Birtingur - 01.12.1967, Blaðsíða 49

JÓN ÓSKAR: AÐ VERA SJÓFUGL Á ÍSLANDI
í bók þeirri sem nefnist íslendingaspjall, og
mun hafa átt að vera innskot í nýja útgáfu
af Skáldatíma handa Svíum, leitast Nóbels-
höfundur okkar við að svara spurningunni:
Hvernig er að vera rithöfundur á íslandi.
Af lestri þessarar bókar fáum við þá vitneskju,
að hvergi muni öllu betra að vera rithöfundur
en á fslandi. Ber margt til þess. Eitt er það, að
í útlöndum iðka rithöfundar stundum Jrað
sport að hungra, gerast „hungurmeistarar",
en á íslandi hafa skáld eiginlega aldrei haft
tækifæri til svengdar, Jrví hér við land hefur
frá Jrví sögur hófust verið meira af fiski í
sjónum en landsbúar hafa getað torgað. Þó
segir höfundur, að hungur hafi orðið land-
lægt hér „undir einokunarverzlun danakon-
unga“, og komust skáldin þá ekki hjá því að
svelta ásamt öðrum landsmönnum. Höfundur
lætur þess ekki getið, hvort sjórinn hafi tæmzt
af fiski, eða hvort þetta er sönnun þess að hægt
sé að hungra, þótt nóg sé af fiski í sjó. Hins-
vegar segir höfundur, að „ef sum skáld voru
snauð á 18. og nítjándu öld, þá var það ekki
af því að þeir væru skáld, enda fæstir snauð-
ir menn skáld“? Þarna eru stórfróðlegar upp-
lýsingar á ferðinni, en brestur að fá að vita
hvernig Halldór Laxness hefur komizt að þess-
um sannindum. Kannski í gegnum miðla?
Hann hefur einnig komizt að þeirri niður-
stöðu að skáld á íslandi hafi alla tíð notið
mikillar virðingar, jafnvel „skáldmæltir kot-
karlar blásnauðir einsog Bólu-Hjálmar“. Þetta
þætti áreiðanlega góð rúsína í Akrahreppi,
þar sem mér er sagt að íbúarnir hafi enn ekki
fyrirgefið Bólu-Hjálmari, að hann skyldi vera
snillingur. Annað mál er það hversu digur-
barkalega menn mundu iðka þá gamansemi
að hafa af Hjálmari skáldnafn, ef kjörin hefðu
ekki beygt hann svo að skáldgáfa hans varð
að lúta í lægra haldi. En það er margt glensið.
Maður Jrakkar fyrir meðan höfundur íslend-
ingaspjalls gerir ekki þá uppgötvun, sem gæti
verið góð fyndni í bók, að Bólu-Hjálmar hafi
verið maurapúki og ekki liðið skort nema af
þeim sökum einum að hann tímdi ekki að sjá
af spesíum sínum fyrir mat. Gætum við þá
séð í anda Bólu-Hjálmar, þar sem hann situr
með kistil á hnjánum og telur silfrið, til dæm-
is í Beitarhúsunum á Víðimýri, og þá væntan-
lega um leið að yrkja eitthvað ámóta og þetta:
„Er það gleði . . .“ Höfundur íslendingaspjalls
gengur ekki svo langt, hann hróflar ekki við
Jreirri sagnfræði, að sá hafi verið blásnauður
sem orti: „. . . langar í brauðið þarna Jró, það
er af sultarvana". eða „ekkert til að éta urn
jólin, ég hef nú í þetta sinn“. Það mætti jafn-
vel ætla að sá maður hafi einhvern tíma fundið
til svengdar eða að minnsta kosti haft mat af
mjög skornum skammti, en auðvitað ekki
vegna Jress að hann var skáld (hver hefur líka
BIRTINCUR
47