Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 32

Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 32
TOINI HAVU: HALLDÓR LAXNESS OG HUGMYNDIR HANS Æskan er tfmi sjálfsdýrkunar: hinn ungi snillingur stingur höfðinu inn í sitt eigið ego, eins og það væri trog fullt með iðandi deigi; munnur, augu og eyru fyllast af hans eigin sjálfi. Fullorðinsárin eru tími annars konar sjálfsskoðunar, íhugulli og hlutlægari sjálfs- þekkingar. Það er þá, sem maður tekur af- stöðu til mannkynsins, tímans og alheimsins, sem nú á tímum er það sama og að segja eilífðin. Bók, sem fjallar um breytingar, verð- ur bók hins varanlega. Þá er einnig auðveldara að vera góður, ef góð- leikinn felst í því að vera sáttur við tilveruna og sjá aðeins hið góða í öðrum: að horfa í gegnum hin hæpnu afrek mannanna inn í kjarna sjálfsins, sem þrátt fyrir allt þráir hið góða. — Þegar Halldór Laxness kom síðast til Finnlands haustið 1960, sagði hann um sjálf- an sig: „Eftir því sem maður eldist, verður maður umburðarlyndari. Tilveran skiptist ekki lengur eingöngu í svart og hvítt. Maður sér aðeins fólk, og fólk er gott.“ Þess vegna segir hann, að meira að segja persónurnar í bókum hans nú orðið leggi sig fram um að vera góðar og ekkert annað. I.ao-Tse, einn af áhrifamestu kennurum Lax- ness, segir: „Sá sem lifir í sátt við sjálfan sig og umhverfið hefur höndlað eilífðina. Sá, sem hefur höndlað eilífðina, hefur eignazt sinn guð.“ Finnski rithöfundurinn Martti Merenmaa, sem líkt og Laxness hefur uppgötvað hinn platónsk-búddiska góðleik, fegurð og kærleika á efri árum, lýsir sams konar andlegum full- komleik í skáldsögu sinni Benjamín píla- grímur með þessum orðum: „Hin varanlega friðsæld fagurrar hugsunar." í þeirri skáld- sögu Laxness, þar sem hæfileikar hans sem episks höfundar njóta sín bezt að mínu áliti, Heimsljósi, ná þjáningar skáldsins há- marki í eins konar upprisu á fjallinu við sólaruppkomu: „Og fegurðin mun ríkja ein.“ Á þennan hátt gæti maður sagt lífssögu Hall- dórs Laxness, ef maður ætti að lesa hana af bókum hans og ritum. í ritgerð sinni „Bæk- ur“ frá 1928 hafði Laxness, þá enn ungur maður, öðlazt næga þekkingu til að geta sagt, að „bækur eru vitnisburður um sálarlíf mann- anna, sem hafa ritað þær“. Það var ekki fyrr en eftir að hafa lesið bæk- urnar, að ég kynntist höfundinum. Það vildi svo til, að einmitt sama daginn og Laxness lagði enn einu sinni leið sína um Finnland, í þetta sinn frá Sovélríkjunum, birtist fyrsti ritdómur minn um eina af bókum hans, sænsku útgáfuna af íslandsklukkunni, i blaði mínu Helsingin Sanomat. Þá hitti ég hann í eigin persónu í fyrsta sinn. Maður skyldi ekki trúa því, að þessi augljósi spjátrungur í 30 EIRTINGUR
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74

x

Birtingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.