Birtingur - 01.12.1963, Blaðsíða 20

eru hinir þrír eiginleikar lífs sameinaðir.
„Frum“-efnið felur f sér fjöld (pluralité), sem
skipast síðar í kerfi, einingu, sem að lokum leiðir
til myndunar þess, sem T. de Chardin nefnir
„totum“, og í þriðja lagi býr það yfir orku, sem
hann nefnir „quantum". Við veitum því athygli,
að frá upphafi ríkir tvígilt lögmál, sem bendir
svo að ekki verður um villzt til þess, að þróun
fari fram: Engin ný orka verður til, þvert á móti
verður stöðugt orkulát, sem kemur fram í hita.
Heimur forlífsins skipast í „keðju“, röð af hlut-
um, sem eru að skapast hverjir af öðrum, frum-
efnin 92 að tölu, síðan mólekúl, þá veirur og
loks frumur, sem einhvern tíma síðar mynda
lifandi verur.
Hér er rétt að geta um þá grundvallar full-
yrðing T. de Chardin, sem er ein áhrifaríkasta
hugsýn hans: Efnið er gætt innra og ytra borði,
sem eru algerlega óaðgreinanleg og háð hvort
öðru (complémentaires). Milli þeirrar efnislegu
orku, sem fram kemur í „hinu ytra“ (,,dehors“)
og þeirrar andlegu orku, sem býr í „hinu innra“
(„dedans") eru stöðug, órjúfanleg tengsl og sam-
runi þessara tveggja orkugerða svo ndinn sem
frekast er hugsanlegt. Tilbrigði, sem verða við
aðgreiningu efnisins eftir þvf sem á þróunina
líður, stafa frá afstöðubreytingu milli „hins
innra“ og „hins ytra“: því meir sem „hið ytra“
lýtur í lægra haldi fyrir „því innra", því full-
komnara verður lífið. Þannig liggur leiðin frá
hráefninu, þar sem „hið ytra" (atómfjöldi) yfir-
gnæfir „hið innra" (lítil andleg fullkomnun) að
því efni, sem mestri þróun hefur tekið (mannin-
um), þar sem „hið innra" (vitund) yfirgnæfir
„hið ytra" (mannfæð).
Vert er að taka fram, að augljós tengsl eru milli
efnislegrar heildarmyndunar (fullkomnunar
„hins ytra") og andlegrar fullkomnunar (full-
komnunar „hins innra").
Þannig hefur vitundin alltaf verið til. í fyrstu
er hún óljós — heimur hráefnisins —, síðar verð-
ur hún greinilegri eftir því sem á líður — heim-
ur mannsins. Svo virðist sem þróunin hafi sí-
fellt miðað að því að þoka vitundinni á hærra
stig. Má því segja, að þróunin stefni að því að
fullkomna vitundina.
Af þessu leiðir hið kunna lögmál um hlutfallið
milli margbreytni og vitundar (complexité/con-
science): „innra borði" fábrotnu (hvað vitund
snertir) samsvarar „ytra borð“ auðugt (hvað
fjölda snertir) og öfugt. Af þessu lögmáli leiðir
annað, lögmálið um samleitni (convergeance).
Þróunin stefnir sífellt að því að auðga „hið
innra" með því að gera „hið ytra" fábrotnara.
Þetta sjáum við af því sem hér fer á eftir.
Nú er komið að heimi lífsins, að „æsku
jarðar", þegar kristalmyndun verður og skipan í
stærri mólekúlheildir.
Það, sem menn hafa fallizt á að nefna líf, kem-
ur fram með frumunni, en veirur eru þar stig á
milli. Teilhard de Chardin nefnir þetta milli-
stig „stilk" (pedoncule). Þá vaknar spurningin:
Hvernig verður breyting úr einu ástandi í ann-
18
BIRTINGUR