Birtingur - 01.12.1967, Side 32

Birtingur - 01.12.1967, Side 32
TOINI HAVU: HALLDÓR LAXNESS OG HUGMYNDIR HANS Æskan er tfmi sjálfsdýrkunar: hinn ungi snillingur stingur höfðinu inn í sitt eigið ego, eins og það væri trog fullt með iðandi deigi; munnur, augu og eyru fyllast af hans eigin sjálfi. Fullorðinsárin eru tími annars konar sjálfsskoðunar, íhugulli og hlutlægari sjálfs- þekkingar. Það er þá, sem maður tekur af- stöðu til mannkynsins, tímans og alheimsins, sem nú á tímum er það sama og að segja eilífðin. Bók, sem fjallar um breytingar, verð- ur bók hins varanlega. Þá er einnig auðveldara að vera góður, ef góð- leikinn felst í því að vera sáttur við tilveruna og sjá aðeins hið góða í öðrum: að horfa í gegnum hin hæpnu afrek mannanna inn í kjarna sjálfsins, sem þrátt fyrir allt þráir hið góða. — Þegar Halldór Laxness kom síðast til Finnlands haustið 1960, sagði hann um sjálf- an sig: „Eftir því sem maður eldist, verður maður umburðarlyndari. Tilveran skiptist ekki lengur eingöngu í svart og hvítt. Maður sér aðeins fólk, og fólk er gott.“ Þess vegna segir hann, að meira að segja persónurnar í bókum hans nú orðið leggi sig fram um að vera góðar og ekkert annað. I.ao-Tse, einn af áhrifamestu kennurum Lax- ness, segir: „Sá sem lifir í sátt við sjálfan sig og umhverfið hefur höndlað eilífðina. Sá, sem hefur höndlað eilífðina, hefur eignazt sinn guð.“ Finnski rithöfundurinn Martti Merenmaa, sem líkt og Laxness hefur uppgötvað hinn platónsk-búddiska góðleik, fegurð og kærleika á efri árum, lýsir sams konar andlegum full- komleik í skáldsögu sinni Benjamín píla- grímur með þessum orðum: „Hin varanlega friðsæld fagurrar hugsunar." í þeirri skáld- sögu Laxness, þar sem hæfileikar hans sem episks höfundar njóta sín bezt að mínu áliti, Heimsljósi, ná þjáningar skáldsins há- marki í eins konar upprisu á fjallinu við sólaruppkomu: „Og fegurðin mun ríkja ein.“ Á þennan hátt gæti maður sagt lífssögu Hall- dórs Laxness, ef maður ætti að lesa hana af bókum hans og ritum. í ritgerð sinni „Bæk- ur“ frá 1928 hafði Laxness, þá enn ungur maður, öðlazt næga þekkingu til að geta sagt, að „bækur eru vitnisburður um sálarlíf mann- anna, sem hafa ritað þær“. Það var ekki fyrr en eftir að hafa lesið bæk- urnar, að ég kynntist höfundinum. Það vildi svo til, að einmitt sama daginn og Laxness lagði enn einu sinni leið sína um Finnland, í þetta sinn frá Sovélríkjunum, birtist fyrsti ritdómur minn um eina af bókum hans, sænsku útgáfuna af íslandsklukkunni, i blaði mínu Helsingin Sanomat. Þá hitti ég hann í eigin persónu í fyrsta sinn. Maður skyldi ekki trúa því, að þessi augljósi spjátrungur í 30 EIRTINGUR

x

Birtingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.