Birtingur - 01.04.1956, Page 32

Fyrsta fúnkis-
húsið
svip á nútíma líf. Merkustu tilraunirnar voru þó gerðar með íbúðarhús,
sennilega vegna þess að þar hafa húsameisturunum boðizt fleiri tækifæri
og meira frelsi. 1 því sambandi er vert að geta þriggja manna, sem mikil
áhrif höfðu á þessu forskeiði og hafa enn í dag:
Austurríkismaðurinn Alfred Loos (1870—1933) reisti eiginlega
fyrsta fúnkishúsið, ef við mættum nefna það svo. Loos sá hættuna sem
stafaði af skrautgirni Art Nouveau manna og skrauti yfirleitt. Hann áleit
húsið geta verið listaverk í sjálfu sér, það væri einkenni sannrar bygg-
ingarlistar. Hann var áræðinn mjög, og hugmynd hans var kennurum
listaskólanna hreinasta hrollvekja, en í dag er hann almennt talinn athygl-
isverðasti frumherjinn einmitt vegna fyrrnefndrar afstöðu, jafnvel þótt
okkur kunni að finnast hús hans nokkuð þunglamaleg nú á dögum.
Bandaríkjamaðurinn Frank Loyd Wright er af sumum talinn einn
mesti húsameistari nútímans. Hann er enn á lífi. 1 byggingum hans gætir
áhrifa frá Art Nouveau, en einkum þó frá japanskri list. Það er fyrst á
seinni árum að Frank Loyd hefur hlotið viðurkenningu í heimalandi sínu.
Þriðji maðurinn er Frakkinn Auguste Perret, sem fyrstur húsa-
meistara færði sér í nyt járnbenta steinsteypu. Hann reisti fyrsta húsið
úr því efni í Rue Francklin, París 1903. Hann hefur ekki haft nein áhrif
utan Frakklands. Frægasta verk hans er kirkjan í Raincy, reist 1923.
Smátt og smátt tengjast tilraunir frumherjanna í eina heild. Húsa-
meistarar í öllum löndum fara að gera sér grein fyrir alþjóðlegu gildi
hugmynda sinna. Þó tekur þess ekki að gæta að mun fyrr en eftir heims-
styrjöldina fyrri. Bar margt til. Stríðið hafði komið róti á viðteknar venj-
ur, allt varð að endurmeta. En hitt réði þó mestu, að fjöldi mannvirkja
hafði eyðilagzt í styrjöldinni og reisa varð önnur ný, nú við allt önnur
skilyrði en áður.
(Framhald)
30
Peter lichrens:
Verksmiðja A.E.G. í Rerlín