Birtingur - 01.04.1956, Page 18

JEAN l’AUL SARTRE:
Júpíter og Orestes
(úr leikritinu Flugurnar)
Júpíter: Órestes! Ég hef skapað þig og
alla hluti: Sjáðu! (Veggir hofsins opnast.
Himinninn birtist stráður stjörnum sem snú-
ast. Júpíter er innst á sviðinu. Rödd hans hef-
ur magnazt um allan helming). Líttu á þess-
ar plánetur sem veltast skipulega um himin-
geiminn án þess nokkurntíma að rekast á.
Það er ég sem hef ákveðið rás þeirra sam-
kvæmt réttlætinu. Hlustaðu á samhljóm
hnattanna, þennan feiknlega lofsöng stein-
anna sem endurómar um allt hinminhvolfið.
Það er ég sem held við tegundunum, og ég
hef séð svo um að maður skuli mann geta og
að afkvæmi hunds skuli vera hundur, og ég
læt mjúka tungu sjávarins sleikja sandinn
og draga sig í hlé á tilsettum tíma, ég læt
grösin gróa og andardráttur minn feykir
gulu frædufti um alla jörðina. Þú ert ekki
heima hjá þér, karl minn. 1 heiminum ert þú
eins og flís í holdi, eins og veiðiþjófur í skógi
aðalsmanns; því að heimurinn er góður, ég
hef skapað hann að mínum vilja og ég er
hið góða. En þú, þú hefur framið illvirki og
hlutirnir ásaka þig steinrunnum röddum; hið
góða er hvarvetna, það er mergur ylliviðar-
ins, svali uppsprettunnar, harka tinnunnar,
þungi steinsins; þú finnur það í eðli eldsins
og ljóssins; sjálfur líkami þinn kemur upp
um þig, því að hann vitnar um níín handa-
verk. Hið góða er í þér, fyrir utan þig, það
smýgur gegnum þig eins og ljár, það kremur
þig eins og fjall, það lyftir þér og veltir þér
eins og haf. Það er það sem gerir illverk þín
möguleg, því að það var birtan frá kertastjök-
unum, harkan í sverði þínu, aflið í armi þín-
um. Og hið illa, sem þú ert svo hreykinn af
og þykist hafa fundið upp, hvað er það ann-
að en endurkast verunnar, falsmynd, sem að-
eins er til í krafti hins góða ? Komdu til sjálfs
þín, Órestes. Alheimurinn leiðir sekt þína í
ljós, og þú ert aðeins smásjárvera í alheim-
inum. Hverfðu aftur til náttúrunnar, villuráf-
andi sonur, játaðu villu þína, hafðu andstyggð
á henni, rífðu hana út úr þér eins og skemmda
fúla tönn. Ella, skaltu vara þig á að hafið víki
ekki undan þér, að lindirnar þorni ekki upp
á leið þinni, að steinar og klettar veltist ekki
úr vegi fyrir þér og að jörðin splundrist ekki
undir fótum þér.
Órestes: Splundrist hún þá! Klettarnir for-
dæmi mig og grösin fölni á leið minni. Al-
heimurinn mun ekki nægja til að gera mig
sannan að sök. Þú ert herra guðanna, Júpíter,
herra steinanna og stjarnanna, herra haf-
sjóanna, — en þú ert ekki herra mannanna.
(Veggirnir færast nær, Júpíter kemur aft-
ur í ljós, þreyttur og lotinn. Hann talar aftur
eðlilegri röddu).
Júpíter: Er ég ekki herra þinn, óskamm-
feilna lirf a! Hver hef ur skapað þig ?
Órestes: Þú. En þú hefðir ekki átt að skapa
mig frjálsan.
Júpíter: Ég gaf þér frelsi þitt til að þú
þjónaðir mér.
Órestes: Getur verið, en það hefur snúizt
gegn þér, og við fáum ekki að gert, hvorugur
16