Birtingur - 01.12.1963, Blaðsíða 21

að, hvernig verða til dæmis veirur að frumum?
Þróunin verður auðvitað þannig, að hún nálg-
ast markið meir og meir, og munurinn er sjálf-
sagt örlítill á flóknustu veiru og einföldustu
frumu. Samt er um eðlisbreytingu að ræða, og
hana er ekki hægt að skýra á rökrænan hátt. T.
de Ghardin grípur því til þeirrar skýringar, að
hér verði það, sem hann nefnir „þrep“. Líffræð-
ingar vildu sjálfsagt heldur nefna það stökk-
breytingu, eins og það fyrirbrigði er nefnt, er
verður til dæmis hjá sumum skordýrum, þegar
dýr með langa vængi eignast afkvæmi með stutta
vængi, án þess að hægt sé að skýra þá breytingu,
en hún helzt og gengur í erfðir. Þannig verða
framfarir í þróuninni við „þrep“: Allt í einu
verður veira að frumu og lífið kemur fram.
„Þrep“ frumunnar lýsir sér í ytri byltingu (frá
margbreytni „hins ytra“ er horfið að stöðug-
leika) og jafnframt í innri byltingu („hið innra“
bærir á sér). Hér er um einstakt fyrirbrigði
að ræða: Þvf er eins farið um frymið og atómið,
að ný tegund þeirra skapast ekki framar.
Þá tekur þróunin að þenjast út og leita fyrir sér
á undraverðan hátt. Þá liefst hin mikilfenglega
starfsemi iífsins. Sú starfsemi er blind, því að
fram koma misheppnaðar verur, úrkast, ógöng-
ur, eins og brátt verður vikið að. En hér er um
að ræða furðulega „dynamiskt" starf, sem spann-
ar í allar hugsanlegar áttir, þar til fundin er
lausn, sem til bráðabirgða virSist heppilegust og
verður um nokkurt skeið farvegur þess, sem
áunnizt 'hefur. Tilkoma nýs lífs verður með
ýmsu móti: æxlun, fjölgun, endurnýjun, tengsl-
um og einkum með tilkomu viðbótareiginleika,
sem erfast: lifandi verur öðlast nýja heillaven-
lega eiginleika, sem afkomendur þeirra njóta
góðs af ótakmarkað. Teilhard de Chardin segir:
„Ef litið er í heild á allt lifandi efni jarðariun-
ar, kemur í Ijós, að það myndar frá upphafi
þróunarinnar frumdrætti að einum einstökum,
risavöxnum líkama (organisme)“. (Phen. hu-
main). Þessa líísmynd nefnir T. de Chardin ,.Iíf-
hvel“ (Biosphére). Með þessum vexti og þessari
leit taka að myndast fylkingar (phyla) eða kjör-
greinar, sem viðleitni lífsins beinist helzt eltir.
Mestu skiptir hvernig þessar fylkingar greinatt í
upphafi, stefna þeirra og þær framfarir, sem
þar verða við stökkbreytingar (,,þrep“). Þanaig
myndast „lífstréð", sem vísindamenn nefna svo.
Meðfylgjandi teikning gefur nokkra hugmynd
um þetta lífstré og sýnir greinilega þá viðleitni,
sem um var rætt. Enda þótt þessi teikning af
„lífstrénu" sé gamalkunnug, sýnir hún á áhrifa
ríkan liátt það, sem um ræðir. Við nánari at-
hugun má ýmislegt af hcnni ráða. í fyrsta lagi
kemur skýrt fram, að þróun fer raunverulega
fram. „LffiS er og getur ekki veriS annað en
stærð, sem hefur þann eiginleika að þróast,"
(Phen. humain). Enn fremur má sjá. að leiðar-
hnoða framvindunnar virðist vera taugakerfið
um fyrsta stig hryggstrengdýra. Um þetta atriði
segir T. d. Chardin ákveðið: „Reynum að flokka
lifandi verur eftir því á hvaða stigi þær eru, hvað
þroska heilans snertir. Hvað kemur í ljós? Ein-
BIRTINGUR
19