Birtingur - 01.12.1957, Blaðsíða 42

er þeirra langbezt, og er ekki að undra þó
eftirtekt lesemda beinist að höfundi þeirrar
sögu. Fyrri hluti hennar er frábær: hæg,
þung stígandi, þróttmikil í einfaldleikanum.
Það er eins og bogi sé spenntur sterkri, ör-
uggri ihendi: spenntur hægt, meira og meira,
þar til hann brotnar með hávaða. Eftir eru
afllausar leifar: brotin spýta og slakur spotti.
Af þessari sögu er hægt að læra, hún er til
uppörvunar. En séu hinar tvær bornar sam-
an við hana, verður vegur þeirra harla lítill.
Nikolja virðist vera skemmtilegur karl. En
sagan, sem hér er sögð af honum, er ekki
skemmtileg. Frásagnarhátturinn er hálf-
gerður plokkfiskur. Ég tek dæmi: „Skips-
menn hlaupa fyrir borð, ofan í bátana, hver
maður á sinn stað, og niður á dekkið hlúnk-
aðist nú Grímsi eins og loftsteinn af himnum
ofan, gustmikill og knálegur, klæddur skinn-
skreyttri úlpu og með kúrekastígvél skraut-
leg á fótunmn, konu sinni til heiðurs. Nú á
að gera stóra fígúru, því það er trú sjómanna
að fyrsta kastið á veiðunum spegli í smækk-
aðri mynd veiðiárangur sumarsins í heild.
Og þetta var skemmtilegur dagur. Kona
Grímsa stóð á brúarvængnum með kíki í
hendi. Hún þekkir aðeins af spurn hvernig
síld sé veidd, en hún hefur heyrt að maður
sinn sé mikill bassi, og nú er tilhlökkunin slík,
að það er eins og hún viti ekki í hvora löppina
hún eigi að stíga. Andlit hennar speglast sam-
suðu monts og forvitni. Hún er ekki fríð,
nokkuð raisssíð, en laglega limuð, fín og
smurð.“ (bls. 40—41). Þá gætir og furðulegr-
ar ónákvæmni í þessari sögu. Hún á að gerast
árið 1929 (sjá bls. 27). Hestvagnar fara um
bryggjuna með kost og veiðarfæri til skip-
anna. En norður við heimskautsbaug steyp-
ast logheitir geislar sólarinnar yfir þúsund
skipa síldveiðiflotann, þar sem hraðskreiðir
leitarbátar rússneskra móðurskipa þjóta fram
og aftur með 30 mílna hraða og blóðrauða
fána Sovéts blaktandi við hún. Nótabátar
flutningakláfsins Thule gang einnig fyrir vél-
um, svo skrúfurnar róta upp sjónum og löðr-
ið frussast . . .
Það er vandasamt að skrifa um tíma, sem
menn þekkja ekki af eigin raun.
Eitthvað áþekkt mætti segja um þriðju
söguna í þessum flokki, Svarta sauðinn: sami
losarabragurinn á frásögninni, ónákvæmni
og ósamkvæmni, og það sem verst er — höf-
undurinn virðist undir lokin fá leiða á öllu
saman og fleygja því frá sér, eins og óviti
sem er orðinn þreyttur á gullunum sínum.
Síðasta flokkinn nefndi ég ævintýri. 1 hon-
um er ein saga, „Hlið himinsins.“ Það er að
mörgu leyti skemmtilegt ævintýri. Höfund-
urinn snýr sér að viðfangsefni líðandi stund-
ar, púðurtunninni, jörðunni með mönnunum
á. Til þess að hafa sem stærst sjónarhorn
bregður hann anda sínum í persónu Drottins
Allsherjar. 1 nafni Drottins segir hann rið
manninn, bróður sinn: „Snilligáfa knúin blind-
um f rumkrafti dýrsins er mein þitt og hnoss;
— Sjálfur munt þú skapa þér örlög. — Nú
stendur þú á tímamótum, drambsami, hug-
rakki maður; nú reynir á hvort þú ert vand-
anum vaxinn, hvort sál þín, sonur, fetar veg
hels og myrkurs eða ljóss og lífs og vistar
í ríki mínu í fyllingu tímans.“ — Hvatningin
ber vitni um heilbrigt lífsviðhorf höfundar.
Þessi orð verða að nægja um sögurnar. En
um bókina að öðru leyti er það að segja, að
frágangur hennar er óvenju skemmtilegur.
Myndskreytingin er táknræn og lýsandi. En
formálanum hefði gjarnan mátt sleppa.
Jón Bjarman.
36
Birtingnr