskorun.“
„Með fingraför á sálinni“
 Þjóðleikhúsið frumsýnir Hreinsun eftir Sofi Oksanen á stóra sviðinu í kvöld
 Fjörutíu ár síðan Margrét Helga Jóhannsdóttir lék síðast í Þjóðleikhúsinu
Átök Margrét Helga og Arnbjörg Hlíf í hlutverkum Aliide og Zöru.
Sinfóníuhljómsveit Íslands heldur tónleika í Hofi
í kvöld, en hljómsveitin lék síðast á Akureyri fyr-
ir þremur árum. Á efnisskrá tónleikanna eru
Klarínettukonsert nr. 2 í Es-dúr eftir Carl Maria
von Weber og þriðja sinfónía Beethovens,
Eroica. Daníel Bjarnason stjórnar hljómsveitinni
á tónleikunum.
Einleikari í klarínettukonsertinum er Einar
Jóhannesson. Hann lauk einleikaraprófi frá Tón-
listarskólanum í Reykjavík árið 1969 og hélt í
kjölfarið til náms við Royal College of Music í
Lundúnum þar sem hann vann til Frederick
Thurston-verðlaunanna. Einar hefur komið
fram sem einleikari og hljóðritað fyrir fjölda út-
varps- og sjónvarpsstöðva í Evrópu, Asíu,
Bandaríkjunum og Ástralíu. Hann hefur gegnt
stöðu sólóklarínettuleikara við Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands frá 1980, er stofnfélagi Blásara-
kvintetts Reykjavíkur og leikur með Kammer-
sveit Reykjavíkur.
Einar segist þekkja konsertinn vel, enda deb-
úteraði hann með sinfóníunni í einmitt þessum
konsert fyrir mörgum árum og þótti góð byrjun.
„Ég hef spilað hann síðan, síðast með Sinfóníu-
hljómsveit Singapúr fyrir fimmtán árum. Þetta
er afar þakklátt verk að spila og fullt af dásam-
legum laglínum. Það var skrifað fyrir 19. aldar
virtúós við konungshirðina í Bæjaralandi sem
hét Heinrich Bärmann, en Weber samdi mörg
verk fyrir hann.“ Þótt Einar hafi áður spilað á
Akureyri hefur hann ekki spilað í Hofi og segist
fullur tilhlökkunar.
Dásamlegar laglínur
Tilhlökkun Einar Jóhannesson klarínettuleikari
leikur einleik með Sinfóníunni í Hofi í kvöld.
 Sinfóníuhljómsveitin heldur tónleika í Hofi í kvöld
Þrátt fyrir lengdina
heldur platan þér í
ljúfum heljargreipum allt frá
fyrsta lagi til hins síðasta 34
»
Stefán Jónsson leikstýrir
Hreinsun. Ilmur Stefánsdóttir
hannar leikmynd, Þórunn María
Jónsdóttir búninga og Halldór
Örn Óskarsson ljós. Tónlist er í
höndum Pauls Corleys. Sig-
urður Karlsson þýddi leikritið.
Með hlutverk í sýningunni
fara: Arnbjörg Hlíf Valsdóttir,
Margrét Helga Jóhannsdóttir,
Ólafur Egill Egilsson, Pálmi
Gestsson, Stefán Hallur Stef-
ánsson, Vigdís Hrefna Páls-
dóttir og Þorsteinn Bachmann.
Listrænir
stjórnendur
HREINSUN EFTIR OKSANEN