Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 70

lega háðar hinni ad hoc uppbyggðu stjórn,
er kemur eðlilega fram með sérhverju nýju
vandamáli borgarinnar. Þessi ad hoc upp-
bygging fer eftir því hver hefur áhuga á mál-
inu, hver á þar hagsmuna að gæta, hver getur
skipzt á hvaða greiða við hvern.
Þessi seinni bygging, sem er óformleg, en vinn-
ur innan ramma hinnar fyrri, er sú, sem raun-
verulega stjórnar opinberum framkvæmdum.
Hún breytist frá viku til viku, jafnvel frá
klukkustund til klukkustundar, er eitt vanda-
mál kemur í annars stað. Áhrifasvæði sér-
hvers er ekki undir stjórn neins æðra; sér-
hver manneskja er undir breytilegum áhrif-
um, eftir því sem vandamálin breytast. Þó
skipulagskortið í skrifstofu borgarstjórans sé
tré, er hið raunverulega stjórnunar- og fram-
kvæmdavald eins og hálf-net.
Uppruni tré-hugsunarháttar
Tré lýsir ekki réttu skipulagi náttúrlegra
borga og ekki heldur skipulagi borga, er við
þurfum á að halda, enda þótt það sé nýtilegt
og fallegt sem tæki til að setja fram hugsanir,
og enda þótt það bjóði uppá svona einfalda og
greinilega leið til að skipta flóknum veruleika
í einingar.
Hvers vegna er það þá, að svona margir skipu-
leggjendur hafa gert borgir sem tré, þegar
náttúrlegt skipulag þeirra er alltaf hálf-net?
Hafa þeir gert það af ásettu ráði, af því að
þeir héldu að tré-skipulag mundi þjóna borg-
urunum betur? Eða hafa þeir gert það vegna
þess, að þeir gátu ekki að því gert; vegna þess,
að þeir eru fastir í vana hugsananna, eða jafn-
vel háðir því hvernig hugurinn starfar; vegna
þess að þeir gátu ekki haft yfirsýn yfir hálf-net
með neinni þægilegri hugsunaraðferð; vegna
þess að hugurinn hafði svo geysimikla þörf
fyrir að sjá tré, hvert sem hann leit og gat
ekki losnað undan tréhugmyndinni.
Ég mun reyna að sannfæra ykkur um, að það
er af seinni ástæðunni, að borgir eru skipu-
lagðar og byggðar sem tré — að það er vegna
þess, að skipuleggjandinn, sem hlýtur ætíð
að vera háður hæfni hugans og takmörkum
hans til að mynda af sjálfsdáðum aðgengilegt
skipulag, getur ekki náð yfir flókna hálf-netið
í einni hugsun.
Ég mun byrja á dæmi.
Segjum að ég biðji ykkur að muna eftirfar-
andi fjóra hluti: Appelsínu, melónu, fótbolta
og tennisbolta. Hvernig munduð þið reyna
að muna þá? Það er sama hvernig þið reynið,
þið munuð alltaf leitast við að skipta þeim
í flokka. Sumir munu taka báða ávextina sam-
an, appelsínu og melónu, og íþróttaboltana
saman, fótbolta og tennisbolta. Þeir sem taka
fremur eftir stærðum, munu skipa þeim öðru-
vísi niður og setja smærri hlutina saman, app-
68
BIRTINGUR