Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 4

Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 4
THOR VILHJÁLMSSON: KOLAKOWSKI HeimsblöÖin hömpuðu nýju nafni þegar þau sögðu frá því í haust að heimspekiprófessor- inn Leszek Kolakowski hefði verið rekinn úr kommúnistaflokki Póllands fyrir skoðanir sem hann lét uppi í fyrirlestrum sem hann flutti við háskólann í Varsjá þar sem hann véfengdi það að flokkurinn þyrfti endilega að hafa rétt fyrir sér a priori, gagnrýndi kenn- ingar um óskeikulleika flokksforystunnar, ein- földun og afskræmingu marxískrar söguskoð- unar í áróðurs- og blekkingaskyni og stund- um til sjálfblekkingar. Hver er þessi Kolakowski? Hann er innan við fertugt og einn skarpasti endurskoðunarsinni meðal pólskra menntamanna. Hann er marx- isti sem getur ekki sætt sig við að kenning- arnar steinrenni og verði að fjötrandi kredd- um í stað þess að vera það frelsandi afl sem til stóð. Hann er víðmenntaður maður sem getur vitnað jöfnum höndum í heimspeki bókmennt- ir og söguna þegar hann fjallar um þjóðfélags- mál, skrifar ljóst og fjörlega um efni sem hafa oft verið kærkomið leiksvið fyrir hina drep- leiðinlegustu drundhjassa. Sumir halda nefni- lega að það sé ekki hægt að vera annað en leiðinlegur þegar um sum efni er fjallað en það er afleit kenning. Hvaða efni skyldu það vera? Ja það eru þjóðfélagsmál bindindismál uppeldismál híbýlaprýði sjávarútvegurinn og þessi andskotans rekstursgrundvöllur sem er farg á heilanum á sumum mönnum í staðinn fyrir að vera undir fótunum á þeim hjólun- um eða kjölnum, flest þjóðþrifamál og hnign- un góðra siða og yfirleitt þau málefni sem eru tekin gild sem efni í leiðara dagblaðanna, æ þessi seigdrepandi hátíðleiki, þið vitið hvað ég meina. Þegar sumir menn fara að skrifa um marx- isma hvort sem þeir eru með honum eða móti renna upp úr þeim marklausar glósur og vél- ræn orðasambönd svo að þeir geta svæft heil þjóðlönd með romsum sínum. í nafni marx- ískrar fræðimennsku höfum við heyrt langar þulur þar sem hver mennskur lífsglampi slokknar og við sitjum í svartamyrkri dauðra kennisetninga og finnum bara grjótharðan legsteininn yfir Karli Marx undir bossanum og hugsum: hvort þessi steinn sé til að fergja Karl niður í gröf sinni svo hann trufli ekki þuluna með því að minna á að kenningin átti að efla hugsunina og gera liana að sívirku baráttutæki í þágu mannlegs lífs, að díalektísk efnishyggja og marxísk söguskoðun eru rann- sóknar- og vísindatæki til að prófa og efla liugsjónina en ekki trúarlegt viðurværi í kyrr- sætinu eða einskonar friðþægingarátómat þar sem andinn gleymist og skriffinnskan hleður himinháa múra svo að eðlilegar leiðir týnast og maðurinn er staddur andspænis ópersónu- legu valdi í áttalausu völundarhúsi. 2 BIRTINGUR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74

x

Birtingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.